Temat interpretacji
Przedmiotowe świadczenia wypłacane zwalnianym pracownikom w latach 1999 - 2001 przez pracodawcę są świadczeniami związanymi bezpośrednio ze stosunkiem pracy, stanowiącymi przychód, o którym mowa w art. 12 ust.1 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. cytowanej wyżej, nie korzystającymi ze zwolnienia od opodatkowania określonego w art. 21 ust.1 pkt. 3 tejże ustawy wg. stanu prawnego obowiązującego w latach 1999 - 2001, a więc podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych stosownie do art. 9 ust.1 w/w ustawy, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21 i zwolnionych na podstawie odrębnych przepisów.
Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 cytowanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw, z wyjątkiem:a)przewidzianych w prawie pracy odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,b)odpraw wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
Z literalnego brzmienia powołanego przepisu jednoznacznie wynika, że nie wszystkie odszkodowania otrzymane przez osoby fizyczne wolne są od podatku dochodowego.Wolne od podatku są odszkodowania otrzymane na podstawie przepisów:a)prawa administracyjnegob)prawa cywilnegoc)na podstawie innych ustaw
W świetle powyższego nie są wolne od opodatkowania odszkodowania otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy.Nie mogą więc korzystać ze zwolnienia odszkodowania (odprawy) wypłacone m.in. na podstawie umów w związku z niewykonaniem (niedotrzymanie) postanowień umowy.
W/w przepis dotyczy odszkodowań otrzymanych "na podstawie przepisów prawa", co należy rozumieć w ten sposób, że źródłem odszkodowania (podstawą materialnoprawną) jest przepis prawa. Z uregulowania tego wynika, że chodzi tu o odszkodowanie otrzymane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, prawa cywilnego i na podstawie innych ustaw.
Użycie słów "inne ustawy" wskazuje jednoznacznie, że zarówno przepisy prawa administracyjnego jak i cywilnego tworzące umocowanie dla wypłaty odszkodowania muszą mieć rangę ustawy. Tymczasem w rozpatrywanej sprawie źródłem wypłaty świadczeń pieniężnych jest porozumienie, a nie przepis ustawy.
Wypłata świadczenia związana jest z zatrudnieniem, czyli stosunkiem pracy, a świadczenia wypłacane są nie według zasad przewidzianych dla odszkodowania. Instytucja odszkodowania, którego szczegółowe uregulowania znajdują się w art. 361-363 K.c. jest świadczeniem za wyrządzenie szkody z powodu nie wykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. W rozpatrywanej sprawie Strona nie poniosła szkody, a otrzymane świadczenia wypłacane są na podstawie porozumienia i związane z rozwiązaniem umowy o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy.
Zatem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w brzmieniu obowiązującym w latach 1999 - 2001, nie korzystają ze zwolnienia odszkodowania wypłacone między innymi do postanowień:1. ponadzakładowych układów zbiorowych pracy,2. pakietów socjalnych,3.art. 7a i art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 28.12.1989r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw,4.umowy w związku z niewykonaniem lub niedotrzymaniem postanowień umowy.
Stosownie do art. 84 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie. Przepis ten w sposób jednoznaczny konstytuuje zasadę powszechności opodatkowania. Wszelkie odstępstwa od tej zasady są możliwe wówczas, jeżeli zostały dokładnie określone, a więc wola ustawodawcy jest w tym względzie niewątpliwa. W związku z tym katalogu ulg i zwolnień nie można interpretować w sposób rozszerzający.
W porozumieniu z dnia 29.09.1998r. zawartym między pracodawcą a NSZZ "Solidarność" przy zakładzie pracy oraz protokole dodatkowym do Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy z dnia 31.05.1999r. pracodawca zobowiązał się do nie przeprowadzania w okresie 3 letnim zwolnień pracowników. W przypadku nie dotrzymania powyższego terminu zagwarantowano pracownikom oprócz odpraw zagwarantowanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy- dodatkowe odszkodowanie w wysokości zależnej od okresu zatrudnienia danego pracownika.
W związku z tym, że świadczenie otrzymane przez pracowników zostało wypłacone w wyniku niedotrzymania postanowień porozumienia z dnia 29.09.1998r. nie podlega ono zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt. 3 w/w ustawy z dnia 26.07.1991r.
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Grójcu zauważa, że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiła również szkoda w rozumieniu art. 471 Kodeksu cywilnego, gdyż podatnik otrzymał odszkodowanie na mocy porozumienia o gwarancjach pracowniczych, zawartego pomiędzy Organizacją Związkową a pracodawcą, będące rekompensatą za utracone przyszłe korzyści. Utraconego zysku natomiast nie można utożsamiać z wyrządzoną szkodą.
Nadmienia się, że z dniem 1 stycznia 2003r. dodając do przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3 literę g ustawodawca uściślił wcześniej obowiązujący przepis.