Temat interpretacji

Czy w związku z przeniesieniem własności nieruchomości na rzecz syna w drodze umowy o dożywocie (w zamian za dożywocie) istnieje obowiązek zapłacenia podatku od przychodu uzyskanego z tytułu tej umowy?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawczyni przedstawione we wniosku z dnia 5 grudnia 2011 r. (data wpływu 6 grudnia 2011 r.), uzupełnionym w dniu 17 lutego 2012 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania zbycia prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w drodze umowy o dożywocie jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 6 grudnia 2011 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych zbycia prawa odrębnej własności lokalu mieszkalnego w drodze umowy o dożywocie.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 6 kwietnia 2011 r. Wnioskodawczyni nabyła od gminy w drodze umowy ustanowienia odrębnej własności lokalu oraz sprzedaży lokalu i oświadczenie o ustanowieniu służebności gruntowej lokal mieszkalny nr 3 wraz z udziałem nieruchomości wspólnej.

W dniu 1 czerwca 2011 r. umową o dożywocie stosownie do treści art. 908 Kodeksu cywilnego Wnioskodawczyni przeniosła własność rzeczonej nieruchomości na rzecz syna. W ramach umowy o dożywocie syn zobowiązał się przyjąć Wnioskodawczynię jako domownika, a więc zapewnić jej dożywotnie prawo zamieszkania i korzystania z nieruchomości na dotychczasowych warunkach, a także zapewnić i dostarczyć jej wyżywienie, ubrania, mieszkania, światła, opału, w razie potrzeby opiekę lekarską oraz odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie, a także sprawić Wnioskodawczyni jego własnym kosztem pogrzeb, odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Na decyzję o wykupie mieszkania oraz przepisanie na syna umową o dożywocie przedmiotowej nieruchomości wpłynęło:

• stan zdrowia Wnioskodawczyni (nie wychodzi z domu od 2 lat);
• wiek Wnioskodawczyni (ma skończone 88 lat);
• zapowiedź o wprowadzeniu nowych stawek czynszowych od września (co nastąpiło);
• trwająca bonifikata na wykup mieszkania do 2012 r.;
• uniknięcie w przyszłości nieporozumień rodzinnych (syn z synową mieszka z Wnioskodawczynią w tym lokalu od 1978 r., tj. po śmierci męża).

W związku z powyższym zadano następujące pytania.

1. Czy w związku z przeniesieniem własności nieruchomości na rzecz syna w drodze umowy o dożywocie (w zamian za dożywocie) istnieje obowiązek zapłacenia podatku od przychodu uzyskanego z tytułu tej umowy...
2. Czy istnieje możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów bieżących i przyszłych wydatków ponoszonych w związku ze zobowiązaniem wynikającym z umowy o dożywocie...

Przedmiot niniejszej interpretacji stanowi odpowiedź na pytanie pierwsze. W zakresie pytania drugiego wniosek zostanie rozpatrzony odrębnym pismem.

Zdaniem Wnioskodawczyni, w zakresie pytania pierwszego, mając na uwadze obowiązujące przepisy podatkowe oraz wydane wyroki Sądu Administracyjnego uważa, że w związku z przeniesieniem własności nieruchomości na syna w drodze umowy o dożywocie nie występuje obowiązek podatkowy, gdyż nie ma możliwości ustalenia wartości nieruchomości (nie może być to cena rynkowa), ponadto jest to umowa odpłatna w zamian za zapewnienie zbywcy dożywotnikowi wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła, opału, zapewnienie mu odpowiedniej pomocy, pielęgnowanie w chorobie oraz sprawienie na koszt nabywcy pogrzebu. W dniu przeniesienia własności nie jest znany czas, w jakim będzie na nabywcy spoczywał obowiązek dożywocia.

Przekazanie synowi mieszkania nastąpiło nieodpłatnie, ponieważ z tego tytułu Wnioskodawczyni nie uzyska żadnych środków pieniężnych. Stan zdrowia Wnioskodawczyni i jej wiek usprawiedliwiają podjętą decyzję o przekazaniu mieszkania synowi w formie umowy o dożywocie. Ponadto Wnioskodawczyni podaje, że ma małe dochody i nie będzie jej stać na zapłacenie ewentualnego podatku.

Wnioskodawczyni uważa również, że w przypadku przekazania mieszkania na podstawie umowy o dożywocie synowi, który mieszka ze swoją rodziną wraz z Wnioskodawczynią od 1989 r., obowiązuje zerowa stawka podatku. Przekazanie mieszkania w drodze darowizny jest tylko formalnością, ponieważ syn z żoną i dwójką dzieci zajmują jeden pokój, natomiast Wnioskodawczyni drugi pokój. Od 1985 r. synowa, po wypadku, jest na rencie inwalidzkiej.

Wobec powyższego, dokonana czynność nie przysparza dochodu, a co za tym idzie nie powstaje obowiązek podatkowy i nie trzeba czekać pięciu lat, żeby bez podatku zbyć nieruchomość w zamian za dożywocie.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie, z zastrzeżeniem ust. 2:

1. nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
2. spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
3. prawa wieczystego użytkowania gruntów,
4. innych rzeczy,

• jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w lit. a)-c) przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie, a innych rzeczy przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie; w przypadku zamiany okresy te odnoszą się do każdej z osób dokonującej zamiany.

W świetle powyższego, każda czynność prawna, której przedmiotem jest odpłatne zbycie nieruchomości lub praw wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy stanowi źródło przychodów w rozumieniu tego przepisu, jeżeli zostanie dokonana w określonym czasie, tj. przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie i nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni na podstawie umowy o dożywocie w dniu 1 czerwca 2011 r. przeniosła na rzecz syna prawo własności lokalu mieszkalnego, który nabyła w dniu 6 kwietnia 2011 r.

Umowa dożywocia regulowana jest przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). Zgodnie z art. 908 § 1 ww. ustawy, jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Zatem charakterystyczną cechą takiej umowy jest ekwiwalentność świadczeń stron tej umowy, przy czym w doktrynie uznaje się, iż jest to ekwiwalentność rozumiana w sensie subiektywnym, a nie obiektywnym, co oznacza, że świadczenia stron względem siebie nie muszą mieć tego samego wymiaru ekonomicznego, ustalanego według kryteriów obiektywnych. Podkreślenia wymaga, iż tego rodzaju umowy zaliczane są do odpłatnych czynności prawnych, które charakteryzują się tym, iż każda ze stron uzyskuje jakąś korzyść majątkową (niekoniecznie w postaci pieniężnej).

Uwzględniając powyższe, umowa o dożywocie polegająca na tym, że w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie ma charakter umowy wzajemnej, a w konsekwencji jest czynnością prawną o charakterze odpłatnym, tj. w jej wyniku dochodzi do odpłatnego zbycia nieruchomości.

Cechą umów odpłatnych jest to, że świadczenie jednej strony umowy znajduje swój odpowiednik w świadczeniu drugiej strony. Jest to sytuacja, gdy każda ze stron umowy uzyskuje ekwiwalent (równoważnik) dla świadczenia własnego. Nie dochodzi więc w takim przypadku do sytuacji, gdy tylko jedna ze stron odnosi korzyść z dokonanego świadczenia, a świadczenie zbywcy nie odbywa się kosztem uszczuplenia własnego majątku. Niewątpliwe w przypadku umowy o dożywocie nie mamy do czynienia z klasycznym przykładem ekwiwalentności świadczeń jak przy umowie sprzedaży, gdzie świadczeniu zbywcy odpowiada uiszczenie ceny przez nabywcę. Nie oznacza to jednak, że przeniesienie własności nieruchomości na podstawie umowy o dożywocie następuje pod tytułem darmym. W zamian za swoje świadczenie zbywca nieruchomości (dożywotnik) uzyskuje bowiem określone świadczenia służące zaspakajaniu jego potrzeb w taki sposób, aby nie musiał on przyczyniać się do zdobywania środków na zaspokojenie niezbędnych wymagań życiowych. Świadczenie dożywotnika ma więc swój odpowiednik (równoważnik) w świadczeniach nabywcy nieruchomości. Nie ma przy tym znaczenia dla kwestii odpłatności to, czy świadczenie nabywcy odpowiada dokładnie wartości nieruchomości. Istotą odpłatności umowy o dożywocie jest bowiem to, że zbywca dokonując przysporzenia nie czyni tego kosztem własnego majątku, albowiem uzyskuje ekwiwalentne świadczenie, posiadające określony wymiar materialny, przejawiający się choćby w zaoszczędzeniu przez zbywcę tych wydatków, które musiałby ponieść w związku z własnym utrzymaniem, gdyby nie doszło do zawarcia umowy o dożywocie.

Z uwagi na powyższe należy przyjąć, iż w świetle art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych umowa o dożywocie stanowi dla dożywotnika (zbywcy) źródło przychodu z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości, w sytuacji gdy zawarta zostanie przed upływem 5 letniego terminu liczonego od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości.

Zgodnie z art. 30e ust. 1 i 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, od dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) podatek dochodowy wynosi 19% podstawy obliczenia podatku. Po zakończeniu roku podatkowego podatnik jest obowiązany w zeznaniu podatkowym, o którym mowa w art. 45 ust. 1a pkt 3, wykazać:

1. dochody uzyskane w roku podatkowym z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) i obliczyć należny podatek dochodowy od dochodu, do którego nie ma zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 131, lub
2. dochody, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 131.

Dochodu z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł.

Stosownie do art. 30e ust. 2 ww. ustawy, podstawą obliczenia podatku, o której mowa w ust. 1, jest dochód stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw określonym zgodnie z art. 19, a kosztami ustalonymi zgodnie z art. 22 ust. 6c i 6d, powiększoną o sumę odpisów amortyzacyjnych, o których mowa w art. 22h ust. 1 pkt 1, dokonanych od zbywanych nieruchomości lub praw.

Mając zatem na uwadze przytoczone wyżej uregulowania prawne oraz przedstawiony we wniosku stan faktyczny należy stwierdzić, iż Wnioskodawczyni dokonując w drodze umowy o dożywocie odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego nabytego w 2011 r. zobowiązana jest do zapłaty 19% podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 30e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż odpłatnego zbycia przedmiotowego lokalu mieszkalnego dokonała przed upływem 5 letniego terminu, o jakim mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/17, 80-219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy