Temat interpretacji

W dniu 24.01.2006r. Płatnik złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego.

Przedstawiając stan faktyczny Płatnik podał, iż zgodnie z art. 39 ust. 3 oraz art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. nr 14, poz. 176 ze zm.), jest zobowiązany do sporządzenia informacji o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych przychodach z kapitałów pieniężnych - informacji PIT-8C. W składanych informacjach Spółka zobowiązana jest wykazać w szczególności kwotę przychodu uzyskanego przez podatnika będącego Jej klientem z tytułu dokonanych transakcji, a także koszty uzyskania przychodu.

Wnioskująca Spółka podała, iż jest zobowiązana do sporządzenia informacji w każdym przypadku, gdy klient osiąga dochód z odpłatnego zbycia papierów wartościowych. Obejmuje to również sytuacje, gdy sam klient w ciągu danego roku nie dokonuje obrotu papierami, jednak ponieważ na rachunku są zarejestrowane papiery wartościowe i Spółka ponosi koszty związane z prowadzeniem rachunku, Spółka zbywa papiery wartościowe klienta na pokrycie opłaty za prowadzenie rachunku (roczna opłata za prowadzenie rachunku wynosi 50 zł). Umocowanie do sprzedaży papierów w opisanym powyżej trybie wynika z odpowiedniego przepisu Regulaminu świadczenia usług brokerskich oraz otwierania i prowadzenia rachunków papierów wartościowych i rachunków pieniężnych przez Spółkę. Zgodnie z tym przepisem Regulaminu (cyt.) "W przypadku nieuiszczenia prowizji lub opłat w wymaganych terminach, Spółka może sprzedać dowolny papier wartościowy zaewidencjonowany na rachunku klienta. Sprzedaż papierów wartościowych następuje w ilości zapewniającej całkowite zlikwidowanie zadłużenia Klienta wobec Spółki."

W takiej sytuacji Wnioskująca wystawia informację PIT-8C opiewającą na dochód pochodzący ze sprzedaży papierów i przeznaczony na zaspokojenie opłat za prowadzenie rachunku. Wątpliwości pojawiają się w sytuacji, gdy Spółka zostanie poinformowana przez organ skarbowy o śmierci klienta, dla którego wystawiono informację PIT-8C. Zgodnie z kolejnym przepisem Regulaminu, umowa brokerska wygasa wskutek śmierci klienta będącego osobą fizyczną. Jednak w sytuacji, kiedy na rachunku klienta znajdują się określone aktywa, Spółka nie jest uprawniona do zamknięcia rachunku. Rozporządzenia środkami pozostałymi na rachunku może dokonać tylko spadkobierca zmarłego klienta, którego prawo do spadkobrania zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Ponieważ Wnioskująca uzyskała informację o śmierci klienta od organu skarbowego, nie są Jej znani spadkobiercy, do których należałoby się zwrócić o ostateczne rozporządzenie aktywami znajdującymi się na rachunku.

Rachunek zmarłego jest nadal utrzymywany, ze względu na znajdujące się na nim środki, dlatego też Spółka jest uprawniona w kolejnych latach do sprzedaży papierów wartościowych znajdujących się na rachunku w celu uzyskania środków na pokrycie opłaty za prowadzenie rachunku. W związku ze zbyciem w ten sposób części papierów znajdujących się na rachunku, powstanie dochód, który Spółka musi wykazać w informacji PIT-8C.

W związku z powyższym, Spółka zwróciła się z zapytaniem, na rzecz jakiej osoby powinna być wystawiona informacja PIT-8C, w przypadku, gdy właściciel rachunku zmarł i nie jest znany spadkobierca a Płatnik zbywa papiery wartościowe zarejestrowane na rachunku w celu pokrycia opłaty za prowadzenie rachunku?

Płatnik uważa, iż informację PIT-8C w takich sytuacjach powinien sporządzić dla właściciela rachunku, tj. zmarłego klienta i wysłać (ze względu na brak spadkobierców określonych w postępowaniu spadkowym przez sąd) tylko do właściwego dla klienta urzędu skarbowego. Zdaniem Wnioskującej, wysyłanie takiej informacji na adres zmarłego klienta wydaje się bezcelowe.

Ustosunkowując się do przedstawionej powyżej kwestii, Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu stwierdza, co następuje:

Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną, tj. zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, w tym również - obowiązków podatkowych. Zdolność prawna człowieka ustaje z chwilą jego śmierci, a zatem sporządzanie informacji rodzącej określone obowiązki prawno-podatkowe dla nieżyjącego właściciela rachunku papierów wartościowych jest - w opinii tutejszego organu podatkowego - bezcelowe.

Na mocy przepisu art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego, prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na spadkobierców.

Zgodnie z powszechnie przyjętym stanowiskiem doktryny prawa cywilnego, wykształconym w oparciu o przepis art. 922 Kodeksu cywilnego, do spadku należą prawa i obowiązki zmarłego, które jednocześnie spełniają cztery wymagania:

a) mają charakter cywilnoprawny,

b) mają charakter majątkowy,

c) nie są ściśle związane z osobą zmarłego,

d) nie przechodzą na inne osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami (System prawa cywilnego, tom IV - Prawo spadkowe, str. 48).

Regulacje dotyczące papierów wartościowych zostały zawarte w przepisach 9216 - 92116 Kodeksu cywilnego, przepisy te nie definiują jednak pojęcia papiery wartościowe, jednakże z postanowień art. 9216 i 92114 KC wynika, że w przepisach tych przez papier wartościowy rozumie się dokument, wyrażający określone prawo prywatne majątkowe i tak je ściśle ze sobą zespalający, że do realizacji tego prawa nieodzowne jest okazanie (przedstawienie) tego dokumentu (K. Pietrzykowski Kodeks cywilny, Tom II, Komentarz, Warszawa 2004, s. 976).

Zgodnie natomiast z definicją zawartą w art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o obrocie instrumentami finansowymi przez papiery wartościowe rozumie się:

a) akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.), prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego,

b) inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych określonych w lit. a, lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego (prawa pochodne).

Z powołanych powyżej przepisów wynika zatem, iż papiery wartościowe oraz inne aktywa znajdujące się na rachunku zmarłego klienta Domu Maklerskiego stanowią prawa majątkowe - a zatem wchodzą w skład spadku.

W tym miejscu należy powołać przepis art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), zgodnie z którym przepisów tej ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, w przedmiotowej sprawie Płatnik nie ma obowiązku wystawiać informacji PIT-8C. Z faktu, iż w rozpatrywanej sprawie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie znajdą zastosowania wynika, iż Spółka nie jest zobligowana do wypełnienia obowiązków, o których mowa w przepisach art. 39 ust. 3 i 42a tejże ustawy.

Stwierdzić zatem należy, że w odniesieniu do stanu faktycznego przedstawionego w zapytaniu Spółki, zastosowanie znajdą przepisy ustawy z dnia 28 lipca 1983r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity Dz. U. z 2004r. Nr 142, poz. 1514 z późn. zm.).

Na mocy art. 3 powołanej ustawy, podatkowi od spadków i darowizn nie polega między innymi:

- nabycie środków z pracowniczego programu emerytalnego na podstawie rozrządzenia dokonanego przez uczestnika na wypadek jego śmierci lub w drodze spadku (art. 3 pkt 4),

- nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka otwartego funduszu emerytalnego (art. 3 pkt 5),

- nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na indywidualnym koncie emerytalnym (art. 3 pkt 6).

Wykładnia powołanego przypisu, przy zastosowaniu argumentum a contrario, prowadzi do konstatacji, iż nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku papierów wartościowych prowadzonym przez dom maklerski, podlega podatkowi od spadków i darowizn.

Przedmiotowa interpretacja, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego dotyczy stanu faktycznego, przedstawionego przez Wnioskującą i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia tego zdarzenia.