Interpretacja indywidualna z dnia 8 listopada 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL2-2.4011.655.2022.1.MM
Temat interpretacji
Powstanie przychodu z tytułu otrzymanego odszkodowania.
Interpretacja indywidualna – stanowisko częściowo prawidłowe i częściowo nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest :
-nieprawidłowe – w części dotyczącej wskazanego źródła przychodów,
-prawidłowe – w części dotyczącej zwolnienia przedmiotowego.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
Dnia 10 sierpnia 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 10 sierpnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
Wnioskodawca jest polskim rezydentem podatkowym prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą w zakresie oceny ryzyka i szacowania poniesionych strat sklasyfikowaną pod symbolem 66.21.Z w Polskiej Klasyfikacji Działalności. Wskazana działalność jest prowadzona w zakresie nabywania praw do odszkodowań komunikacyjnych, które są następnie dochodzone na drodze sądowej już we własnym imieniu i na własne ryzyko. Wnioskodawca jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, a w zakresie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wybrał podatek liniowy.
Wobec Wnioskodawcy właściwy organ podatkowy wszczął kontrolę podatkową, w którym zostało zakwestionowane przypisanie do właściwego źródła przychodu cesji wierzytelności będących przedmiotem działalności Wnioskodawcy. Spór z organem pierwszej instancji zakończył się wydaniem decyzji za lata podatkowe 2012-2016. Kwota podatku wraz z odsetkami za ww. okres wyniosła 81.410 zł. Decyzja organu drugiej instancji nie została w terminie zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
W 2012 r. Wnioskodawca celem ustalenia prawidłowości swoich rozliczeń podatkowych wystąpił do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji w zakresie określenia źródła przychodów z cesji wierzytelności. Po otrzymaniu interpretacji potwierdzającej stanowisko zawarte we wniosku Wnioskodawca wszczął wobec decyzji za lata 2012-2016 nadzwyczajne tryby wzruszenia decyzji ostatecznej w postaci wznowienia postępowań podatkowych oraz stwierdzenia nieważności decyzji. Wnioskodawca otrzymał niekorzystne rozstrzygnięcia postępowań przed organami podatkowymi, następnie WSA w (...) oraz przez Naczelnym Sądem Administracyjnym w (...).
Po uzyskaniu niekorzystnych rozstrzygnięć Wnioskodawca zwrócił się do doradcy podatkowego prowadzącego księgi podatkowe działalności gospodarczej Wnioskodawcy o wypłatę odszkodowania dotyczącego poniesionej szkody. Doradca podatkowy była objęta obowiązkowym ubezpieczeniem OC z tytułu wykonywania usług doradztwa podatkowego. Towarzystwo ubezpieczeniowe dokonało wypłaty odszkodowania w zakresie zapłaconych przez Wnioskodawcę odsetek od zobowiązań podatkowych oraz z tytułu zwrotu kosztów postępowań nadzwyczajnych, w tym honorarium pełnomocnika oraz opłat sądowych.
Wątpliwość Wnioskodawcy dotyczy określenia, czy wypłacone odszkodowanie, które stanowi rekompensatę za szkodę, stanowi przychód w podatku dochodowym od osób fizycznych i jeżeli tak, to do jakiego źródła należy je przyporządkować.
Pytanie
Czy w świetle przedstawionego stanu faktycznego wypłata odszkodowania, w którego skład wchodzą odsetki od zobowiązania podatkowego oraz zwrot kosztów postępowań przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi, stanowi dla Wnioskodawcy przychód z działalności gospodarczej podlegający opodatkowaniu?
Pana stanowisko w sprawie
W Pana ocenie – zgodnie z art. 821 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1145 – dalej jako k.c.) przedmiotem ubezpieczenia majątkowego może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej jest rodzajem ubezpieczenia majątkowego, o którym mowa w art. 822 ustawy Kodeks cywilny. Świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC ma wyrównywać uszczerbek majątkowy powstały już w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.
Na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z późn. zm. – dalej jako u.p.d.o.f.) źródłem przychodów jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Jest to odrębna kategoria źródeł przychodów od innych źródeł, w art. 10 ust. 1 pkt 9 u.p.d.o.f.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 12 u.p.d.o.f. przychodem z działalności gospodarczej są również otrzymane odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.
W przedstawionym stanie faktycznym, zdaniem Wnioskodawcy, poniósł on szkodę, którą jest wartość odpowiadająca zapłaconym wcześniej odsetkom od zobowiązania podatkowego oraz wysokość wynagrodzenia pełnomocnika oraz opłat sądowych, poniesienie których miało na celu dochodzenia słuszności własnego stanowiska. Wydatki te nie zostałyby poniesione, gdyby nie powstała szkoda. Zatem przyczyną wypłaty odszkodowania jest uprzednie zaistnienie szkody, dlatego też odszkodowanie służyć ma naprawieniu czy też pokryciu szkody i zdaniem Wnioskodawcy nie stanowi realnego przysporzenia ekonomicznego.
Art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.d.o.f. wskazuje, że wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. W przedmiotowej sprawie odszkodowanie nie dotyczyło składnika majątku, a szkody na wartości pieniężnej.
Zdaniem Wnioskodawcy wypłata odszkodowania za wyrządzoną szkodę od towarzystwa ubezpieczeniowego stanowią przychód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.d.o.f., jednakże z uwagi na fakt, iż wypłata odszkodowania nie dotyczy składników majątku wykorzystywanych w prowadzonej działalności gospodarczej, to taka wypłata korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. a u.p.d.o.f.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest:
-nieprawidłowe – w części dotyczącej wskazanego źródła przychodów,
-prawidłowe – w części dotyczącej zwolnienia przedmiotowego.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Jednym ze źródeł przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są wskazane w pkt 9 tego przepisu – inne źródła.
Jak stanowi art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w tym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w omawianym przepisie. Dlatego też każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.
Odszkodowanie stanowi – co do zasady – przychód w rozumieniu cytowanego wyżej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu.
Niektóre z nich – wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – korzystają ze zwolnienia od podatku. Jednak podkreślam, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
1)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
2)dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15 i 15a.
W przepisie tym ustawodawca posługuje się zwrotem „kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń”. Zatem jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, a nie mieści się ono w punktach a i b tego przepisu, to takie świadczenie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przez kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń objęte dyspozycją tego przepisu rozumie się świadczenia, do wypłaty których zobowiązany jest ubezpieczyciel w związku z zawartą umową ubezpieczenia.
Stosownie do art. 805 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):
Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.
Na podstawie art. 805 § 2 ustawy – Kodeks cywilny:
Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:
1)przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku;
2)przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.
Z art. 822 § 1 ustawy – Kodeks cywilny wynika, że:
Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.
Zatem świadczenie należne od ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku wystąpienia zdarzenia wyrządzającego szkodę osobie trzeciej.
Z przedstawionego opisu sprawy wynika, że w związku z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą organ podatkowy wszczął kontrolę podatkową, w którym zostało zakwestionowane przypisanie do właściwego źródła przychodu cesji wierzytelności będących przedmiotem Pana działalności. Spór z organem pierwszej instancji zakończył się wydaniem decyzji za lata podatkowe 2012-2016, w której określono kwotę podatku wraz z odsetkami za ten okres. W 2012 r. celem ustalenia prawidłowości Pana rozliczeń podatkowych wystąpił Pan do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji w zakresie określenia źródła przychodów z cesji wierzytelności. Po otrzymaniu interpretacji potwierdzającej stanowisko zawarte we wniosku wszczął Pan wobec decyzji za lata 2012-2016 nadzwyczajne tryby wzruszenia decyzji ostatecznej w postaci wznowienia postępowań podatkowych oraz stwierdzenia nieważności decyzji. Otrzymał Pan niekorzystne rozstrzygnięcia postępowań przed organami podatkowymi, następnie WSA w (…) oraz przez Naczelnym Sądem Administracyjnym w (…). Po uzyskaniu niekorzystnych rozstrzygnięć zwrócił się Pan do doradcy podatkowego prowadzącego księgi podatkowe Pana działalności gospodarczej o wypłatę odszkodowania dotyczącego poniesionej szkody. Doradca podatkowy był objęta obowiązkowym ubezpieczeniem OC z tytułu wykonywania usług doradztwa podatkowego. Towarzystwo ubezpieczeniowe dokonało wypłaty odszkodowania w zakresie zapłaconych przez Pana odsetek od zobowiązań podatkowych oraz z tytułu zwrotu kosztów postępowań nadzwyczajnych, w tym honorarium pełnomocnika oraz opłat sądowych.
Pana wątpliwości dotyczą określenia, czy wypłacone odszkodowanie, które stanowi rekompensatę za szkodę, stanowi przychód w podatku dochodowym od osób fizycznych i jeżeli tak, to do jakiego źródła należy je przyporządkować.
Stwierdzam, że wypłacone Panu odszkodowanie, w skład którego wchodzą odsetki od zobowiązania podatkowego oraz zwrot kosztów postępowań przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi, stanowi przychód z innych źródeł (art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), który korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, ponieważ przepis ten wymienia jako wolne od podatku kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Otrzymane przez Pana odszkodowanie nie dotyczy bowiem składników majątku związanych z prowadzoną przez Pana działalnością gospodarczą. Zatem w związku z otrzymanym odszkodowaniem nie ma Pan obowiązku zapłaty podatku dochodowego.
Reasumując – wypłata odszkodowania, w skład którego wchodzą odsetki od zobowiązania podatkowego oraz zwrot kosztów postępowań przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi, stanowi dla Pana przychód z innych źródeł, który jednak wolny jest od opodatkowania podatkiem dochodowym.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił, i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”.
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).