Skutki podatkowe przedawnienia zobowiązania.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

12 maja 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 9 maja 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych przedawnienia zobowiązania. Uzupełnił go Pan pismem z 11 sierpnia 2022 r. (data wpływu 16 sierpnia 2022 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

20 maja 2021 r. Urząd Skarbowy w … (dalej: również US) skierował do Wnioskodawcy pismo w sprawie obowiązku wpłaty podatku z zeznania rocznego. Wyżej wymieniony Urząd naliczył Wnioskodawcy podatek na podstawie nadesłanego przez firmę windykacyjną ….  PIT- 11, w którym wyraźnie zaznaczono, że jest to przedawnienie. Według Wnioskodawcy … nie ma żadnych podstaw prawnych do wystawienia informacji PIT-11, gdyż podstawę prawną do wystawienia informacji PIT-11 ma wyłącznie Bank, z którym podpisał umowę w przypadku umorzenia przezeń należności. To po pierwsze. A po drugie to nie uzyskał żadnego trwałego przychodu, który podlegałby opodatkowaniu, gdyż instytucja przedawnienia nie jest tożsama z instytucją umorzenia, na podstawie którego powstaje przychód powodujący obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

Wyrok Sądu Administracyjnego we Wrocławiu sygn. akt I SA/Wr 1223 oraz ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), na który powołuje się … tyczy się przychodów z innych źródeł.

Według wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13 – Dz. U. z 2014 r. poz. 947 – inne przychody oznaczają przysporzenie.

Wątpliwości Wnioskodawcy budzi kwestia mechanizmów, według których wymagalna wierzytelność w „magiczny sposób” staje się przychodem z innych źródeł. W przypadku przedawnienia wierzytelności, po stronie dłużnika nie powstaje bowiem obowiązek podatkowy w zakresie podatku dochodowego. Przedawnienie powoduje przekształcenie zobowiązania w zobowiązanie niepełne, którego nie można egzekwować na drodze prawnej. Sam dług nie przestaje jednak istnieć, zatem nie ma tutaj mowy o żadnym przysporzeniu po Jego stronie, bo zawsze może dobrowolnie to zobowiązanie spłacić, albo może nastąpić przerwanie przedawnienia (z różnych powodów), w wyniku którego dług na powrót będzie mógł być egzekwowany a bieg przedawnienia rozpocznie się od nowa. Tak więc, jakkolwiek nie nazwać tego przychodu, nie ma on charakteru trwałego.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca wskazał, że ma nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w myśl art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Prawa do przedawnionej kwoty rości sobie … prawdopodobnie na podstawie cesji bądź wyroku sądowego dotyczącego kredytu. Wnioskodawca wskazał, że rzecz jasna nie zawierał z … żadnej umowy.   …po prostu sobie kupił dług i doliczył odsetki, dużo odsetek.

Wyjaśnił też, że nie prowadzi pozarolniczej działalności gospodarczej. Zawarcie umowy kredytu nie nastąpiło w ramach prowadzenia działalności gospodarczej. Nie ma z nią związku.

Według … przedawnienie zobowiązania nastąpiło 31 grudnia 2020 r.

Pytanie (po przeformułowaniu w uzupełnieniu wniosku)

Czy powstaje obowiązek podatkowy?

Pana stanowisko w sprawie

Sprawa jest jasna. Albo jest umorzenie i opłacenie stosownego podatku albo jest przedawnienie. W drugim przypadku nie może być mowy o żadnym podatku, gdyż należność jest nadal wymagalna.

Zdaniem Wnioskodawcy nie może być tak, że będzie musiał zapłacić i podatek i roszczenie. A do tego właśnie próbuje doprowadzić.   … mu przyklaskuje. Według jakiej logiki to wszystko jest robione?

Zatem jak wynika z powyższego, dług pozostaje tylko nie ma on ochrony prawnej ze strony państwa i nie może z tego wynikać żaden obowiązek podatkowy.

W podobnych sprawach, według Wnioskodawcy, zapadło już kilka wyroków. Są to np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 14 listopada 2018 r. w sprawie sygn. akt III SA/Wa 56/18, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 grudnia 2019 r. w sprawie sygn. akt II FSK 301/18 oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 12 lutego 2020 r. w sprawie sygn. akt II FSK 808/18. Wszystkie te wyroki zapadły później w stosunku do wyroku, na jaki powołuje się … a dwa z nich są wyrokami wyższej instancji.

Na dzień przedawnienia saldo podawane przez … wynosi … zł. Z czego US w … naliczył Wnioskodawcy ponad…zł podatku pomimo dostarczonej do US … umowy kredytowej nr … opiewającej na … zł i pomimo tego, iż nigdy, jak wskazuje, podanej przez … kwoty nikt Mu nie podarował ani nie pożyczył. Podana kwota do opodatkowania jest powiększona o odsetki i opłaty, jakie naliczył sobie …. Wnioskodawca stwierdza, że niby dlaczego miałby płacić podatek od pieniędzy, których nigdy nie miał? Właściwie dlaczego miałby w ogóle płacić za przedawniony dług skoro pozostaje on wymagalny? Do tego, jak podaje, US … nalicza Mu bezprawnie odsetki. Cała sytuacja jest, w Jego ocenie, wzorcowym pokazem łajdactwa, pazerności, podłości i zwykłego złodziejstwa ze strony … . Dlaczego złodziejstwa? Ponieważ … nabywa wierzytelności za 10-15% ich wartości. A potem żąda od wierzyciela 200% wartości. Jak to inaczej nazwać? Jaki płaci z tego podatek? W nadesłanych, na prośbę US … , przez …  dokumentach nigdzie nie jest podana kwota za jaką … zakupił wierzytelność. Jako dowód istnienia długu przedstawia Ostateczne Wezwanie do Zapłaty wystawione na …, który jest tylko pismem upominawczym wystawionym przez Bank a nie Sąd. Nie ma żadnego sądowego wezwania do zapłaty wystawionego na … . … nie przedstawia również żadnego sądowego dokumentu stwierdzającego przedawnienie długu. Albo … oszukuje US albo nie ma stosownych dokumentów. Wygląda na to, że … ma problem z udowodnieniem istnienia długu. Inaczej posłużyłby się sądowym nakazem zapłaty i sądowym potwierdzeniem przedawnienia. A tymczasem US … nalicza sobie, według Wnioskodawcy, niezgodnie z prawem podatek z odsetkami jak mu się podoba. I nie widzi w tym nic dziwnego.

Wnioskodawca dodaje, że…. powiadomił Go o sytuacji i przysłał informację PIT zwykłymi listami niepoleconymi, które od tak mogły sobie zaginąć w drodze i ze znikomym objaśnieniem sytuacji. Chciałby również dodać, że nie występował w tej sprawie do Sądu o przedawnienie roszczeń, jak również nie dostał żadnego wyroku sądowego, który by to przedawnienie poświadczał. Jeżeli Sąd przedawnił to z automatu, to chyba powinien otrzymać On jakieś dokumenty? Według Wnioskodawcy wychodzi, że … samowolnie uznał sobie roszczenie za przedawnione i zrobił to z premedytacją, gdyż w ten sposób próbuje doprowadzić do mediacji przerywających przedawnienie (o ile zostało to rzeczywiście przedawnione) licząc na to, że przestraszy się On Urzędu Skarbowego i z podkulonym ogonem pobiegnie do „zacnej” instytucji jaką z „pewnością” jest … i dobrowolnie i z radością zobowiąże się do spłaty 200% nabytych przez … od … wierzytelności nabytych za 10-15 % ich wartości.

W celu wyjaśnienia tej sprawy dobrze by było, według Wnioskodawcy, zażądać od … dokumentów takich jak: sądowy nakaz zapłaty wystawiony na …, sądowy wyrok potwierdzający przedawnienie wierzytelności oraz dokument przedstawiający, za jaką kwotę roszczenie zostało nabyte. … powinien takimi dokumentami dysponować a tymczasem nie przedstawił ich US …. Szkoda, bo dałoby to pełniejszy obraz sytuacji.

W uzupełnieniu wniosku Wnioskodawca dodał:

W polskim systemie prawnym występują instytucje przedawnienia, umorzenia, które nie są tożsame w przypadku umorzenia powstaje obowiązek podatkowy. W przypadku przedawnienia dług jest nadal wymagalny, tylko traci on ochronę prawną, nie można go dochodzić za pomocą Sądu i komornika. Ale zobowiązanie pozostaje, jest wymagalne, nie można na nie nakładać podatku.

W związku z tym, że w takiej sytuacji zobowiązania cywilno-prawne nie wygasają, Wnioskodawca uważa, że nie powstaje obowiązek podatkowy.

Do wniosku Wnioskodawca załączył: ksero pierwszej strony umowy kredytowej z numerem tej umowy i kwotą kredytu, ksero powiadomienia o przejęciu …., ksero powiadomienia od …. o „konieczności” zapłacenia podatku, ksero informacji PIT-11, ksero wyjaśnienia skierowanego do Naczelnika US …, ksero wyjaśnienia wysłanego przez …. do US …, ksero ostatecznego wezwania do zapłaty, ksero dowodu opłaty za indywidualną interpretację przepisów.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie między innymi w pkt 9 wymieniono: „inne źródła”.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 powołanej ustawy:

Z przedstawionych przepisów wynika zatem, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega co do zasady każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Należy zauważyć, że stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł mówi się w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Korzyści takie pojawiają się nie tylko wówczas, gdy podatnikowi zostają przekazane środki pieniężne, ale również wtedy, kiedy zmniejszone zostaną jego zobowiązania, których nie musi już realizować z własnego majątku.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że Urząd Skarbowy  skierował do Wnioskodawcy pismo w sprawie obowiązku wpłaty podatku z zeznania rocznego. Urząd Skarbowy naliczył Mu podatek na podstawie nadesłanej przez firmę windykacyjną …  informacji PIT- 11, w której zaznaczono, że jest to przedawnienie. Przedawnienie zobowiązania nastąpiło 31 grudnia 2020 r.

W związku z powyższym wskazać należy, że instytucja przedawnienia uregulowana została w art. 117-125 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360).

Zgodnie z art. 117 § 1 ww. Kodeksu:

Przy czym, w myśl art. 117 § 2 ww. Kodeksu:

Przedawnienie zobowiązania jest zdarzeniem prawnym, powodującym określone skutki w zakresie możliwości dochodzenia zobowiązań. Istota przedawnienia polega zatem na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia. Skutkiem tego – roszczenie przedawnione nie gaśnie, a jedynie nie będzie mogło być przymusowo zrealizowane. Sąd bowiem oddali powództwo uprawnionego w razie upływu terminu przedawnienia i gdy dłużnik podniesie zarzut przedawnienia. Jednakże roszczenie takie nadal uznawane jest za prawnie istniejące. Znajduje to przede wszystkim wyraz w tym, że dłużnik, który po upływie terminu przedawnienia spełnił świadczenie, nie może następnie żądać jego zwrotu, chociażby nie był świadomy upływu terminu przedawnienia i związanych z tym skutków prawnych. Spełnił on bowiem należne w świetle prawa zobowiązanie.

Nie ulega wątpliwości, że gdy występuje niemożność przymusowego wyegzekwowania zobowiązania, pomimo braku jego faktycznego wykonania, dłużnik uzyskuje pewną korzyść majątkową, przejawiającą się w tym, że nie musi realnie wykonać zobowiązania. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie przedawnienia dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia (ustaje obowiązek spełnienia świadczenia). Dłużnik osiąga zatem realne przysporzenie majątkowe.

Przychód podatkowy z tytułu przedawnionego zobowiązania powstaje w momencie upływu terminu przedawnienia.

Stosownie do treści art. 118 Kodeksu cywilnego:

 Jeżeli zatem w Pana przypadku doszło do przedawnienia wierzytelności, a wierzyciel – z uwagi na przedawnienie roszczenia – nie ma możliwości skutecznego wyegzekwowania tej wierzytelności, wówczas osiąga Pan realne przysporzenie majątkowe, które – jako przychód z innych źródeł – podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W konsekwencji powyższego przychód wykazany w informacji PIT-11 wystawionej przez wierzyciela podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i należy go wykazać w zeznaniu rocznym.

Wobec powyższego, Pana stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Pana i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Tutejszy Organ zaznacza odnośnie dokumentów stanowiących załączniki do wniosku, tutejszy Organ wyjaśnia, że  przedmiotem interpretacji może być jedynie ocena stanowiska wnioskodawcy dotyczącego przedstawionego we wniosku stanu faktycznego. Organ wydający interpretację nie jest natomiast uprawniony do analizowania i oceny przesłanych załączników.

Organ podkreśla, że zakres przedmiotowy interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanej w trybie art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, wyznacza pytanie przedstawione przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej. W związku z powyższym, tutejszy Organ informuje, że wydana interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem Pana zapytania i nie dotyczy innych kwestii poruszonych we wniosku.

Odnośnie powołanych przez Pana wyroków Organ zaznacza, że orzeczenia sądów administracyjnych dotyczą wyłącznie konkretnych, indywidualnych spraw podatników podjętych w danym stanie faktycznym/zdarzeniach przyszłych i są wiążące tylko w tych sprawach. Powołane we wniosku orzeczenia zapadły w indywidualnych sprawach i w świetle art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa. W związku z tym, organy podatkowe mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami, jednak nie stosują wprost tych rozstrzygnięć także i z tego powodu, że nie stanowią one materialnego prawa podatkowego.  

Tutejszy Organ podkreśla, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretacje opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb Ordynacji podatkowej. Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”). 

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).