Opodatkowanie zwrotu kosztów w związku z opóźnieniem podpisania umowy przenoszącej własność lokalu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 maja 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 28 kwietnia 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania zwrotu kosztów w związku z opóźnieniem podpisania umowy przenoszącej własność lokalu. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 10 lipca 2022 r. (wpływ 10 lipca 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego (ostatecznie przedstawiony w uzupełnieniu wniosku)

W 2017 r. zakupiła Pani od Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego „... ”(dalej jako: „Spółdzielnia”) mieszkanie w stanie deweloperskim, na które zaciągnęła Pani kredyt hipoteczny. Zgodnie z umową realizacyjną, podpisaną ze Spółdzielnią w marcu 2017 r., umowa przenosząca własność mieszkania miała zostać zawarta najpóźniej do 31 marca 2018 r. Tak się jednak nie stało. Ze względu na to, że nieruchomość w części została postawiona na zadłużonej działce sąsiadów, który to fakt Spółdzielnia zataiła na etapie podpisywania umowy realizacyjnej, przekazanie własności mieszkania odsunęło się w czasie. Spółdzielnia przez trzy lata próbowała wyprostować tę sprawę w sądzie. Udało się to na przełomie 2020 r. i 2021 r., dzięki czemu możliwe było podpisanie aktu notarialnego. Nastąpiło to ... lutego 2021 r. Przez ten okres zwłoki konieczne było również wielokrotne aneksowanie Pani umowy kredytowej z bankiem. Spółdzielnia w trakcie tych trzech lat kilkukrotnie przekładała spodziewany termin zakończenia sprawy. Za każdym razem wystawiała Pani oświadczenia o trwającym postępowaniu, na podstawie których bank zgadzał się na wydłużenie terminu na oddanie aktu notarialnego i wpisu hipoteki do księgi wieczystej. Każdorazowo musiała Pani także ponosić związane z tym koszty. Ponadto, bank w tym czasie naliczał również do raty podwyższone koszty spowodowane brakiem zabezpieczenia w postaci umowy przenoszącej własność mieszkania. Po rozwiązaniu sprawy i podpisaniu aktu notarialnego (co nastąpiło na początku lutego 2021 r.) wysłała Pani do Spółdzielni wniosek o zwrot poniesionych kosztów. Nastąpiło to w marcu 2021 r., na podstawie wyliczeń przedstawionych przez bank kredytujący. Zwrócono Pani dokładnie kwotę, którą poniosła Pani na kolejne aneksy do umowy kredytu oraz koszty związane z wyższym oprocentowaniem, które bank narzucił przez brak aktu własności mieszkania. W marcu 2022 r. otrzymała Pani od Spółdzielni PIT-11 na kwotę, którą Spółdzielnia Pani zwróciła.

Zwraca się Pani z prośbą o interpretację zasadności uznania odszkodowania otrzymanego od Spółdzielni, jako dochodu objętego obowiązkiem odprowadzenia podatku dochodowego od osób fizycznych. Zwrot opiewał na kwotę, którą wcześniej musiała Pani zapłacić bankowi. W żaden sposób nie wzbogaciła się Pani na tej wypłacie. Gdyby nie błędy Spółdzielni, gdyby lokal został wyodrębniony we wskazanym pierwotnie w umowie realizacyjnej terminie, tych kosztów nie musiałaby Pani ponosić. W umowie realizacyjnej ze Spółdzielnią nie było przepisu, który regulowałby kwestie kar umownych z tytułu opóźnienia w przeniesieniu własności lokalu, a w sprawach nieuregulowanych umowa odsyła do przepisów m.in. Kodeksu cywilnego. Stąd wydaje się Pani za zasadne powołanie się na art. 471 Kodeksu cywilnego, który mówi o naprawieniu szkód wynikających z nienależytego wykonania umowy.

Ponadto doprecyzowała Pani, że przedmiotowe świadczenie zostało wypłacone Pani z tytułu zwrotu za podwyższone koszty kredytu z tytułu braku aktu w umownym terminie. Świadczenie stanowi odszkodowanie z tytułu nienależytego wykonania umowy - podstawą jest art. 471 Kodeksu cywilnego - wysokość odszkodowania nie jest uregulowana w żadnej ustawie i wynika z przepisów art. 471 Kodeksu cywilnego o naprawieniu szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania - Spółdzielnia pokryła dodatkowy koszt kredytu, który poniosła Pani ze względu na opóźnienia w akcie notarialnym - odszkodowanie dotyczy wyłącznie poniesionych strat - tych dodatkowych kosztów nie poniosłaby Pani, gdyby Spółdzielnia na czas przekazała akty notarialne. Spółdzielnia pokryła poniesione przez Panią koszty po Pani wniosku, wysłanym mailem wzywającym do spłaty. Wyjaśniła Pani, że świadczenie nie zostało wypłacone w związku z odrębną ugodą. Nie poniosła Pani żadnych dodatkowych, innych niż wskazanych we wniosku, kosztów związanych z opóźnieniem podpisania umowy przenoszącej własność lokalu. Nie składała Pani oświadczenia o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy.

Pytanie

Czy kwota, którą Spółdzielnia Pani zwróciła w związku z poniesionymi wcześniej kosztami wobec banku, powinna zostać potraktowana jako dochód, od którego powinna Pani odprowadzić podatek?

Pani stanowisko w sprawie (ostatecznie przedstawione w uzupełnieniu wniosku)

Kwota, jaką Spółdzielnia zwróciła Pani za poniesione koszty pomostowe kredytu i aneksowania umowy kredytowej, nie powinna zostać potraktowana jako dodatkowy dochód do opodatkowania. Wynika to z art. 21 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie bowiem wynika z przepisów innej ustawy – mianowicie z przepisów Kodeksu cywilnego (art. 471). Nie jest ono przedmiotem ugody, nie wynika z kar umownych wpisanych do umowy ze Spółdzielnią. Dodatkowo, odszkodowanie to nie jest Pani przysporzeniem majątkowym, pokrywa wyłącznie poniesione koszty, których by Pani nie poniosła, gdyby własność mieszkania została przeniesiona na Panią w terminie. Zwrot kosztów stanowi więc wyrównanie szkody rzeczywistej.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

 Jak stanowi art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy:

Przy czym, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jednym ze źródeł przychodów są inne źródła, o których mowa w art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Przepis art. 20 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania w szczególności, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Katalog przychodów zaliczanych do innych źródeł nie stanowi katalogu zamkniętego, zawiera bowiem jedynie przykładowe wskazanie przychodów zaliczanych do tego źródła. Zatem, o przychodzie można mówić wtedy, gdy ma on charakter trwałego przysporzenia majątkowego, tj. ma konkretny wymiar finansowy, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe. Tak więc, podstawą uzyskania przychodów z innych źródeł mogą być tylko takie czynności, w wyniku których następuje po stronie osoby fizycznej przysporzenie majątkowe.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega zatem dochód uzyskiwany w wyniku określonych czynności faktycznych i prawnych, w następstwie których mamy do czynienia z przyrostem mienia, osiągniętym przysporzeniem majątkowym mającym konkretny wymiar finansowy.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Ustawodawca konsekwentnie wyłączył z katalogu zwolnień przepisem art. 21 ust. 1 pkt 3 lit. g) zadośćuczynienia/odszkodowania, które zostały otrzymane na podstawie zawartej pomiędzy stronami umowy lub ugody pozasądowej, nawet w sytuacji, gdy ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw.

Zatem, aby wypłacona kwota korzystała ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki:

-wypłacona kwota musi być odszkodowaniem lub zadośćuczynieniem,

-jego wysokość lub zasady ustalania muszą wynikać z przepisów odrębnych ustaw,

-podstawą jego przyznania nie może być zawarta umowa lub ugoda pozasądowa.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że w 2017 r. zakupiła Pani od Spółdzielni mieszkanie w stanie deweloperskim, na które zaciągnęła Pani kredyt hipoteczny. Zgodnie z umową realizacyjną, podpisaną w marcu 2017 r., umowa przenosząca własność mieszkania miała zostać zawarta najpóźniej do 31 marca 2018 r. Ze względu na to, że nieruchomość w części została postawiona na zadłużonej działce sąsiadów, przekazanie własności mieszkania odsunęło się w czasie. … lutego 2021 r. możliwe było podpisanie aktu notarialnego. Przez ten okres wielokrotne aneksowała Pani umowę kredytową z bankiem. Spółdzielnia wystawiała Pani oświadczenia o trwającym postępowaniu, na podstawie których bank zgadzał się na wydłużenie terminu na oddanie aktu notarialnego i wpisu hipoteki do księgi wieczystej. Każdorazowo musiała Pani ponosić związane z tym koszty. Bank w tym czasie naliczał do raty podwyższone koszty spowodowane brakiem zabezpieczenia w postaci umowy przenoszącej własność mieszkania. Po rozwiązaniu sprawy i podpisaniu aktu notarialnego, wysłała Pani drogą mailową do Spółdzielni wniosek o zwrot poniesionych kosztów. W marcu 2021 r., na podstawie wyliczeń przedstawionych przez bank kredytujący zwrócono Pani dokładnie kwotę, którą poniosła Pani na kolejne aneksy do umowy kredytu oraz koszty związane z wyższym oprocentowaniem, które bank narzucił przez brak aktu własności mieszkania. W marcu 2022 r. otrzymała Pani od Spółdzielni PIT-11 na kwotę, którą Spółdzielnia Pani zwróciła.

Należy zaznaczyć, że zwolnieniem określonym w ww. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, objęte są tylko odszkodowania (zadośćuczynienia), których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, z wyjątkiem wymienionych w lit. a)-g) tego przepisu.

Powyższe wskazuje, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań, a tylko te, których wysokość lub zasady ustalania zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Stosownie do art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego stwierdzić należy, że w sprawie mamy do czynienia z przysporzeniem majątkowym stanowiącym przychód z innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jak wskazano we wniosku poniosła Pani szkodę, ponieważ niewłaściwie wykonano umowę ze Spółdzielnią – przekroczono termin na przeniesienie własności lokalu. W związku z przekroczeniem ww. terminu zmuszona była Pani ponieść wyższą ratę kredytu hipotecznego na zakup lokalu. Spółdzielnia, po Pani wniosku, przesłanym drogą elektroniczną (e-mailem) wypłaciła Pani, na podstawie art. 471 ustawy Kodeks cywilny, kwotę, którą poniosła Pani na kolejne aneksy do umowy kredytu oraz koszty związane z wyższym oprocentowaniem.

Wysokość zwrotu poniesionych kosztów, które Pani otrzymała oraz zasady ustalania nie wynikają z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Należy wyjaśnić, że z powyżej wskazanego przepisu art. 471 ustawy Kodeks cywilny, nie wynikają bowiem wysokość oraz zasady ustalania otrzymanego świadczenia. Tym samym, do wypłaconego na Pani rzecz zwrotu poniesionych kosztów bankowych nie może mieć zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zwrot poniesionych kosztów nastąpił w wyniku Pani wniosku o zwrot poniesionych kosztów przesłanym do Spółdzielni drogą elektroniczną.

Ponadto wskazać należy, że płatnik nie był zobowiązany do pobrania zaliczek z tytułu dochodu z innych źródeł.

Przepis art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że: