Temat interpretacji
Skutki podatkowe związane z otrzymaniem zadatku.
Interpretacja indywidualna
– stanowisko nieprawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest w nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
26 maja 2022 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych związanych z otrzymaniem zadatku.
Opis stanu faktycznego
Dnia 17 lutego 2021 r. Wnioskodawca wraz z małżonką – jako współwłaściciele nieruchomości (współwłasność majątkowa małżeńska) – zawarli umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości za kwotę 750.000 zł.
Na poczet zabezpieczenia wykonania umowy strony zgodnie zawarły w umowie zapis o zadatku w wysokości 310.000 zł, który to kupujący zobowiązał się zapłacić. Dnia 17 lutego 2021 r. kupujący przy podpisaniu umowy wpłacił zadatek gotówką w kwocie 10.000 zł, natomiast dnia 18 lutego 2021 r. na krajowy rachunek bankowy Wnioskodawcy (prywatny) wpłynął zadatek w wysokości 300.000 zł. Cała kwota zadatku przez kupującego została wniesiona. Sprzedaż nieruchomości miała być realizowana z majątku prywatnego, nie stanowiła świadczenia w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej. Dnia 21 maja 2021 r. kupujący odstąpił od zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży na nieruchomość nie stawiając się w Kancelarii Notarialnej na umówiony termin celem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości. Dnia 24 maja 2021 r. reprezentujący Wnioskodawcę i jego małżonkę adwokat wystosował oficjalne pismo do kupującego, celem poinformowania go, że przedwstępna umowa sprzedaży nie została zrealizowana z jego winy i zgodnie z treścią umowy daje Wnioskodawcy i jego małżonce prawo do zatrzymania zadatku. Zadatek zgodnie z postanowieniami umowy przedwstępnej nie został zwrócony kupującemu. Z początkiem lipca 2021 r. kupujący złożył pozew do Sądu Okręgowego w A. II Wydział Cywilny o zapłatę – zwrot całego zadatku w kwocie 310.000 zł wraz z wnioskiem o zasądzenie zabezpieczenia powództwa. Dnia (...) grudnia 2021 r. Sąd Okręgowy w A. II Wydział Cywilny wydał postanowienie o zabezpieczenie powództwa do kwoty 310.000 zł (klauzula wykonalności z dnia (…) grudnia 2021 r.). Komornik Sądowy na mocy postanowienia z dnia (…) stycznia 2022 r. dokonał zajęcia środków na rachunku bankowym Wnioskodawcy (żona jest współposiadaczem środków pieniężnych na rachunku) w kwocie 100.000 zł dnia 27 stycznia 2022 r. Pozostała wartość zasądzonego zabezpieczenia w kwocie 210.000 zł została zrealizowana dnia 10 lutego 2022 r. z tego samego rachunku bankowego na podstawie postanowienia Komornika Sądowego z dnia (…) lutego 2022 r. Na dzień dzisiejszy cała wartość zadatku została zabezpieczona na poczet należności głównej z pozwu o zapłatę złożonego przez kupującego. Sprawa z powództwa cywilnego nie została jeszcze zakończona prawomocnym wyrokiem.
Pytanie:
Czy, uwzględniając, iż kupujący w lipcu 2021 r. złożył pozew do sądu o zwrot zadatku oraz dokonanie zabezpieczenia w całości wartości sporu, a pozew w zakresie zabezpieczenia został przez Sąd rozpatrzony pozytywnie postanowieniem dnia (…) grudnia 2021 r., Wnioskodawca (wraz z małżonką) jest zobowiązany do uznania wpłaconego zadatku w 2021 r. jako przychodu 2021 r. i rozliczenia go w zeznaniu podatkowym PIT-36/37 jako przychód z innych źródeł?
Pana stanowisko w sprawie
Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zwanej dalej ustawą PIT, przychodami ( z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f), są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Natomiast zgodnie z brzmieniem art. 20 ust. 1 ustawy PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym świadczy sformułowanie „w szczególności”. Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ww. ustawy jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym. Tym samym kwota zachowanego zadatku, jako przysporzenie majątkowe, jest zaliczona wg ustawy PIT do przychodów z innych źródeł.
Jednakże – zgodnie z przedstawionym stanem faktycznym – kupujący wniósł pozew do sądu o zwrot w całości wpłaconego zadatku wraz z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia na koncie Wnioskodawcy i jego żony w wartości całego zadatku. Sąd Cywilny w grudniu 2021 r. wydał postanowienie o zabezpieczenie powództwa w całej kwocie zadatku, realizacja zajęcia przez Komornika Sądowego na środkach pieniężnych Wnioskodawcy i jego żony nastąpiła już w 2022 r. Powództwo o zwrot zadatku zostało wniesione przed upływem terminu przedawnienia.
Tym samym Wnioskodawca uważa, że wpłacony zadatek na koniec roku kalendarzowego 2021, który w całości został zabezpieczony przez Sąd Cywilny na wniosek powoda - kupującego nie stanowi dla niego i jego małżonki „skutecznego przysporzenia majątkowego”.
W ocenie Wnioskodawcy do czasu zakończeniu toku procesowego skutecznym wyrokiem Sądu Cywilnego, opatrzonego klauzulą wykonalności, o ewentualnym uznaniu przepadku zadatku na rzecz Wnioskodawcy i jego małżonki i zwolnieniu zabezpieczenia środków na ich koncie, nie nastąpi definitywne przysporzenie majątkowe. Na dzień 31 grudnia 2021 r. Wnioskodawca z żoną nie uzyskali żadnej korzyści majątkowej, gdyż przepadek zadatku ma charakter sporny i nie jest ostateczny.
Przysporzenie majątkowe, aby zostało uznane za przychód, powinno mieć charakter definitywny i bezsporny. Te warunki nie zostały spełnione, tym samym wpłacony Wnioskodawcy i jego żonie zadatek przez kupującego w lutym 2021 r. nie stanowi przychodu z innych źródeł w roku podatkowym 2021 i Wnioskodawca wraz z małżonką nie jest zobowiązany do opodatkowania go w sporządzonych zeznaniach rocznych za 2021 r.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 1128 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
W art. 10 ust. 1 ww. ustawy, ustawodawca wymienia źródła przychodów. Zgodnie z pkt 9 tego przepisu
Źródłem przychodu są inne źródła.
Natomiast zgodnie z art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności”, definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy.
Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że 17 lutego 2021 r. Wnioskodawca wraz z małżonką – jako współwłaściciele nieruchomości (współwłasność majątkowa małżeńska) – zawarli umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości za kwotę 750.000 zł.
Na poczet zabezpieczenia wykonania umowy strony zgodnie zawarły w umowie zapis o zadatku w wysokości 310.000 zł, który to kupujący zobowiązał się zapłacić. Dnia 17 lutego 2021 r. kupujący przy podpisaniu umowy wpłacił zadatek gotówką w kwocie 10.000 zł, natomiast dnia 18 lutego 2021 r. na krajowy rachunek bankowy Wnioskodawcy (prywatny) wpłynął zadatek w wysokości 300.000 zł. Cała kwota zadatku przez kupującego została wniesiona. Sprzedaż nieruchomości miała być realizowana z majątku prywatnego, nie stanowiła świadczenia w ramach prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej. Dnia 21 maja 2021 r. kupujący odstąpił od zawarcia przyrzeczonej umowy sprzedaży na nieruchomość nie stawiając się w Kancelarii Notarialnej na umówiony termin celem zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości. Dnia 24 maja 2021 r. reprezentujący Wnioskodawcę i jego małżonkę adwokat wystosował oficjalne pismo do kupującego, celem poinformowania go, że przedwstępna umowa sprzedaży nie została zrealizowana z jego winy i zgodnie z treścią umowy daje Wnioskodawcy i jego małżonce prawo do zatrzymania zadatku. Zadatek zgodnie z postanowieniami umowy przedwstępnej nie został zwrócony kupującemu. Z początkiem lipca 2021 r. kupujący złożył pozew do Sądu Okręgowego w A. II Wydział Cywilny o zapłatę - zwrot całego zadatku w kwocie 310.000 zł wraz z wnioskiem o zasądzenie zabezpieczenia powództwa. Dnia (…) grudnia 2021 r. Sąd Okręgowy w A. II Wydział Cywilny wydał postanowienie o zabezpieczenie powództwa do kwoty 310.000 zł (klauzula wykonalności z dnia (…) grudnia 2021 r.). Komornik Sądowy na mocy postanowienia z dnia (…) stycznia 2022 r. dokonał zajęcia środków na rachunku bankowym Wnioskodawcy (żona jest współposiadaczem środków pieniężnych na rachunku) w kwocie 100.000 zł dnia 27 stycznia 2022 r. Pozostała wartość zasądzonego zabezpieczenia w kwocie 210.000 zł została zrealizowana dnia 10 lutego 2022 r. z tego samego rachunku bankowego na podstawie postanowienia Komornika Sądowego z dnia (…) lutego 2022 r. Na dzień dzisiejszy cała wartość zadatku została zabezpieczona na poczet należności głównej z pozwu o zapłatę złożonego przez kupującego. Sprawa z powództwa cywilnego nie została jeszcze zakończona prawomocnym wyrokiem.
Mając na uwadze przestawiony stan faktyczny wskazać należy, że zadatek jest instytucją prawa cywilnego związaną z wykonaniem zobowiązań umownych. Uiszczenie zadatku służyć ma zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Zastosowanie omawianej instytucji nie ma jednak charakteru obligatoryjnego, lecz zależy od decyzji stron umowy.
Z przepisu art. 394 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. 2022 r. poz. 1360) wynika, że:
W braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.
Stosownie do art. 394 § 2 tego Kodeksu:
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała; jeżeli zaliczenie nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi.
W myśl art. 394 § 3 ww. Kodeksu cywilnego:
W razie rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy wypadku, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
W świetle powołanych powyżej przepisów oraz zaistniałego stanu faktycznego należy stwierdzić, iż kwota zachowanego zadatku stanowi przysporzenie majątkowe, skutkujące powstaniem przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten mieści się w dyspozycji art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 i podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł. Bez znaczenia dla powstania po stronie Wnioskodawcy przychodu z tytułu otrzymanego zadatku jest fakt toczącego się przed sądem postępowania o zwrot całego zadatku w kwocie 310.000 zł i zasądzenie zabezpieczenia powództwa.
Przychód z tytułu otrzymania zadatku powstał bowiem w momencie, kiedy to kupujący nie przystąpił do podpisania umowy przyrzeczonej, a sprzedający zachował otrzymany zadatek tj. w momencie, kiedy okazało się, że przyrzeczona umowa sprzedaży nieruchomości nie dojdzie do skutku.
Uzyskany zadatek Wnioskodawca był zatem obowiązany rozliczyć w rocznym zeznaniu podatkowym za 2021 r.– wraz z pozostałymi dochodami uzyskanymi w tym samym roku.
Wobec powyższego Pana stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.
Ponadto, należy wskazać, iż z uwagi na to, że interpretacje prawa podatkowego wydawane są w indywidualnej sprawie na wniosek zainteresowanego – co wynika z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – niniejsza interpretacja pełni funkcję ochronną jedynie dla Pana, jako występującego z wnioskiem. Pana małżonka chcąc uzyskać interpretację indywidualną powinna wystąpić z odrębnym wnioskiem o jej udzielenie i uiścić stosowną opłatę.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).