Skutki podatkowe otrzymania odszkodowania - art. 21 ust. 1 pkt 29 PIT

Interpretacja indywidualna

 – stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 lutego 2022 r. wpłynął Pani wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych otrzymania odszkodowania. Uzupełniła go Pani – na wezwanie organu – pismem z datą wpływu 19 maja 2022 r. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego.

Wydział (...) Urzędu Miasta X. wypłacił Pani w 2021 r. odszkodowanie w kwocie (…) zł w związku z poszerzeniem pasa drogi gminnej ul. W. X. W 2020 r. przyjęła Pani działkę na mocy darowizny od brata, nad którym ma Pani opiekę. Jest On ubezwłasnowolniony, a Pani jest jego opiekunem prawnym. Jest to osoba niepełnosprawna, wymagająca opieki.

W 2021 r. Urząd Miasta Wydział(...) nabył w drodze umowy sprzedaży działkę nr (…)/7 (obr. (…), arkusz …) do zasobu nieruchomości Powiatu X. Nabycie nastąpiło w celu poszerzenia pasa drogi publicznej na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez osobę wyznaczoną i opłaconego przez Urząd Miasta.

Zaproponowano Pani kwotę (…) zł i nieświadoma kolejnych kroków wyraziła Pani zgodę. Nie pouczono Pani, że wiążą się z tym dodatkowe koszty – podatki i rozliczenia.

Kierownik widział datę aktu darowizny 2020 r. – jest urzędnikiem państwowym, a Pani emerytem z 1900 zł emerytury. Nie zna się Pani na przepisach. Cofnąć odsprzedaży się nie da. Ma Pani 71 lat. Pani córka ma ciężko chore dziecko. Co roku zbiera Pani aktywnie środki z 1% podatku na rehabilitację oraz na chociaż jeden turnus w roku dla swojego wnuczka.

Zgodziła się Pani na odszkodowanie za ten pasek na poszerzenie drogi gminnej, ponieważ droga jest wąska. Mieszkała tam Pani. Są to tereny po rodzicach. Są tam przewidziane prace poszerzenia tej drogi, by mieszkańcy mogli jeździć dwustronnie. Oczywiste było to by tego nie blokować, dla dobra ogółu i mieszkańców.

Urząd Miasta w X. Wydział (...) nie wystawił Pani PIT-11 i w związku z tym powstał problem. Wydział (...) podał Pani tylko artykuł ustawy, by się na niego powołać, a w Urzędzie Skarbowym dano Pani druk ORD-IN.

Urzędnicy zapewnili również, iż nieruchomość była nabyta nieodpłatnie (w drodze darowizny) i niejako jej wartości nie można określić cenowo wobec tego ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych – art. 21 ust. 1 pkt 29 – pozwoli zwolnić Panią od podatku.

Uzupełnienie i doprecyzowanie opisu stanu faktycznego

Wskazała Pani, że odszkodowanie zostało przyznane na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami – art. 98 ust. 3 (przejęcie pod drogę publiczną z mocy prawa z dniem ostateczności decyzji podziałowej z dnia (…) czerwca 2021 r. znak: (…).

Ponadto, w niniejszej sprawie nie doszło do odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie.

Nieruchomość, tj. działkę nr (…)/7, Gmina X. nabyła na podstawie decyzji podziałowej na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 2, art. 96 ust. 1, art. 97 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego po rozpatrzeniu wniosku w sprawie podziału nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (…)/2 (obręb (…) arkusz (…)).

Wystąpiła Pani do Starostwa – Urzędu Miasta o pozwolenie – decyzję na podział ponad 30 arowej działki na 3 mniejsze działki. Uzyskała pozwolenie, decyzję z dnia (…) czerwca 2021 r. znak (…), na podział, ale miasto X. wydzieliło na decyzji 5 działek w tym działki nr (…)/7 i (…)/11 dla poszerzenia dróg.

Za kawałek działki (…)/7 już wypłacono Pani kwotę 14 500 zł w formie odszkodowania. Za działkę (…)/11 jeszcze nie, gdyż zaczeka Pani ustawowe 5 lat, by być zwolnioną z podatku.

Na mocy pisma z dnia (…) listopada 2021 r. znak (…) zostało Pani przyznane i wypłacone odszkodowanie w kwocie (…) zł.

Pytanie

Czy dochód uzyskany w drodze odszkodowania po sprzedaży na poszerzenie pasa drogi gminnej dla Urzędu Miasta jest opodatkowany i czy należy go wykazać w PIT-37?

Pani stanowisko w sprawie

Pani zdaniem, kwota odszkodowania powinna korzystać ze zwolnienia.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku, jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione od podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.

Rodzaje źródeł przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdzie w pkt 9 wymieniono inne źródła.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W myśl art. 20 ust. 1 komentowanej ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja

przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Odszkodowanie stanowi co do zasady przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Nie oznacza to jednak, że wszystkie odszkodowania podlegają opodatkowaniu. Niektóre z nich, wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych określonym w art. 21 ust. 1 ww. ustawy, korzystają ze zwolnienia od podatku dochodowego. Jednakże należy podkreślić, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej, w tym zwolnienia od podatku, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji.

Stosownie do treści art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami; nie dotyczy to przypadków, gdy właściciel nieruchomości, o której mowa w zdaniu pierwszym, nabył jej własność w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50% od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu.

Treść zacytowanego przepisu wskazuje, że podstawowym warunkiem uprawniającym do skorzystania z przedmiotowego zwolnienia jest uzyskanie przychodu, między innymi z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

Należy mieć również na względzie, że zwolnienie przewidziane w przepisie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie przysługuje, jeżeli łącznie spełnione zostają następujące warunki:

‒nabycie nieruchomości nastąpiło w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego lub odpłatnym zbyciem,

‒cena nabycia była o co najmniej 50% niższa od wysokości odszkodowania lub ceny zbycia.

Zatem w przypadku, gdy spełniony zostanie tylko jeden z warunków albo żaden z nich nie zostanie spełniony, wówczas uzyskany przychód będzie korzystał ze zwolnienia.

Z treści złożonego wniosku wynika w szczególności, że w 2020 r. przyjęła Pani działkę na mocy darowizny od brata, nad którym ma Pani opiekę. Wystąpiła Pani o pozwolenie – decyzję na podział ponad 30 arowej działki na 3 mniejsze działki. Decyzją z dnia (…) czerwca 2021 r. znak (…) uzyskała Pani pozwolenie na podział. Miasto X. wydzieliło na decyzji 5 działek w tym działki nr (…)/7 i (…)/11 dla poszerzenia dróg. Nieruchomość, tj. działkę nr (…)/7, Gmina X. nabyła na podstawie decyzji podziałowej na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 2, art. 96 ust. 1, art. 97 ust. 1 i art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów nieruchomości oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego po rozpatrzeniu wniosku w sprawie podziału nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka nr (…)/2 (obręb (…) arkusz (…)). Na mocy pisma z dnia (…) listopada 2021 r. znak (…) zostało Pani przyznane i wypłacone odszkodowanie w kwocie (…) zł. Odszkodowanie zostało przyznane na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami – art. 98 ust. 3 (przejęcie pod drogę publiczną z mocy prawa z dniem ostateczności decyzji podziałowej z dnia (…) czerwca 2021 r. znak: (…)).

Pani wątpliwości budzi kwestia, czy otrzymane odszkodowanie jest wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2021 r. poz. 1899):

Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis ten stosuje się także do nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Przepis stosuje się odpowiednio przy wydzielaniu działek gruntu pod poszerzenie istniejących dróg publicznych.

Z kolei art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami stanowi, że:

Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.

Mając na uwadze powyższe przepisy prawa oraz przedstawione zdarzenie należy stwierdzić, że odszkodowanie, które otrzymała Pani za działkę wydzieloną pod poszerzenie pasa drogowego, korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odszkodowanie to wypłacone bowiem zostało stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Ponadto, z uwagi na to, że nabycie gruntu nastąpiło nieodpłatnie (w drodze darowizny), nie została spełniona jedna z przesłanek wyłączająca zastosowanie ww. zwolnienia.

Tym samym nie ciąży na Pani obowiązek uiszczenia podatku dochodowego z tytułu otrzymanego odszkodowania oraz wykazywania go w zeznaniu PIT-37.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez Panią i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Panią w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona interpretacja traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

‒Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

‒Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

‒w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

‒w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).