Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe w zakresie możliwości skorzystania z zaniechania poboru podatku dochodowego z tytułu umorzenia kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup lokalu mieszkalnego i nieprawidłowe w pozostałej części.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

6 sierpnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnili go Państwo pismem z 13 września 2025 r. (data wpływu 22 września) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1)Zainteresowany będący stroną postępowania: (...)

2)Zainteresowana niebędąca stroną postępowania: (...).

Opis zdarzenia przyszłego

W dniu 23 lutego 2009 r. wspólnie zawarliście Państwo z … (dalej: Bank, obecnie: …) umowę kredytu hipotecznego (mieszkaniowego) w wysokości 77 340 CHF (frank szwajcarski), na zakup mieszkania (umowa nr … z dnia 23 lutego 2009 r.). Kwota kredytu wypłacona została w taki sposób, że środki przekazane zostały na rachunek bankowy dewelopera w PLN (złoty polski) po kursie ustalanym przez Bank. Zabezpieczeniem prawnym umowy kredytowej jest hipoteka w wysokości 116 000 w walucie kredytu (CHF). Kredyt ten w całości przeznaczyliście Państwo na zakup mieszkania i to była jedyna inwestycja finansowana w taki sposób. Nieruchomość została zakupiona jako wspólność majątkowa. W zakupionej nieruchomości zamieszkujecie Państwo w sposób nieprzerwany od czasu wybudowania do dziś, a do maja 2025 r. spłacaliście Państwo kredyt hipoteczny, bowiem 26 maja 2025 r. Sąd Apelacyjny w … udzielił zabezpieczenia roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w … o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia) oraz 9 lipca 2025 r. zawarliście z Bankiem Ugodę pozasądową.

Z uwagi na narzucone przez Bank klauzule poufności załączacie tylko fragmenty zawartej ugody, które dotyczą rozliczeń finansowych. Niemniej jednak, zgodnie z zapisem § 5 ust. 3 Ugody, jeżeli uprawniony organ zażąda ujawnienia całej treści Ugody, oczywiście prześlecie Państwo.

W nieruchomości nie była prowadzona żadna działalność gospodarcza. Poza tą nieruchomością nie posiadacie Państwo innych nieruchomości.

Śledząc orzecznictwo sądów powszechnych oraz orzecznictwo TSUE w 2021 r. zdecydowaliście się Państwo na złożenie przeciwko Bankowi pozwu o uznanie umowy kredytowej za nieważną oraz zwrot niesłusznie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych. Korzystny dla Was wyrok zapadł w dniu 26 września 2024 r. przed Sądem Okręgowym w …. Sąd uznał umowę kredytową za nieważną i zasądził od Banku zwrot wnioskowanych w pozwie kwot oraz nałożył na Bank obowiązek pokrycia kosztów sądowych. Od wyroku obie strony wniosły apelację (Państwo za radą reprezentującej Was Kancelarii).

Celem przyspieszenia oraz minimalizacji kosztów, 25 października 2024 r. Bank zwrócił się do Państwa z propozycją zawarcia ugody w następującym zakresie:

-wypłata na rzecz kredytobiorcy kwoty 50 000 zł,

-umorzenie pozostałego do spłaty salda kredytu,

-wzajemne zrzeczenie się dalszych roszczeń.

Jednocześnie Bank nie wykluczył przyjęcia Państwa propozycji, zatem rozpoczęliście negocjacje warunków Ugody pozasądowej.

Dodatkowo 30 grudnia 2024 r. Bank wniósł przeciwko Państwu do Sądu pozew o zapłatę - zwrot kwoty kredytu w wysokości 226 525,10 zł wraz z odsetkami mimo, iż mieliście już znaczną nadpłatę rat ponad nominalną kwotę udzielonego w 2009 r. kredytu.

Nie dysponujecie Państwo środkami finansowymi w takiej wysokości więc zawarcie ugody z Bankiem wydawało się jedynym sposobem na rozwiązanie tej sytuacji. Negocjacje co do treści ostatecznych zapisów Ugody pozasądowej trwały do lipca 2025 r. i w dniu 9 lipca 2025 r. taka Ugoda została z Bankiem podpisana.

Bank, poza wycofaniem wzajemnych roszczeń, zobowiązał się m.in. do:

-częściowego zwrotu rat kapitałowo-odsetkowych na rzecz kredytobiorcy w kwocie 112 600 zł,

-z dniem dokonania zwrotu kwoty jw. Bank umarza zadłużenie kredytobiorcy w zakresie kwoty pozostałej do spłaty (kapitał: 12 336,68 CHF, odsetki umowne: 32,24 CHF),

-zapłaty kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 18 900 zł - kwota (koszty procesu), zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w … z dnia 26 września 2024 r., została przez Państwa przekazana na rachunek reprezentującej Was kancelarii (przelew kwoty 18 900 zł na rzecz Kancelarii … z siedzibą w …).

Załącznikiem do Ugody jest „Oświadczenie kredytobiorcy” o spełnieniu przez Państwa przesłanek wynikających z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Przedstawiciel Banku poinformował Państwa o wystawieniu przez Bank PIT 11.

Ponadto, zgodnie z treścią zawartej z Kancelarią umowy, z kwoty otrzymanej od Banku przekazaliście Państwo 8 063,73 zł na rzecz Kancelarii … z siedzibą w … z tytułu „wynagrodzenia za sukces”.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że umowa o kredyt zawarta została 23 lutego 2009 r. Okres kredytowania: od daty zawarcia umowy do daty zwrotu 5 marca 2029 r. Udzielony kredyt był kredytem denominowanym do franka szwajcarskiego.

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Czy zgodnie z zawartą umową o kredyt wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłatę kredytu solidarnie, a więc do pełnej wysokości?, wskazali Państwo, cyt.: „tak”.

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Dokładną datę nabycia (zgodnie z aktem notarialnym) oraz miejsce położenia lokalu mieszkalnego zakupionego ze środków uzyskanych z kredytu hipotecznego, wskazali Państwo, cyt.: „założenie księgi wieczystej w wyniku wyodrębnienia lokalu - 11.09.2029 r.; adres - ul. …”.

Zgodnie z zapisem w księdze wieczystej – ww. lokal stanowi odrębną nieruchomość.

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Czy zaciągnięty kredyt jest kredytem hipotecznym zaciągniętym na cele mieszkaniowe, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz.U. z 2025 r. poz.163 ze zm.)?, wskazali Państwo, cyt.: „tak”. Celem kredytu było zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego. Kredyt został zabezpieczony hipoteką na nieruchomości, na którą został udzielony kredyt, tj. lokal mieszkalny przy ul. …. Stronami ugody są: … oraz kredytobiorcy: ...

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Czy w wyniku zawartej ugody z bankiem przedmiotowa umowa kredytu stała się nieważna?, wskazali Państwo, cyt.: „tak”.

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Czy w ramach ugody z bankiem nastąpiło również „przewalutowanie” zaciągniętego kredytu?, wskazali Państwo, cyt.: „nie”.

Na zadane przez Organ pytanie o treści: Czy w przeszłości korzystali już Państwo z zaniechania poboru podatku w związku z umorzeniem wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego? Jeśli tak, kiedy i w związku z jakim kredytem, na jakie cele zaciągniętym?, wskazali Państwo, cyt.: „nie”.

Kwota w wysokości 112 600 zł, którą bank Państwu zwrócił w wyniku zawartej ugody nie stanowi nadwyżki (nadpłaty) powstałej w wyniku zmiany waluty z franka szwajcarskiego na polski złoty. Wynegocjowana kwota wyliczona została w sposób następujący:

·kwota udzielonego kredytu 226 526 zł,

·kwota spłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody 343 640,39 zł,

·różnica pomiędzy kwotą wpłaconą do banku a kwotą udzielonego kredytu (Państwa nadpłata) 117 115,29 zł.

Poważne negocjacje z bankiem rozpoczęliście Państwo od zaproponowanej przez bank kwoty 100 000 zł, równocześnie spłacając dalej miesięczne raty kredytowe stąd wyszła taka kwota. Uznaliście wynegocjowaną kwotę za satysfakcjonującą, choć sąd mógłby zasądzić wyższą, ale ugodą definitywnie zamknęliście Państwo wszelkie, możliwe w przyszłości, roszczenia banku. Określona ugodą kwota 112 600 zł, częściowego zwrotu przez bank rat kapitałowo-odsetkowych na rzecz kredytobiorcy stanowi część spłaconych wcześniej rat kredytu w wysokości 343 640,39 zł i nie obejmuje wszystkich innych kosztów towarzyszących, np. ubezpieczenia, kosztów przygotowania i wydania przez bank dokumentów, zaświadczeń, itp. Kwota udzielonego kredytu 226 526 zł, kwota spłaconych rat kredytu do dnia zawarcia ugody 343 640,39 zł, różnica pomiędzy kwotą wpłaconą do banku a kwotą udzielonego kredytu (Państwa nadpłata) 117 115,29 zł. W wyniku negocjacji z bankiem uzgodniono kwotę 112 600 zł. Bank dokonał przelewu ww. kwoty w dniu 11 lipca 2025 r.

Koszty zastępstwa procesowego zostały pokryte z własnych środków. Zwrócona przez bank kwota jest dokładną kwotą kosztu zastępstwa procesowego.

Pytanie

Czy w związku z zawartą przez Państwa w dniu 9 lipca 2025 r. ugodą pozasądową z Bankiem, zastosowanie w stosunku do Państwa znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe oraz czy dokonana przez Bank kwota zwrotu będzie powodowała powstanie po Państwa stronie przychodu w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.)?

Stanowisko Zainteresowanych w sprawie

W Państwa ocenie, oraz w opinii Kancelarii i przedstawiciela Banku, spełniacie Państwo warunki określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe z tytułu umorzenia przez Bank części kredytu.

Zgodnie bowiem z treścią cytowanego rozporządzenia:

1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a)kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b)osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

W Państwa ocenie zważyć należy, że pozostała kwota zwrotu (po przekazaniu środków należnych reprezentującej Państwa Kancelarii) w wysokości (112 600 zł + 18 900 zł) - (18 900 zł + 8 063,73 zł) = 104 536,27 zł, stanowi część spłaconych już rat kredytu (kapitał wraz odsetkami) - zestawienie spłaty rat kredytu do maja 2025 r. (26 maja 2025 r. Sąd Apelacyjny w … udzielił zabezpieczenia roszczenia poprzez wstrzymanie obowiązku spłaty rat kapitałowo-odsetkowych kredytu). Biorąc jednak pod uwagę różnicę pomiędzy sumą wpłaconych rat kredytu, tj. 343 640,39 zł a kwotą udzielonego kredytu, tj. 226 526 zł, wynoszącą 117 114,39 zł, nie doszło do zwrotu wszystkich, teoretycznie należnych od Banku kwot. Potwierdza to, że określona Ugodą kwota częściowego zwrotu przez Bank rat kapitałowo-odsetkowych na rzecz kredytobiorcy stanowi część spłaconych wcześniej rat kredytu i nie obejmuje wszystkich innych kosztów towarzyszących, np. ubezpieczenia, kosztów przygotowania i wydania przez Bank dokumentów, zaświadczeń, itp.

Zważyć należy, że kwota zwrotu wynegocjowana i uzgodniona z Bankiem nie stanowi dla Państwa dodatkowej korzyści majątkowej, jest jedynie częścią wpłaconych do tej pory rat kredytu. Zwrot tych środków nie jest dla Państwa przysporzeniem majątkowym. Nie powoduje też faktycznego przyrostu w Państwa majątku, jest to tylko zwrot Państwa środków.

Zatem, w Państwa ocenie, analizowana kwota nie jest przychodem podatkowym, a jej wypłata jest neutralna podatkowo.

Kwota wypłacona przez bank nie stanowi przychodu do opodatkowania w rozumieniu art. 20 ust. 1 ustawy. Rozliczając się z kredytobiorcą - w wyniku ugody - bank zdecydował dobrowolnie bez procesu sądowego dokonać zwrotu części wpłaconego do banku kapitału ponad kwotę udzielonego kredytu. Zwrot ustalonej z kredytobiorcą kwoty nadpłaty ponad kwotę udzielonego kredytu pozwolił zakończyć spór. Uważacie Państwo, że kwota zwrócona przez bank nie stanowi dla Państwa przychodu do opodatkowania, ponieważ stanowi jedynie część wpłaconych rat kredytu. Nie jest też dodatkową korzyścią finansową bowiem wcześniej wpłacili Państwo do banku kwotę dużo wyższą niż otrzymali w ramach umowy kredytu. Zatem, w Państwa ocenie, analizowana kwota zwrotu przez bank nie jest przychodem podatkowym, a jej wypłata jest neutralna podatkowo.

Uważacie Państwo więc, że spełniają wymagania wynikające z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, gdyż:

-kredyt hipoteczny został zaciągnięty na jedną inwestycję mieszkaniową, co jest zgodne z wymogami § 1 ust. 1 pkt 1 lit. a,

-nie korzystali Państwo wcześniej z zaniechania poboru podatku od umorzonych wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego, co spełnia wymóg z § 1 ust. 1 pkt 1 lit. b,

-ugoda została zawarta oraz kwota została uzyskana w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2026 r., co oznacza, że jest objęta zakresem czasowym działania rozporządzenia (§ 4).

W związku z powyższym, kwota otrzymana od banku nie stanowi dla Państwa przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ na mocy przywołanego Rozporządzenia Ministra Finansów pobór tego podatku został zaniechany. Oznacza to, że dla Państwa jako kredytobiorców, operacja ta jest neutralna podatkowo.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie, bądź od których zaniechano poboru podatku.

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych zawiera art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy, do źródeł przychodów zalicza się inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ww. ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł będziemy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Na mocy art. 42a ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W złożonym wniosku, Państwa wątpliwości dotyczą kwestii opodatkowania wypłaty przez bank w związku z nieważnością umowy kredytu hipotecznego, kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wpłaconą do banku a kwotą udzielonego kredytu (Państwa nadpłata).

Skutki podatkowe zwrotu przez bank kwoty nadpłaty

Jak stanowi art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień, czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody. W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Z kolei instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 ustawy Prawo bankowe:

Z kolei na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast stosownie do treści art. 58 § 2 tej ustawy:

W myśl art. 385¹ Kodeksu cywilnego:

Stwierdzenie nieważności powoduje usunięcie z obrotu prawnego wadliwej czynności prawnej polegającej na zawarciu umowy kredytu hipotecznego. Nieważność umowy kredytu oznacza, że zobowiązania stron umów, banku i klienta, nigdy nie powstały, a strony zobowiązane są zwrócić to, co świadczyły w związku z nieważną umową jako świadczenia nienależne. Kredytodawca winien zatem zwrócić wszystkie świadczenia pobrane od kredytobiorcy, a kredytobiorca winien zwrócić kwotę faktycznie otrzymanego kredytu. W przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd skutki prawne na gruncie cywilnym występują ex tunc (wstecz), a więc od momentu zawarcia umowy dotkniętej wadliwością (przesłanką nieważności), co oznacza, że umowa kredytu jako nieważna już od chwili jej zawarcia nie wywołuje skutków prawnych. Mamy do czynienia z sytuacją jakby w ogóle nie doszło do jej zawarcia.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Wobec powyższego, skoro jak Państwo (Kredytobiorcy) wskazali w uzupełnieniu wniosku – kwota, którą bank Państwu wypłacił stanowi część spłaconych wcześniej rat kredytu i jest różnicą pomiędzy kwotą wpłaconą do banku a kwotą udzielonego kredytu (Państwa nadpłata), to stwierdzam, że zwrot ten nie stanowi dla Państwa przychodu.

Czynność ta nie spowodowała uzyskania przez Państwa przysporzenia majątkowego, wzrostu Państwa majątku. Otrzymana przez Państwa kwota stanowi zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo wcześniej do banku.

Pieniądze te nie są Państwa przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Tym samym, nie mają Państwo obowiązku rozliczenia tych środków pieniężnych dla celów podatkowych.

Przy czym, w odniesieniu do wypłaconej Państwu przez bank kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą wpłaconą do banku a kwotą udzielonego kredytu (Państwa nadpłata), o której mowa we wniosku nie znajdzie zastosowania rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

W przypadku braku powstania przychodu w odniesieniu do zwróconej Państwu przez bank kwoty nadpłaty, czynność ta jest neutralna podatkowo, tj. nie powoduje powstania przychodu z żadnego ze źródeł podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, do którego zastosowanie ewentualnie mogłoby mieć rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe.

Ponadto, z rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wynika, że zaniechanie poboru podatku na mocy tego rozporządzenia znajduje zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego lub otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania, a zatem nie znajduje zastosowania w odniesieniu do zwróconej Państwu przez bank kwoty nadpłaty uiszczanej przez Państwa w ramach spłat rat kapitałowo-odsetkowych.

Zatem, w odniesieniu do możliwości objęcia zaniechaniem poboru podatku dochodowego na mocy ww. rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wypłaconej Państwu przez bank kwoty nadpłaty, o której mowa we wniosku, Państwa stanowisko należało uznać za nieprawidłowe.

Umorzenie wierzytelności

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.

Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 Kodeksu cywilnego:

Tak więc, dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Poprawność powyższego stanowiska potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2633/10, w którym Sąd wskazał, że „gdy dochodzi do umorzenia wierzytelności przez kredytodawcę nie jest istotne, czy u podstaw uzyskanego nieodpłatnego świadczenia leży umowa o zwolnienie z długu, czy też decyzja wierzyciela o rezygnacji z dochodzenia należności. Zasadnicze znaczenie ma bowiem to, że w następstwie takich zdarzeń dłużnik zostaje zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Po jego stronie powstaje tym samym przychód stanowiący równowartość umorzonej kwoty zobowiązania, którego nie musi już świadczyć na rzecz wierzyciela. Faktyczna rezygnacja wierzyciela z dochodzenia należności prowadzi więc do powstania przychodu, podobnie jak w przypadku zawarcia umowy o zwolnienie z długu, albowiem w każdym z tych przypadków po stronie dłużnika ustaje obowiązek spełnienia świadczenia. Należy bowiem zauważyć, że pojęcie „nieodpłatnego świadczenia” obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy”.

Skoro zatem, w wyniku ugody z Bankiem nastąpiło zwolnienie Państwa z długu (umorzenie Państwa zadłużenia z tytułu kredytu), tj. wszelkich wierzytelności Banku wynikających z umowy kredytu i Państwo to zwolnienie z długu przyjęli, to wskutek zmniejszenia Państwa zobowiązań wobec Banku (umorzenia zadłużenia w zakresie części pozostałego do spłaty salda kredytu), po Państwa stronie nastąpiło przysporzenie majątkowe.

Tym samym, umorzona Państwu kwota wierzytelności z tytułu zaciągniętego 23 lutego 2009 r. kredytu hipotecznego (kwota kapitału i odsetek), stanowi dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Zaniechanie poboru podatku

Zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t. j. Dz. U. 2024 r. poz. 102 ze zm.):

Z kolei § 3 ww. rozporządzenia zmieniony rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. (Dz. U. z 2024 r. poz. 1912), które weszło w życie 24 grudnia 2024 r. stanowi, że:

Z kolei § 4 ww. rozporządzenia zmieniony ww. rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. stanowi, że:

W myśl natomiast § 4a ww. rozporządzenia dodanego rozporządzeniem zmieniającym z dnia 20 grudnia 2024 r.:

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wskazanego w § 3 ww. rozporządzenia:

Dochody, od których zaniechano poboru podatku nie są wykazywane w zeznaniach rocznych i nie podlegają opodatkowaniu oraz zgłoszeniu do urzędu skarbowego.

Wobec powyższego, ww. zaniechanie poboru podatku znajdzie zastosowanie do umorzonych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r. osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej oraz w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a) inwestycji mieszkaniowej (§ 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ww. rozporządzenia). Kwota ww. wierzytelności może przy tym obejmować kapitał, odsetki, a także prowizje oraz poniesione opłaty niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń. Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został przeznaczony na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i dotyczył jednej inwestycji mieszkaniowej.

Państwa skutki podatkowe z tytułu umorzenia wierzytelności

Jedną z przesłanek do skorzystania z zaniechania poboru podatku jest przeznaczenie kredytu na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z przedstawionym przez Państwa opisem zdarzenia przyszłego, w 2009 r. zawarliście Państwo w Banku umowę o kredyt hipoteczny, którego celem było finansowanie zakupu lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, położonego przy ul. ...

Reasumując stwierdzić należy, że umorzenie przez Bank części kwoty kredytu hipotecznego zaciągniętego w 2009 r., stanowi dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jednakże, do uzyskanego przez Państwa przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego od kwoty umorzonej wierzytelności na nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Spełniają Państwo wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do tej części umorzonego kredytu.

Wobec powyższego, Państwa stanowisko w tym zakresie należało uznać za prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Należy zastrzec, że interpretacja dotyczy tylko sprawy będącej przedmiotem wniosku w kontekście przedstawionego pytania i własnego stanowiska, natomiast nie rozstrzyga innych kwestii wynikających z opisu sprawy, które nie były przedmiotem pytania i własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej (nie dotyczy zwrotu kosztów zastępstwa procesowego).

Podkreślam, że procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Wydając interpretacje opieram się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku – nie prowadzę postępowania dowodowego. Postępowanie w sprawie wydania interpretacji indywidualnej ma na celu wyjaśnienie wątpliwości co do sposobu zastosowania przepisów prawa podatkowego materialnego do określonego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.) jest sam przepis prawa. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest ustalanie stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego, stanowi to bowiem domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne.

Wyjaśniam również, że wydając interpretacje w trybie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa nie odnoszę się do kwot i nie dokonuję wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek dokonania oceny własnej sytuacji prawnopodatkowej, a po jej dokonaniu zachowania się zgodnie z przepisami prawa podatkowego, bowiem prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan … (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.