Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie skutków podatkowych związanych z zawarciem ugody z bankiem jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

17 sierpnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy skutków podatkowych w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych z związku z umorzeniem przez bank wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego oraz wypłatą kwoty zwrotu w wyniku zawarcia ugody z bankiem. Uzupełnili go Państwo 23 i 24 września 2025 r. (daty wpływu). Treść wniosku jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1.Zainteresowany będący stroną postępowania:

A.A

ul. (...)

2.Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

B.A

ul. (...)

Opis zdarzenia przyszłego

W dniu (...) 2009 r. Wnioskodawcy, będąc wówczas w związku małżeńskim, zawarli z Bankiem X. (wówczas działającym pod firmą Y) umowę o kredyt mieszkaniowy w walucie frank szwajcarski (CHF). Na podstawie umowy bank wypłacił Wnioskodawcom środki w wysokości 370.000,00 zł, co wówczas odpowiadało kwocie 112.244,56 CHF według kursu zastosowanego przez bank. Kredyt był przeznaczony na zakup lokalu mieszkalnego w zabudowie szeregowej, położonego w A, w którym Wnioskodawcy zamieszkali.

W sierpniu 2023 r. orzeczeniem Sądu Okręgowego w (...) został rozwiązany przez rozwód związek małżeński Wnioskodawców.

W dniu 12 września 2023 r. Wnioskodawcy dokonali przedterminowej spłaty zadłużenia wynikającego z ww. umowy kredytowej, na skutek czego w księgach banku nie figuruje na Wnioskodawcach żadne zobowiązanie z tytułu umowy kredytu. Środki na spłatę pochodziły ze sprzedaży lokalu mieszkalnego, który był przedmiotem zabezpieczenia kredytu. Zgodnie z księgami rachunkowymi banku, na dzień 12 września 2023 r. saldo zadłużenia wynosiło 83.246,34 CHF, co po przeliczeniu według średniego kursu NBP (4,9015 PLN/CHF) odpowiadało kwocie 408.031,94 zł.

W związku z uznaniem przez Wnioskodawców, że umowa kredytu zawierała klauzule niedozwolone i była nieważna, złożyli oni pozew przeciwko bankowi do Sądu Okręgowego w (...) kwestionując ważność zapisów umowy. Termin rozprawy został wyznaczony na dzień (...) 2027 r. Bank zaproponował Wnioskodawcom ugodę, której celem jest ostateczne i kompleksowe zakończenie sporu sądowego oraz rozliczenie umowy kredytu w sposób symulujący, jakby kredyt od początku był kredytem złotowym. Wnioskodawcy zamierzają zaakceptować warunki tej ugody.

Zgodnie z jej zapisami:

1. Bank i Wnioskodawcy uzgodnili, że rozliczenie kredytu nastąpi na takich zasadach, jakby od dnia zawarcia umowy ((...) 2009 r.) był to kredyt złotowy o wartości 370.000,00 zł, oprocentowany według stopy WIBOR 3M powiększonej o marżę w wysokości 2,88%.

2. Uwzględnione zostaną wszystkie wpłaty Wnioskodawców na poczet spłat kredytu w CHF w okresie obowiązywania umowy.

3. W dniu 12 września 2023 roku Kredytobiorca dokonał przedterminowej spłaty kredytu w CHF w wysokości 402.188,05 zł.

4. Po dokonanym przeliczeniu ustalono, że na dzień 12 września 2023 r. pozostałe zadłużenie Wnioskodawców z tytułu kredytu, po rozliczeniu go jako kredytu złotowego, wynosiło 22.710,48 zł, w tym:

-kapitał (pozostała do spłaty kwota kredytu): 22.710,48 zł

-odsetki bieżące: 0,00 zł

-koszty i opłaty: 0,00 zł

5. W celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, w wyniku przeprowadzonych negocjacji strony ugody uznają, iż kredyt udzielony na podstawie umowy został spłacony w całości.

6. W ramach ugody bank zobowiązuje się również do:

-zwrotu kosztów procesu w kwocie 10.800,00 zł oraz połowy opłaty od pozwu (500,00 zł) na rachunek pełnomocnika Wnioskodawców,

-wypłaty kwoty dodatkowej w wysokości 317.000,00 zł na rzecz Wnioskodawców, jako zwrot środków Wnioskodawców, wpłacanych tytułem dotychczasowego wykonywania umowy kredytu.

7. Wnioskodawcy i bank zgodnie oświadczają, że nie będą wobec siebie dochodzić żadnych roszczeń związanych z zawarciem, wykonywaniem oraz rozliczeniem umowy kredytu w jej dotychczasowym brzmieniu (jako umowy w CHF). Wnioskodawcy zobowiązują się również, że nie przenieśli i nie przeniosą żadnych praw z tytułu umowy kredytu na osoby trzecie.

Uzupełnienie

Na dzień złożenia wniosku ugoda nie została jeszcze zawarta. Wnioskodawcy dopiero zamierzają przystąpić do ugody. Stronami planowanej ugody są Wnioskodawcy oraz bank, który udzielił kredytu. W dniu 12 września 2023 r. Wnioskodawcy dokonali przedterminowej spłaty całego zadłużenia wynikającego z umowy kredytowej. Zadłużenie zostało spłacone w całości.

Kwota 22.710,48 zł nie stanowi rzeczywistej, niespłaconej wierzytelności, lecz wynika z projektu ugody. Projekt ugody przewiduje przyjęcie założenia, że kredyt udzielony pierwotnie w dniu (...) 2009 r. był kredytem złotowym w wysokości 370.000,00 zł, oprocentowanym według stopy WIBOR 3M powiększonej o marżę 2,88%. Po przeliczeniu kredytu na takich zasadach (tj. jako kredytu złotowego) oraz po uwzględnieniu wszystkich wpłat dokonanych przez Wnioskodawców - w tym kwoty 402.188,05 zł uiszczonej w ramach przedterminowej spłaty w dniu 12 września 2023 r. - saldo zadłużenia na dzień 12 września 2023 r. wyniosłoby 22.710,48 zł. Tym samym kwota ta jest wyłącznie wartością wynikającą z mechanizmu rozliczenia przewidzianego w projekcie ugody.

Ustalenie wysokości wierzytelności oraz jej umorzenie wynika z projektu ugody. Zgodnie z jego treścią: „W celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, w wyniku przeprowadzonych negocjacji strony ugody uznają, iż kredyt udzielony na podstawie umowy został spłacony w całości.”

Zgodnie z zawartą umową kredytową wszyscy kredytobiorcy odpowiadają za spłatę kredytu solidarnie.

Kredyt został udzielony przez bank, którego działalność podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego jako państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym. Bank jest instytucją uprawnioną do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących działalność bankową.

Kredyt został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości. Kredyt stanowił kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Został zaciągnięty na zakup lokalu mieszkalnego, w którym Wnioskodawcy zamieszkiwali. Kredyt został zaciągnięty na jedno mieszkanie, w którym Wnioskodawcy mieszkali.

Jak wyżej wskazano, kwota 22.710,48 zł, o której mowa, nie stanowi rzeczywistej, niespłaconej wierzytelności banku, lecz wynika z projektu ugody. Kwota ta została ustalona przy założeniu, że kredyt udzielony w dniu (...) 2009 r. był kredytem złotowym w wysokości 370.000,00 zł, oprocentowanym według stopy WIBOR 3M powiększonej o marżę 2,88%. Po przeliczeniu kredytu na takich zasadach oraz uwzględnieniu wszystkich dokonanych spłat - w tym kwoty 402 188,05 zł uiszczonej w ramach przedterminowej spłaty - saldo zadłużenia na dzień 12 września 2023 r. wyniosłoby właśnie 22.710,48 zł. Projekt ugody przewiduje, że „w celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, w wyniku przeprowadzonych negocjacji strony ugody uznają, iż kredyt udzielony na podstawie umowy został spłacony w całości.” Oznacza to, że umorzenie wskazanej kwoty będzie dotyczyć wszystkich współkredytobiorców i skutkować wygaśnięciem zobowiązania wobec banku w całości po stronie każdego ze współkredytobiorców odpowiadających solidarnie.

Wnioskodawcy nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż przedmiotowa inwestycji. Kwota zadłużenia - stanowi kwotę kapitału wynikającą z ponownego przeliczenia kredytu na zasadach opisanych w odpowiedziach na wcześniejsze pytania. Nie obejmuje ona odsetek, odsetek skapitalizowanych, odsetek karnych ani innych należności ubocznych.

Łączna kwota wpłat dokonanych przez Wnioskodawców na rzecz banku z tytułu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych wyniosła 687.985,96 zł. Zarówno kwoty wpłacone do banku w trakcie spłaty kredytu, jak i kwota otrzymana od banku na podstawie umowy kredytu, mają znaczenie dla ustalenia zwrotu środków pieniężnych. Łączna suma rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych przez Wnioskodawców wyniosła 687.985,96 zł, natomiast kwota udzielonego kredytu wynosiła 370.000,00 zł. Różnica pomiędzy tymi wartościami wynosi 317.985,96 zł. Zgodnie z projektem ugody, kwota przewidziana do zwrotu wynosi 317.000,00 zł, co oznacza 985,96 zł mniej niż różnica pomiędzy sumą wpłaconych rat a kwotą udzielonego kredytu.

Projekt ugody przewiduje wypłatę kwoty 317.000,00 zł, przy czym w wyliczeniu sumy rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych do banku uwzględniono łącznie 687.985,96 zł. Kwota udzielonego kredytu wynosiła 370.000,00 zł, a różnica między tymi wartościami wynosi 317.985,96 zł. Projekt ugody dodatkowo wskazuje, że w przypadku uzyskania przez kredytobiorcę w sporze z bankiem rozstrzygnięcia zgodnego z dominującą linią orzeczniczą, Stronom przysługiwałyby wzajemne roszczenia: bank byłby zobowiązany do zwrotu kredytobiorcy uiszczonych rat i ewentualnych innych opłat, a kredytobiorca do zwrotu wypłaconego kapitału, przy czym możliwe byłoby również dochodzenie odsetek za opóźnienie lub kosztów procesu.

Wypłata przewidziana w projekcie ugody nie wynika z tego, że po przeliczeniu zobowiązań środki wpłacone tytułem spłaty rat kapitałowo-odsetkowych i innych opłat związanych z kredytem stały się nienależne bankowi. Kwota nie będzie stanowiła nadwyżki ponad wartość wpłaconych przez Wnioskodawców środków tytułem spłaty kredytu po uwzględnieniu wartości wypłaconego kredytu. Nie będzie to odszkodowanie, wynagrodzenie za zaniechanie dochodzenia roszczeń lub odstąpienie od takich roszczeń, zadośćuczynienie, świadczenie z tytułu kredytu mieszkaniowego w związku z ujemnym oprocentowaniem ani świadczenie o innym charakterze.

Pytania

1.Czy w związku z opisanym stanem faktycznym, przyszła wypłata przez bank na rzecz Wnioskodawców (w ramach zawartej ugody) kwoty dodatkowej w wysokości 317.000,00 zł powoduje powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych po stronie Wnioskodawców?

2.Czy w związku z opisanym stanem faktycznym oraz zdarzeniem przyszłym, zawarciem ugody i dokonaniem wypłaty przez bank kwot tytułem zwrotu kosztów procesu 10.800,00 zł oraz 500,00 zł tytułem połowy opłaty od pozwu, które zostaną wypłacone na rachunek bankowy pełnomocnika procesowego Wnioskodawców, powstaje po stronie Wnioskodawców przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

3.Czy umorzenie części kredytu mieszkaniowego w wysokości 22.710,48 zł, spełniającego warunki określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, korzysta z tego zaniechania i w związku z tym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1.

Wypłata kwoty dodatkowej w wysokości 317.000,00 zł, zdaniem Wnioskodawców, przewidzianej w treści ugody zawartej w związku ze sporem dotyczącym umowy kredytu indeksowanego kursem CHF, nie powoduje powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych po stronie Wnioskodawców.

Z ekonomicznego punktu widzenia wypłata ta stanowi zwrot nadpłaty dokonanej przez Wnioskodawców w trakcie wykonywania umowy kredytowej. Kwota ta nie jest żadnym odrębnym świadczeniem banku (np. z tytułu zrzeczenia się roszczeń, wynagrodzenia, odstąpienia od pozwu itp.), lecz zwrotem nadpłaconego przez Wnioskodawców świadczenia w związku z nieważnością lub zastosowaniem w umowie klauzul niedozwolonych dotyczących indeksacji kredytu kursem CHF. Ugoda jednoznacznie wskazuje, że: „Kwota ta pochodzi ze środków Kredytobiorcy, wpłacanych tytułem dotychczasowego wykonywania umowy kredytu.” Oznacza to, że świadczenie to nie stanowi jakiejkolwiek formy przysporzenia majątkowego, lecz jedynie zwrot wcześniej uiszczonych świadczeń pieniężnych, co wyklucza uznanie wypłaty tej kwoty za przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Oznacza to, że przychodem w rozumieniu tej ustawy jest każde definitywne, realne przysporzenie majątkowe. Dla powstania przychodu konieczne jest zatem, aby doszło do trwałego wzbogacenia majątkowego podatnika. Nie stanowią przychodu sytuacje, w których dochodzi jedynie do przywrócenia uprzedniego stanu majątkowego - jak ma to miejsce w przypadku zwrotów poniesionych kosztów, świadczeń nienależnie uiszczonych, czy wyrównania uszczerbku majątkowego. W opinii Wnioskodawców, samo otrzymanie zwrotu wcześniej zapłaconej kwoty nie skutkuje definitywnym przysporzeniem majątkowym. Jeżeli bowiem doszło do uszczuplenia majątku (wskutek spełniania świadczeń na rzecz banku), a następnie bank zwraca te środki (uznając je za nienależne), to nie następuje wzrost majątku, lecz jego przywrócenie do stanu sprzed uszczuplenia. W konsekwencji, zwrot kwoty dodatkowej na rzecz Wnioskodawców nie stanowi przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż nie wiąże się z przyrostem ich majątku. Wypłata taka nie może zostać zaklasyfikowana do żadnego ze źródeł przychodów określonych w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym w szczególności do tzw. przychodów z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż - jak wskazano powyżej - nie powoduje powstania definitywnego przysporzenia majątkowego po stronie Wnioskodawców. Wypłata kwoty 317.000,00 zł nie stanowi również świadczenia z tytułu tzw. ujemnego oprocentowania, czyli sytuacji, w której to bank byłby zobowiązany do zapłaty odsetek na rzecz kredytobiorcy w związku z zastosowaniem ujemnych stóp procentowych. Tego rodzaju mechanizm nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie, co jednoznacznie potwierdza treść ugody - dokument nie zawiera żadnych zapisów, które wskazywałyby na zastosowanie ujemnego oprocentowania ani przyznanie świadczenia z tego tytułu. Wypłacona kwota nie ma więc związku z jakimkolwiek rozliczeniem odsetkowym opartym o mechanizm ujemnych stóp procentowych. Wnioskodawcy podkreślają, że w podobnych sprawach Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznawał, że zwrot nadpłat z tytułu wykonania umowy kredytowej nie stanowi przychodu, m.in. w:

1.interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 11 czerwca 2024 r. (0113-KDIPT2-2.4011.346.2024.2.ACZ) wskazano: „skoro (...) dodatkowa kwota wypłacona (...) przy bank (...) stanowi zwrot wcześniej uiszczonych (...) kwot zadłużenia na rzecz banku i nie stanowi (...) przysporzenia ponad kwoty uiszczane tytułem spłaty kredytu hipotecznego, to należy uznać, że zwrot ten (.) nie stanowi (...) przychodu.”

2.interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 12 maja 2025 r. (0113-KDIPT2-2.4011.223.2025.2.EC): „Wobec powyższego (...) kwota dodatkowa (...) jest częściowym zwrotem nienależnie zapłaconych przez Państwa na rzecz banku kwot, to należy uznać, że wypłata tej kwoty nie stanowi (…) przychodu. Kwota dodatkowa nie jest świadczeniem wypłaconym np. z tytułu odstąpienia (…) od dochodzenia dalszych roszczeń związanych z umową ani innym podobnym świadczeniem. Przy wypłacie kwoty dodatkowej nie doszło do wypłaty świadczenia z tytułu ujemnego oprocentowania. Kwota dodatkowa nie stanowi także wynagrodzenia za zrzeknięcie się (...) praw i roszczeń związanych z niedozwolonym charakterem postanowień umowy lub jej nieważności. Kwota dodatkowa nie stanowi (...) przysporzenia ponad kwoty uiszczone tytułem spłaty kredytu hipotecznego, gdyż kwota spłaconego (...) kapitału kredytu była wyższa, niż sama kwota udzielonego kredytu. (...) kwota dodatkowa efektywnie stanowi zwrot nadpłaconego kapitału kredytu. Zatem czynność ta nie spowodowała uzyskania (...) przysporzenia majątkowego, wzrostu (...) majątku. (...) Pieniądze te nie są (...) przychodem w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie, nie skutkuje (...) obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.”

3.interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 6 marca 2025 r. (0113-KDIPT2-2.4011.1022.2024.3.ST): „Wobec powyższego (...) kwota, którą bank zobowiązał się (...) wypłacić stanowi zwrot części kapitału (nadpłaty), nie przysporzyła w efekcie (...) majątku, ponieważ do banku dokonaliście wpłaty kwoty dużo wyższej niż otrzymaliście w ramach umowy kredytowej i kwota ta posiada status zwrotu (...), co wynika z przepisów banku, to stwierdzam, że zwrot ten nie stanowi (...) przychodu.”

Niezależnie od ewentualnego postępowania sądowego, banki w podobnych sprawach często samodzielnie proponują zawarcie ugody, mając świadomość możliwego wyniku sporu w przypadku jego dalszego prowadzenia. Propozycje te zazwyczaj przewidują rozliczenie kredytu tak, jakby od początku miał on charakter kredytu złotowego, a także zwrot nienależnie pobranych świadczeń w okresie wykonywania umowy - co ma również miejsce w sprawie Wnioskodawców.

Zgodnie z treścią ugody, w przypadku uzyskania przez Wnioskodawców w sporze z bankiem rozstrzygnięcia odpowiadającego dominującej linii orzeczniczej, zarówno Wnioskodawcom, jak i bankowi przysługiwałyby wzajemne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu umowy kredytowej. W szczególności, bank byłby zobowiązany do zwrotu na rzecz Wnioskodawców sumy uiszczonych przez nich rat kapitałowo-odsetkowych, a także ewentualnych innych opłat poniesionych w związku z wykonywaniem umowy, natomiast Wnioskodawcy byliby zobowiązani do zwrotu bankowi wypłaconego kapitału. Ugoda przewiduje więc jedynie polubowne rozliczenie wzajemnych świadczeń stron, które miałyby miejsce również w przypadku stwierdzenia nieważności umowy przez sąd, co tym bardziej potwierdza, że wypłacone przez bank środki nie mają charakteru definitywnego przysporzenia po stronie Wnioskodawców, lecz stanowią zwrot wcześniej spełnionych, nienależnych świadczeń. Warto wskazać, że zgodnie z wyliczeniami dostarczonymi przez bank, łączna kwota rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych przez Wnioskodawców wyniosła 687.985,96 zł, podczas gdy pierwotna kwota kapitału do spłaty określona w umowie kredytowej wynosiła 370.000,00 zł. Oznacza to, że suma zapłaconych świadczeń znacznie przekroczyła wartość otrzymanego kredytu. Tzw. kwota dodatkowa wysokości 317.000,00 zł, ustalona w ugodzie i wypłacona przez bank, jest niższa niż różnica między tymi wartościami i stanowi rezultat negocjacji prowadzonych przez strony w celu polubownego zakończenia sporu. Zatem wypłata przez bank tzw. kwoty dodatkowej w wysokości 317.000,00 zł stanowi wyłącznie zwrot nadpłaconego świadczenia i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ nie powoduje przyrostu majątku Wnioskodawców.

Ad 2.

Zdaniem Wnioskodawców, kwoty wypłacone przez bank na podstawie ugody tytułem zwrotu kosztów procesu, tj. 10.800,00 zł oraz 500,00 zł tytułem zwrotu połowy opłaty od pozwu, również nie stanowią przychodu podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Kwoty te stanowią zwrot kosztów procesu poniesionych przez Wnioskodawców. Nie powodują one zwiększenia majątku, lecz jedynie rekompensują poniesione wcześniej wydatki. Zwrot ten nie przekracza wartości faktycznie poniesionych kosztów, co wyklucza powstanie przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stanowisko takie potwierdzają m.in. poniżej wskazane interpretacje indywidualne:

1.interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 3 listopada 2023 r. (0113-KDIPT2-2.4011.559.2023.3.SR), w której wskazano: „Zwrot poniesionych (...) kosztów postępowania sądowego, którego kwota nie przewyższa poniesionych (...) wydatków, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.”

2.interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 12 maja 2025 r. (0113-KDIPT2-2.4011.223.2025.2.EC), w której wskazano: „Zwrócone (...) koszty zastępstwa procesowego i opłaty od pozwu nie stanowią przysporzenia (…) i nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, ponieważ w związku z dokonanym zwrotem ww. kosztów procesowych i opłaty od pozwu nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Kwoty te stanowią jedynie zwrot poniesionych wcześniej (...) wydatków - nie są więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.”

Dodatkowo należy wskazać, że wypłata tych kwot nastąpi bezpośrednio na rachunek pełnomocnika procesowego Wnioskodawców, co również potwierdza, że nie stanowi to realnego przysporzenia po stronie Wnioskodawców, a wyłącznie pokrycie kosztów przez nich już poniesionych. Również w tym przypadku należy odwołać się do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze, wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, prowadzące do definitywnego przysporzenia majątkowego.

W analizowanym stanie faktycznym taki przyrost majątku po stronie Wnioskodawców nie występuje. W konsekwencji, zdaniem Wnioskodawców, również zwrot kosztów procesu nie stanowi przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ad 3.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, źródłami przychodów są m.in. inne źródła.

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy, za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w tym przepisie zwrotu „w szczególności” oznacza, że katalog przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i obejmuje również inne świadczenia, które nie zostały wymienione wprost w tym przepisie, a które stanowią realne przysporzenie majątkowe podatnika. Otrzymanie oraz spłata kredytu są czynnościami neutralnymi podatkowo i same w sobie nie powodują powstania przychodu po stronie kredytobiorcy. Przychód powstaje natomiast w sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia całości lub części zobowiązania kredytowego lub odsetek, gdyż w takim przypadku następuje definitywne przysporzenie majątkowe po stronie podatnika. W przedmiotowej sprawie doszło do umorzenia niewielkiej części kredytu, co powoduje powstanie przychodu, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Po dokonanym przeliczeniu na dzień 12 września 2023 roku pozostałe zadłużenie Wnioskodawców wyniosło 22.710,48 zł, jednak w ugodzie wskazano: „W celu zakończenia wszelkich sporów dotyczących abuzywności klauzul umownych i ważności umowy, w wyniku przeprowadzonych negocjacji strony ugody uznają, iż kredyt udzielony na podstawie umowy został spłacony w całości.”

Jednakże w świetle § 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 102, dalej: „rozporządzenie”):

1.Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1)Umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a.kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b.osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2)otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

2.Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1)kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2)odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3)opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jak wskazuje § 3 rozporządzenia, ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)Udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)Zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)Zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia, zaniechanie poboru podatku ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych w okresie od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Wnioskodawcy spełniają wszystkie przesłanki określone w rozporządzeniu, gdyż kredyt został udzielony (...) 2009 r., przez bank uprawniony do udzielania kredytów i podlegający nadzorowi KNF, był przeznaczony na zakup inwestycji mieszkaniowej, w której Wnioskodawcy zamieszkali, zabezpieczony został hipotecznie, a Wnioskodawcy nie korzystali wcześniej z umorzenia wierzytelności z tytułu innego kredytu mieszkaniowego przeznaczonego na własne cele mieszkaniowe. Wnioskodawcy zamierzają przyjąć ugodę z bankiem przed dniem 31 grudnia 2026 r., w związku z czym umorzenie części kredytu oraz przychód z tego tytułu zostaną uzyskane przed tą datą. W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawców, umorzona kwota kredytu 22.710, 48 zł podlega zaniechaniu poboru podatku na podstawie § 1 pkt w zw. z § 3 ust. 1 oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r., a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) jest zasada powszechności opodatkowania, która wyrażona została w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Zgodnie z jego treścią:

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

W myśl art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.

Stosownie do art. 9 ust. 2 ww. ustawy:

Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Ogólne pojęcie przychodu zostało wyjaśnione w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny. Z uwagi na wyróżnienie przez ustawodawcę przychodów o charakterze niepieniężnym, uznaje się, że przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy jest nie tylko uzyskanie przez podatnika nowych aktywów, ale także zmniejszenie jego pasywów.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają definicji pojęcia „nieodpłatnego świadczenia”. Dokonując zatem wykładni gramatycznej, za „nieodpłatne świadczenie” uznać należy świadczenia „nie wymagające opłaty, takie, za które się nie płaci, bezpłatne”. Zatem należy przyjąć, że nieodpłatnym świadczeniem jest takie zdarzenie, którego skutkiem (następstwem) jest nieodpłatne przysporzenie majątku jednej osobie kosztem majątku innej osoby, innego podmiotu. Nieodpłatne świadczenie w znaczeniu prawa podatkowego obejmuje nie tylko świadczenie w rozumieniu prawa cywilnego (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Przepis art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 9 ww. ustawy źródłem przychodów są:

inne źródła.

Stosownie do art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Jak dowodzi użycie sformułowania „w szczególności” definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym każde świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.). Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 tej ustawy:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w przytoczonym już wcześniej art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

Stosownie natomiast do treści art. 917 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.):

Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela przysługującej mu wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa. Wedle bowiem instytucji zwolnienia z długu, uregulowanej w art. 508 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny:

Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić gdy podatnik uzyskuje przysporzenie majątkowe – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia następuje zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów.

Tym samym, kwotę wierzytelności umorzoną na podstawie ugody dotyczącej umowy o udzielenie kredytu hipotecznego należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Prawodawca przewidział przy tym szczególne rozwiązanie dla określonych sytuacji umorzeń kredytów mieszkaniowych. Umożliwił zaniechanie poboru podatku od dochodów z tytułu takich umorzeń.

Kwestia zaniechania poboru podatku od kwoty umorzonych wierzytelności została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ust. 1 tego rozporządzenia:

Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:

1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:

a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego – gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz

b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;

2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.

Na gruncie § 1 ust. 2 wskazanego rozporządzenia:

Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:

1) kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);

2) odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;

3) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.

Jak stanowi § 1 ust. 3 rozporządzenia:

W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.

Według § 1 ust. 5 przywołanego rozporządzenia:

Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:

1)jednego gospodarstwa domowego albo

2)więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).

Zgodnie § 1 ust. 6 przywołanego rozporządzenia:

Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

W myśl § 1 ust. 7 rozporządzenia:

W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.

Jak stanowi § 3 ust. 1 komentowanego rozporządzenia:

Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:

1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz

2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz

3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl § 4 ww. rozporządzenia:

Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2 ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.

Artykuł 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Za wydatki poniesione na cele, o których mowa w ust. 1 pkt 131, uważa się wydatki poniesione na:

a) nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,

b) nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,

c) nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1 pkt 131, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,

d) budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,

e) rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego

– położonych w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego albo w Konfederacji Szwajcarskiej.

Zaniechanie poboru podatku znajduje zastosowanie do umorzonych osobom fizycznym kwot wierzytelności z tytułu kredytów zaciągniętych na cele mieszkaniowe i zabezpieczonych hipotecznie, udzielonych przed 15 stycznia 2015 r. przez podmioty uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw, w przypadku, gdy osoba fizyczna będąca stroną umowy hipotecznego kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej inwestycji mieszkaniowej. Istotne jest, żeby kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.

Z treści wniosku wynika, że (...) 2009 r. wraz z żoną zaciągnął Pan kredyt hipoteczny indeksowany we franku szwajcarskim. Na podstawie umowy kredytowej bank wypłacił Państwu 370.000,00 zł. Łączna suma rat kapitałowo-odsetkowych wpłaconych przez Pana i żonę wyniosła 687.985,96 zł. W związku z tym, że złożył Pan z żoną pozew przeciwko bankowi, ten zaproponował ugodę, która przewiduje, że bank umorzy pozostałe zadłużenie (powstałego z tytułu przeliczenia kredytu na kredyt złotowy), zwróci koszty procesu (10.800,00 zł) połowę opłaty od pozwu (500,00 zł) i wypłaci kwotę dodatkową (317.000,00 zł) jako zwrot środków wpłacanych tytułem dotychczasowego wykonywania umowy kredytu.

Ponadto wskazał Pan, że kredyt został udzielony przez bank, którego działalność podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego jako państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, został zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości. Był to kredyt mieszkaniowy, o którym mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. Został zaciągnięty na zakup lokalu mieszkalnego, a Państwo nie korzystali z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.

W świetle przedstawionych okoliczności sprawy stwierdzić należy, skoro kwota 317.000,00 zł nie przekracza różnicy pomiędzy dokonanymi wpłatami na rzecz banku z tytułu spłaty rat kapitałowo-odsetkowych, a kwotą kapitału wypłaconego przez bank w ramach umowy kredytu, to jej otrzymanie nie spowoduje po stronie Zainteresowanych przysporzenia majątkowego. Tym samym – jak słusznie Pan wskazał – z tego tytułu nie powstanie po Państwa stronie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wypłata ta będzie zatem neutralna podatkowo.

Przechodząc do skutków podatkowych umorzonej przez bank wierzytelności (powstałej wskutek przeliczenia kredytu na kredyt złotowy), należy wskazać, że umorzenie części kwoty kredytu w wysokości 22.710,48 zł będzie stanowić dla Państwa przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, z tytułu nieodpłatnych świadczeń, klasyfikowany do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy.

Jednocześnie do uzyskanego przez Państwa przychodu związanego z umorzeniem wierzytelności z tytułu kredytu hipotecznego zastosowanie znajdzie zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe. Spełniają Państwo bowiem wszystkie przesłanki umożliwiające zastosowanie ww. zaniechania w odniesieniu do umorzonej wierzytelności.

Odnosząc się do opodatkowania zwrotu kosztów zastępstwa prawnego należy zauważyć, że zgodnie z art. 98 § 1, § 1¹, § 1², § 2, § 3, § 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz. U. z 2024 poz. 1568 ze zm.):

§ 1. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

§ 1¹. Od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty. Jeżeli orzeczenie to jest prawomocne z chwilą wydania, odsetki należą się za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty, a jeżeli orzeczenie takie podlega doręczeniu z urzędu - za czas po upływie tygodnia od dnia jego doręczenia zobowiązanemu do dnia zapłaty. O obowiązku zapłaty odsetek sąd orzeka z urzędu.

§ 1². W szczególnie uzasadnionym przypadku, na wniosek strony, która w toku procesu poniosła szczególnie wysoki wydatek podlegający zwrotowi, sąd może przyznać jej odsetki przewidziane w § 1¹ od kwoty równej temu wydatkowi za czas od dnia jego poniesienia przez stronę do dnia zapłaty.

§ 2. Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie. Równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu prowadzącego postępowanie.

§ 3. Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

§ 4. Wysokość kosztów sądowych, zasady zwrotu utraconego zarobku lub dochodu oraz kosztów stawiennictwa strony w sądzie, a także wynagrodzenie adwokata, radcy prawnego i rzecznika patentowego regulują odrębne przepisy.

Jak wynika z powyższych przepisów, koszty procesu mają charakter zwrotu wydatków poniesionych przez powoda.

Zwrócone na Państwa rzecz koszty procesu (10.800,00 zł) oraz koszty połowy opłaty od pozwu zastępstwa prawnego (500,00 zł) nie będą stanowiły przysporzenia po stronie Zainteresowanych i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych ponieważ, w związku z dokonanym zwrotem ww. kosztów procesowych, nie nastąpi realne przysporzenie majątkowe. Kwota ta będzie stanowić jedynie zwrot poniesionych wcześniej wydatków – nie będzie więc dochodem podlegającym opodatkowaniu.

Pieniądze te nie będą więc przychodem Zainteresowanych w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanym do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy i nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Dodatkowe informacje

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Procedura wydawania indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego nie podlega regułom przewidzianym dla postępowania podatkowego, czy kontrolnego. Organ wydający interpretację indywidualną w trybie art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, opiera się wyłącznie na opisie stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego podanego we wniosku – nie prowadzi postępowania dowodowego. Należy wskazać, że przy wydawaniu interpretacji organ dokonał wyłącznie analizy okoliczności podanych we wniosku. Rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest bowiem ustalanie, czy przedstawiony we wniosku stan faktyczny (zdarzenie przyszłe) jest zgodny ze stanem rzeczywistym. Ustalenie stanu rzeczywistego stanowi domenę ewentualnego postępowania podatkowego. To na podatniku ciąży obowiązek udowodnienia w toku tego postępowania okoliczności faktycznych, z których wywodzi on dla siebie korzystne skutki prawne. Jeżeli zatem, przedstawiony we wniosku opis stanu faktycznego będzie różnił się od występującego w rzeczywistości, wówczas wydana interpretacja nie będzie Państwa chroniła w zakresie przedstawionego stanu faktycznego.

W odniesieniu do powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych, należy zauważyć, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, lecz dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie. W konsekwencji powołane interpretacje nie mogą stanowić podstawy do rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie.

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Zainteresowany będący stroną postępowania (art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.