Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowna Pani,
stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
26 sierpnia 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 20 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Treść wniosku jest następująca:
Opis stanu faktycznego
W dniu 18 sierpnia 2008 r. zawarła Pani wraz z mężem umowę o pożyczkę hipoteczną waloryzowaną kursem CHF.
W § 5 umowy pożyczki wskazano sposób jej wypłaty, tj.:
1.Kwota (…) zł na spłatę pożyczki hipotecznej udzielonej przez bank na podstawie umowy z dnia (…) kwietnia 2003 r.;
2.Kwota (…) zł tytułem spłaty kredytu hipotecznego udzielonego przez bank na podstawie umowy z dnia (…) kwietnia 2003 r.;
3.Kwota (…) zł na pokrycie pierwszej składki ubezpieczenia;
4.Kwota (…) zł na dowolny cel.
Kwota udzielonej pożyczki hipotecznej wynosiła (…) zł i została spłacona w wysokości (…) zł.
Kwota pożyczki w wysokości (…) zł stanowiła w 84% kwoty udzielonej pożyczki i była przeznaczona na cele mieszkaniowe, tj. na sfinansowanie remontu mieszkania.
W związku z brakiem spłaty zobowiązania bank pismem z dnia 22 marca 2017 r. poinformował pożyczkobiorców o wypowiedzeniu umowy i postawił umowę pożyczki w stan wymagalności. Wobec braku zapłaty bank skierował sprawę na drogę postępowania sądowego.
W dniu 4 czerwca 2024 r. pożyczkobiorcy zawarli ugodę pozasądową do umowy z 18 sierpnia 2008 r. o pożyczkę hipoteczną waloryzowaną kursem CHF.
Zgodnie z treścią ugody:
1.Pożyczka hipoteczna indeksowana waluta CHF, której dotyczyła ugoda została zaciągnięta na kwotę (…) zł. Tytułem zabezpieczenia umowy na rzecz banku została ustanowiona na nieruchomości pożyczkobiorców hipoteka umowna kaucyjna do kwoty (…) zł.
2.Na dzień zawarcia tej Ugody zadłużenie Pożyczkobiorców z tytułu niespłaconego kapitału i odsetek wynosiło: (…) zł.
3.Pożyczkobiorcy zobowiązali się do zapłaty na rzecz banki kwoty (…) zł.
4.W przypadku braku zapłaty na rzecz banku kwoty (…) zł do dnia 31 sierpnia 2024 r. Ugoda ulega rozwiązaniu.
5.Bank zwalnia Pożyczkobiorców z długu (umarza zadłużenie Pożyczkobiorców z tytułu kapitału i odsetek kredytu) w kwocie (…) zł stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia z tytułu kapitału i odsetek pożyczki, a kwotą wskazaną w pkt 3 ((…) zł – (…) zł), a Pożyczkobiorcy dokonane zwolnienie z długu przyjmują.
Strony ugody postanowiły także, że zamiarem Banku i Pożyczkobiorców jest polubowne rozstrzygnięcie sporu lub zapobiegnięcie sporowi o ważności i skuteczności Umowy oraz jej poszczególnych postanowień, uchylenie niepewności co do roszczeń Stron, związanych z zawarciem i wykonywaniem Umowy przez przyjęte w Ugodzie rozwiązania oraz ustalenie sposobu spłaty wierzytelności oraz wzajemna rezygnacja z ewentualnych dalszych wzajemnych roszczeń Stron z tytułu Umowy.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanym z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, kredytobiorca w przypadku umorzenia kredytu (zawarcia ugody z Bankiem) będzie zwolniony z obowiązku podatkowego, jeśli kredyt był wydatkowany na cele mieszkaniowe.
W przypadku pożyczkobiorców kwota pożyczki w wysokości (…) zł została przeznaczona na ten cel. Wydatek ten stanowił 84 % całkowitej kwoty pożyczki. W zakresie tej kwoty przeznaczonej na cele mieszkaniowe przysługuje więc Wnioskodawcy zwolnienie od poboru podatku.
Pożyczka została zabezpieczona hipotecznie i pożyczkobiorcy nie korzystali dotychczas z umorzenia/zaniechania poboru podatku z tytułu umorzenia innego kredytu hipotecznego.
Pytania
1.Czy w związku z faktem, że udzielona pożyczkobiorcom przez bank pożyczka hipoteczna była zaciągnięta częściowo na remont budynku mieszkalnego, tj. w wysokości (…) zł i przeznaczona w tej wysokości na cel mieszkaniowy, można uznać, że w istocie była kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?
Czy w związku z umorzeniem części zadłużenia na podstawie zawartej przez pożyczkobiorców w dniu 4 czerwca 2024 r. ugody pozasądowej do umowy z 18 sierpnia 2008 o pożyczkę hipoteczną waloryzowaną kursem CHF ma zastosowanie Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, a od umorzonej wierzytelności z tytułu udzielonej pożyczki hipotecznej następuje zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 pkt 1 wskazanego wyżej rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe?
2.Czy umorzenie przez bank części pożyczki hipotecznej waloryzowanej kursem waluty CHF, która zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem TSUE i sądów krajowych rażąco narusza zasady współżycia społecznego, zawiera niedozwolone klauzule umowne, bezskuteczne wobec konsumenta w związku z zawartą ugodą w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakończenia sporu na tle umowy obarczonej wadami prawnymi powoduje wzbogacenie po stronie pożyczkobiorcy i stanowi jego przychód?
Pani stanowisko w sprawie
Stanowisko do pytania 1
W ocenie wnioskodawcy, udzielona przez bank pożyczka na podstawie umowy z 18 sierpnia 2008 r. o pożyczkę hipoteczną waloryzowaną kursem CHF spełnia wszystkie warunki konieczne do uznania jej w części dotyczących wydatków na cele mieszkaniowe za kredyt mieszkaniowy, zaś umorzenie przez Bank części wierzytelności z tytułu umowy pożyczki na podstawie zawartej przez pożyczkobiorców ugody z bankiem w 84% jest objęte Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, zgodnie z którym od umorzonej wierzytelności z tytułu umowy kredytu następuje zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie § 1 ust. 1 pkt 1 wskazanego wyżej rozporządzenia.
Powyższe stanowisko potwierdza wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 27 listopada 2024 r., sygn. akt I SA/Bd 647/24. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że „wykładnia językowa wsparta wykładnią systemową i celowością prowadzić musi do wniosku, że kredyt hipoteczny, którego dotyczą wszystkie przepisy analizowanego rozporządzenia obejmuje zarówno kredyt jak i pożyczki hipoteczne. Tylko taka wykładnia, przy uwzględnieniu wątpliwości powstałych na gruncie analizowanych przepisów, pozwala na zasadę równości wobec prawa (art. 32 Konstytucji). Nie można także zapominać o zasadzie wyrażonej w art. 2a O.p., zgodnie z którą niedające się usunąć wątpliwości co do treści przepisów prawa podatkowego rozstrzyga się na korzyść podatnika”.
Zaprezentowane stanowisko Sądu znalazło swoje odzwierciedlenie w najnowszym Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. w którym doprecyzowano, iż „za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1”.
Stanowisko do pytania 2
W ocenie wnioskodawcy, nie powstał przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ponieważ zawarta z bankiem ugoda dotycząca pożyczki hipotecznej indeksowanej we frankach szwajcarskich i nie skutkowała żadnym realnym wzbogaceniem majątkowym pożyczkobiorcy.
Ugoda miała charakter kompensacyjny – służyła naprawie nieuczciwych zapisów umowy kredytowej, a umorzenie części kredytu było wynikiem wzajemnych ustępstw stron.
Wnioskodawca nie otrzymał żadnych środków pieniężnych ani korzyści majątkowych – jedynie zmieniono wartość zobowiązania wobec banku. W związku z tym nie nastąpiło faktyczne przysporzenie majątkowe po stronie wnioskodawcy.
Zawarta z bankiem ugoda stanowi jedynie zmianę warunków kredytu poprzez zmniejszenie sztucznie zawyżonego zobowiązania nie mającego oparcia w przepisach prawa. Umorzona została ta część kredytu, która była bankowi nienależna z uwagi na zawarte w umowie postanowienia abuzywne dotyczące mechanizmu waloryzacji kursem waluty obcej w oparciu o kurs z tabeli kursowej Banku.
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26 października 2016 r., sygn. akt II FSK 2793/14, uznał, że fiskusowi nie przysługuje podatek od osoby, której bank zredukował zadłużenie. „Odstąpienie przez bank od żądania części świadczeń (części kredytu i skapitalizowanych odsetek), wynikających z postanowień umowy kredytu sprzecznych z zasadami współżycia społecznego nie jest zatem zwolnieniem z długu w rozumieniu art. 508 k.c. Zwolnienie z długu może bowiem dotyczyć wyłącznie długu istniejącego. Nie może odnosić się do świadczeń nienależnych, którymi są świadczenia spełnione w wykonaniu nieważnej czynności prawnej. Bank w tym przypadku odstąpił od żądania zapłaty nadmiernego zysku, wynikającego z nieważnych postanowień umowy, swoich nienależnych dochodów". „Zmiana warunków umowy, dokonana w ugodzie zawartej ze skarżącą także doprowadzić miała do zgodnych z prawem postanowień umownych i rozliczenia kwot dotychczas spłaconych z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego".
O istnieniu przychodu można mówić wyłącznie wtedy, gdy podatnik uzyskuje trwałe, realne przysporzenie majątkowe. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 maja 2012 r. (sygn. II FSK 2633/10) wskazał, że samo formalne umorzenie długu nie zawsze stanowi przychód - wszystko zależy od kontekstu i skutków ekonomicznych tej czynności.
Umorzona została ta część kredytu, która była świadczeniem nieekwiwalentnym, sztucznie zawyżonym z uwagi na zawarte w umowie pożyczki postanowienia abuzywne dotyczące mechanizmu waloryzacji kursem waluty obcej w oparciu o kurs z tabeli kursowej Banku.
Wnioskodawca pragnie podkreślić, że tytułem zabezpieczenia umowy na rzecz banku została ustanowiona na nieruchomości pożyczkobiorców hipoteka umowna kaucyjna do kwoty (…) zł. Hipoteka kaucyjna określała górną granicę kwoty zobowiązania, wynikająca z zawartej umowy pożyczki hipotecznej.
Pożyczkobiorcy spłacili na poczet zobowiązania kredytowego łącznie kwotę (…) zł (w tym nominalną kwotę pożyczki w wysokości (…) zł).
W przypadku braku mechanizmu indeksującego w umowie wnioskodawca miałby nadpłatę. Z uwagi na konstrukcję umowy, pomimo spłaty pożyczki ponad jej nominalną wartość, zobowiązanie kredytowe stale wzrastało wraz z rosnącym kursem franka szwajcarskiego, który windował zobowiązanie kredytowe przekraczające dwukrotnie kwotę udzielonej pożyczki. Przy takim mechanizmie naliczania zobowiązania pożyczka była nie do spłacenia.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z treścią art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.
W myśl art. 9 ust. 1a ww. ustawy:
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest, z zastrzeżeniem art. 25e, art. 29-30cb, art. 30da-30dh, art. 30e-30g, art. 30j-30p oraz art. 44 ust. 7e i 7f, suma dochodów z wszystkich źródeł przychodów.
Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:
Dochodem ze źródła przychodów, jeżeli przepisy art. 23o, art. 23u, art. 24-24b, art. 24c, art. 24e, art. 30ca, art. 30da oraz art. 30f nie stanowią inaczej, jest nadwyżka sumy przychodów z tego źródła nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Jak stanowi art. 11 ust. 1 ww. ustawy:
Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1 ww. ustawy, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.
O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.
Dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Za przychody należy zatem uznać każdą formę przysporzenia majątkowego, zarówno formę pieniężną jak i niepieniężną, w tym nieodpłatne świadczenia otrzymane przez podatnika. Dla celów podatkowych przyjmuje się, że nieodpłatne świadczenie obejmuje każde działanie lub zaniechanie na rzecz innej osoby oraz wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności podmiotów, których skutkiem jest przysporzenie majątku innej osoby, mające konkretny wymiar finansowy.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Stosownie do przepisów tej ustawy odrębnym źródłem przychodów są określone w art. 10 ust. 1 pkt 9:
Inne źródła.
W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:
Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.
Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności”, wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. W związku z tym, każde świadczenie mające realną korzyść majątkową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.
Przystępując do oceny skutków podatkowych umorzenia przez bank wierzytelności wynikającej z zaciągniętej przez Panią pożyczki hipotecznej, wskazuję, że instytucja pożyczki uregulowana została przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1071).
Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:
Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
Stosownie do art. 720 § 2 ww. Kodeksu:
Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.
Z kolei stosownie do art. 78 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.):
Do umów pożyczek pieniężnych zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu.
Natomiast instytucja kredytu uregulowana została w art. 69 ust. 1 ustawy Prawo bankowe.
Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:
Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
Podkreślić należy, że otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie pożyczki są obojętne podatkowo. Przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki, jej części lub odsetek. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
Z kolei umorzenie wierzytelności następuje w przypadku zwolnienia z długu, czyli zrzeczenia się przez wierzyciela prawa do wierzytelności, bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Takie zrzeczenie się, pod warunkiem, że dłużnik je przyjmie, powoduje, że zobowiązanie wygasa.
Zgodnie bowiem z instytucją zwolnienia z długu uregulowaną w art. 508 Kodeksu cywilnego:
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Z wyżej wymienionego przepisu Kodeksu cywilnego wynika wprost, że w sytuacji gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje dochodzi do wygaśnięcia zobowiązania. Instytucja zwolnienia z długu może odnosić się jedynie do wierzytelności istniejących. Zatem zwolnienie z długu to instytucja prawa cywilnego zmierzającego do umorzenia zobowiązania (zwolnienie z długu ma na celu umorzenie zobowiązania).
Tak więc, dla umorzenia wierzytelności konieczna jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, czy poprzez oświadczenie).
Stosownie natomiast do art. 917 Kodeksu cywilnego:
Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać.
Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.
Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
W konsekwencji, umorzoną kwotę wierzytelności z tytułu pożyczki hipotecznej należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Kwestia zaniechania poboru podatku od kwoty umorzonych wierzytelności została uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 102 ze zm.).
Z uwagi na fakt, że do umorzenia Pani zadłużenia doszło 4 czerwca 2024 r., zatem w analizowanym przypadku zastosować należy rozporządzenie Ministra Finansów w brzmieniu obowiązującym od 26 stycznia 2024 r. do 23 grudnia 2024 r.
Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia Ministra Finansów:
1. Zarządza się zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych od kwot:
1) umorzonych osobie fizycznej wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego, w przypadku gdy:
a) kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, a w przypadku więcej niż jednego kredytu mieszkaniowego - gdy kredyty mieszkaniowe zostały zaciągnięte na realizację wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej, oraz
b) osoba fizyczna będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego nie korzystała z zaniechania poboru podatku od kwot umorzonych wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na realizację innej niż określona w lit. a inwestycji mieszkaniowej;
2) otrzymanych przez osobę fizyczną świadczeń z tytułu kredytu mieszkaniowego udzielonego w walucie obcej lub w złotych, lecz nominowanego lub indeksowanego do waluty obcej, w związku z powstaniem przychodu z tytułu zastosowania ujemnego oprocentowania.
2. Kwoty wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, obejmują:
1) kwoty kredytu mieszkaniowego (kapitału);
2) odsetki, w tym odsetki skapitalizowane, i prowizje;
3) opłaty, jeżeli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego, z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń.
3. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty również na wydatki inne niż określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje kwotę wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego w części, w jakiej kwota kredytu mieszkaniowego zaciągniętego na wydatki określone w art. 21 ust. 25 pkt 1 tej ustawy pozostaje do całkowitej kwoty zaciągniętego kredytu mieszkaniowego.
4. W przypadku gdy kredyt mieszkaniowy został zastąpiony kredytem refinansowym lub gdy na jego spłatę został zaciągnięty kredyt konsolidacyjny, zaniechanie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje odpowiednio kwotę wierzytelności z tytułu kredytu refinansowego lub konsolidacyjnego w części odpowiadającej kwocie wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego.
5. Przez jedną inwestycję mieszkaniową, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych:
1) jednego gospodarstwa domowego albo
2) więcej niż jednego gospodarstwa domowego, w przypadku gdy osoby fizyczne mające zajmować wspólnie jeden budynek mieszkalny, nie mniej niż jedna osoba fizyczna z każdego takiego gospodarstwa, są osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2023 r. poz. 1774 i 1843).
6. Przez jedno gospodarstwo domowe, o którym mowa w ust. 5, rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę fizyczną zajmującą jeden lokal mieszkalny albo jeden budynek mieszkalny jednorodzinny, samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.
7. W przypadku gdy stroną umowy kredytu mieszkaniowego na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, są co najmniej dwie osoby fizyczne, zaniechanie poboru podatku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, ma zastosowanie wyłącznie do osób, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b.
Natomiast z § 3 ww. rozporządzenia wynika, że:
Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o kredycie mieszkaniowym, należy przez to rozumieć kredyt, który został:
1)udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. przez podmiot, którego działalność podlega nadzorowi państwowego organu nadzoru nad rynkiem finansowym, uprawniony do udzielania kredytów na podstawie odrębnych ustaw regulujących zasady funkcjonowania takich podmiotów, oraz
2)zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie, oraz
3)zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Z kolei § 4 rozporządzenia w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe stanowi, że:
Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2024 r.
W tym miejscu wyjaśniam, że przepisy rozporządzenia Ministra Finansów zostały znowelizowane poprzez dodanie do omawianego rozporządzenia § 3 ust. 2 i § 4a, rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2024 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe (Dz.U. z 2024 r. poz. 1912), które weszło w życie 24 grudnia 2024 r.
W myśl ww. § 3 ust. 2 omawianego rozporządzenia:
Za kredyt mieszkaniowy uważa się również pożyczkę, o ile spełnia warunki określone w ust. 1.
Stosownie natomiast do § 4a ww. rozporządzenia:
Zaniechanie, o którym mowa w § 1 i § 2, w przypadku pożyczek, o których mowa w § 3 ust. 2, ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2025 r. do dnia 31 grudnia 2026 r.
Rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2025 r. nie dotyczyło (nie miało zastosowania do) umorzonych pożyczek hipotecznych.
Z powyższego przepisu wynika, że zaniechanie poboru podatku może mieć zastosowanie do pożyczek, w stosunku do których podatnik uzyska przychód od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2026 r.
Podkreślenia wymaga, że prawo do zaniechania poboru podatku jest wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, dlatego do interpretacji przepisów ustanawiających to prawo należy stosować wykładnię ścisłą, która nie wychodzi poza literalne brzmienie przepisów.
Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przychód z nieodpłatnych świadczeń powstaje w momencie ich otrzymania lub postawienia do dyspozycji podatnika.
Z przedstawionego przez Panią stanu faktycznego wynika, że ugoda w ramach której bank zwolnił Panią z długu (umorzył zadłużenie) a Pani przyjęła to zwolnienie z długu została zawarta 4 czerwca 2024 r. Zatem w tym dniu uzyskała Pani przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
W konsekwencji, w związku z tym, że uzyskała Pani przychód z tytułu umorzenia pożyczki w 2024 r. a zaniechanie poboru podatku określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, dotyczy pożyczek, w stosunku do których podatnik uzyska przychód od 1 stycznia 2025 r. do 31 grudnia 2026 r., to przychód ten nie może korzystać z zaniechania poboru podatku dochodowego.
Reasumując:
1)pożyczki hipotecznej umorzonej w 2024 r. nie traktuje się na równi z kredytem mieszkaniowym w rozumieniu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, w brzmieniu obowiązującym przed 1 stycznia 2025 r.;
2)umorzona w czerwcu 2024 r. kwota pożyczki hipotecznej zaciągniętej przez Panią w 2008 r., stanowi dla Pani przychód w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy;
3)do przychodu tego nie znajdzie zastosowania zaniechanie poboru podatku, określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 11 marca 2022 r. w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe;
4)od przychodu, który uzyskała Pani w związku z umorzeniem kwoty wierzytelności z tytułu pożyczki hipotecznej, jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.
Zgodnie ze wskazaniem we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Pani jest wnioskodawcą w niniejszej sprawie. Tym samym wystąpiła Pani o interpretację przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako jeden ze współpożyczkobiorców. Dlatego niniejsza interpretacja stanowi odpowiedź na pytanie w niej zawarte tylko w odniesieniu do Pani osoby. Nie wywiera ona skutku prawnego dla drugiego współpożyczkobiorcy (Pani małżonka).
Wskazuję także, że przywołane we wniosku orzeczenia sądów administracyjnych, zostały wydane w indywidualnych sprawach w określonych, odrębnych stanach faktycznych i tylko do nich się odnoszą. Natomiast organy, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost. Nie są one wiążące dla tut. Organu, który wydał przedmiotową interpretację indywidualną. Każdą sprawę Organ podatkowy jest zobowiązany traktować indywidualnie.
Wydając interpretacje indywidualne nie odnoszę się do kwot i nie dokonuję wyliczeń. Zgodnie bowiem z zasadą samoopodatkowania, obowiązującą w polskim systemie podatkowym, na podatniku spoczywa obowiązek określenia podstawy opodatkowania, a prawidłowość takiego wyliczenia podlega weryfikacji przez organ podatkowy w postępowaniu podatkowym.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.
·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1)z zastosowaniem art. 119a;
2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.