nie.

Czy zwrócona Panu przez bank kwota i/lub kwota dodatkowa będzie mieścić się w kwocie wpłaconej przez Pana podczas spłaty kredytów?

Z czterech ugód została zwrócona, zwrot nastąpił tylko do 1 ugody. Mieści się ona w kwocie wpłacanej przez Wnioskodawcę tytułem spłaty kredytów.

Z czterech ugód została zwrócona, zwrot nastąpił tylko do 1 ugody. Mieści się ona w kwocie wpłacanej przez Wnioskodawcę tytułem spłaty kredytów. Ugoda nie pokazuje tytułu zwrotu ani metody kalkulacji.

Czy w ramach ugód z bankiem nastąpiło również „przewalutowanie” zaciągniętych kredytów?

Tak.

W przypadku „przewalutowania” kredytów:

·kiedy doszło do ww. przewalutowania, według jakiego kursu nastąpiło wspomniane przewalutowanie oraz na jakim poziomie został ustalony średni kurs według NBP na dzień przewalutowania kredytów,

Dla ugód z (…) Przewalutowanie po Średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia Ugody (data ugód to 28.10.2024) (3 ugody z ….).

Dla (…) kwota uzgodnienia dotyczące kwoty zadłużenia nie zawierają informacji, a dla obliczenia zadłużenia pozostałego do spłaty przyjęto datę 13-08-2024.

·czy w związku z przewalutowaniem kredytów nastąpiła tylko zmiana umowy przez przeliczenie kapitału powstałego do spłaty na inną walutę niż wskazana w umowie na dzień otrzymania kredytu, tj. wyłącznie na zmianie sposobu wykonania zobowiązania,

W ugodach z (…) miało miejsce zarówno przewalutowanie, jak i zmiana oprocentowania na określoną marżę i WIBOR 3M.

W ugodzie z (…) miało miejsce tylko przewalutowanie.

·czy przewalutowanie kredytów zostało przeprowadzone w ramach istniejących umów kredytowych zawartych z bankiem w drodze jej zmiany na podstawie aneksu do tych umów?

Przewalutowanie zostało wprowadzone na mocy ugód zawartych z bankiem.

·czy zwrot ten to zwrot części środków, które wpłacił Pan do banku w ramach spłaty rat kredytowo-odsetkowych, a które w wyniku ugody Pan i bank uznaliście za nienależne bankowi (za nadpłatę kredytu);

·czy zwrot ten jest odszkodowaniem, jakie wypłacił Panu bank (jeśli tak, z tytułu jakiej Pana szkody) albo zadośćuczynieniem ze strony banku na Pana rzecz (jeśli tak, z tytułu jakich Pana krzywd);

W ugodzie z (…) zwrot nie jest zadośćuczynieniem ani odszkodowaniem. W ugodach z (…) brak jest zwrotów.

·czy dla ustalenia kwoty zwrotu miało znaczenie, jakie kwoty zostały przez Pana wpłacone do banku w trakcie spłaty rat kredytowo-odsetkowych oraz, jakie kwoty otrzymał Pan od banku na podstawie umów kredytowych do momentu zawarcia ugody, lub jaka była kwota długów, z jakich zwolnił Pana na podstawie ugód;

jeśli tak – jakie są zależności między tymi wartościami a kwotą zwrotu od banku?

Brak zwrotu w ugodach z (…). W ugodzie z (…) nie jest wskazane takowe powiązanie.

a)kapitał kredytu,

b)odsetki (w tym odsetki skapitalizowane),

c)inne należności (jakie, z jakich tytułów)?

(…)

Jeżeli w skład ww. kwoty wchodzić będzie kwota odsetek karnych (odsetek od zadłużenia przeterminowanego), to czy w zawartych umowach kredytowych określone zostaną jednoznacznie, wiążące dla stron umowy, zasady naliczenia takich odsetek?

Nie.

Kto i kiedy, w związku z ugodami, będzie zobowiązany do dokonania spłaty pozostałej części zadłużenia wynikającego z umów kredytowych?

Kredytobiorca.

Dodatkowo wskazał Pan, że wszystkie kredyty zostały zaciągnięte na zakup nieruchomości, na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą, ponieważ taki był pierwotny Pana zamysł. Z racji różnic interpretacyjnych w tamtym czasie wynikających z różnego podejścia organów skarbowych do tego, ile najmowanych mieszkań stanowi tzw. najem prywatny, a powyżej jakiej ilości stanowi to już działalność gospodarczą, postanowił Pan opodatkować wszystkie swoje najmy w ramach działalności gospodarczej, przez co wniósł je jako środki trwałe i dokonywał konsekwentnie do końca 2021 r. odpisów amortyzacyjnych oraz ujmował w kosztach odsetki od kredytów i inne opłaty.

Pytania

1.Czy umorzenia i zwrot w ramach zawartych ugód stanowią dla Wnioskodawcy przychód podatkowy w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych?

2.Czy umorzenia i zwrot w ramach zawartych ugód są przychodem z działalności gospodarczej w formie ryczałtu ewidencjonowanego stawką 3% na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e) ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym osiąganym przez niektóre osoby fizyczne (dalej: ustawa o ryczałcie)?

Pytania wynikają z uzupełnienia wniosku.

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie – w odniesieniu do pytania nr 1 – rozliczenie przez bank kredytów na mocy ugód rat nie stanowi przychodu podatkowego w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT, a tym samym nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o PIT przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne, a także wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jednak, aby dane świadczenie można było zakwalifikować jako przychód podatkowy, musi ono skutkować powstaniem po stronie podatnika realnego przysporzenia majątkowego – tj. zwiększeniem aktywów lub zmniejszeniem zobowiązań. W analizowanej sprawie umorzone przez bank środki nie stanowią nowego przysporzenia majątkowego Wnioskodawcy, lecz mają charakter zwrotu środków wcześniej przez niego poniesionych w związku ze spłatą kredytu. Są to więc kwoty, które wcześniej obciążyły majątek Wnioskodawcy, a które teraz zostały mu zwrócone, przywracając jedynie jego wcześniejszy stan majątkowy. Nie dochodzi zatem do powiększenia majątku podatnika w sensie podatkowym, a jedynie do neutralizacji wcześniej poniesionych obciążeń.

Ponadto należy podkreślić, że zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o PIT przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Umorzenie przez bank uprzednio zapłaconych rat kredytowych nie jest przychodem z działalności gospodarczej, ponieważ nie jest związany ani z odpłatnym zbyciem towarów, ani z odpłatnym świadczeniem usług, ani z innymi czynnościami wymienionymi w art. 14 ust. 2 ustawy o PIT.

Stanowisko Wnioskodawcy znajduje potwierdzenie w szeregu interpretacji indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Przykładowo, w interpretacji z dnia 6 marca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA) organ potwierdził, że zwrot przez bank części kwoty uiszczonej tytułem spłaty zaciągniętego kredytu walutowego nie stanowi dla podatnika przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. Podobnie, w interpretacji z dnia 14 października 2022 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.699.2022.1.MKA) wskazano, że środki pieniężne zwrócone kredytobiorcy w ramach ugody zawartej z bankiem stanowią jedynie ekwiwalent wydatków poniesionych z jego własnych środków i nie powodują faktycznego przyrostu w majątku podatnika. Również w interpretacji z dnia 9 marca 2023 r. (sygn. 0114-KDIP3-1.4011.4.2023.1.MS2) organ podatkowy stwierdził, że zwrot przez bank środków wpłaconych wcześniej przez klienta w ramach spłaty rat kapitałowo-odsetkowych nie skutkuje powstaniem po stronie kredytobiorcy przychodu podatkowego, ponieważ nie zwiększa on aktywów ani nie zmniejsza pasywów podatnika, a jedynie wyrównuje wcześniejsze uszczuplenie jego majątku. Korzyści dla kredytobiorcy wynikające z zawartych ugód nie stanowią nowego przysporzenia majątkowego Wnioskodawcy, lecz mają charakter zwrotu środków wcześniej przez niego poniesionych w związku ze spłatą kredytu. Są to więc kwoty, które wcześniej obciążyły majątek Wnioskodawcy, a które teraz zostały mu zwrócone, przywracając jedynie jego wcześniejszy stan majątkowy. Nie dochodzi zatem do powiększenia majątku podatnika w sensie podatkowym, a jedynie do neutralizacji wcześniej poniesionych obciążeń. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 grudnia 2024 r., sygn. II FSK 2142/23, sąd odniósł się do kwestii zwrotu odsetek i opłat przy unieważnieniu umowy kredytu hipotecznego, wskazując, że takie zwroty nie mogą stanowić kosztu uzyskania przychodu dla banku, co pośrednio potwierdza, że po stronie kredytobiorcy nie powstaje przychód podatkowy. Ponadto, należy przytoczyć tezę z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z dnia 30 grudnia 2024 r. sygn. 0113-KDIPT2-2.4011.743.2024.2.ACZ: Jeżeli więc Bank zawiera Ugody z Kredytobiorcami mające na celu wyrównania szkody, to takie spłaty nie powinny być traktowane jako przysporzenie majątkowe, a tym samym nie można mówić o przychodzie na gruncie art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (z punktu widzenia Banku). Należy przy tym nadmienić, że zawarte ugody na podstawie których dokonano zwrotu części rat wynikają z korzystnych dla kredytobiorców orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz wyroków Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, gdzie stwierdzono, że tego rodzaju praktyka jest niedozwolona. Trudnym do pogodzenia z racjonalnymi zasadami byłby fakt opodatkowania zwrotu środków pobranych w sposób niedozwolony przez banki. W rezultacie ugoda przywraca legalność tego rodzaju umów.

Dodatkowo, bank jako podmiot dominujący narzuca to rozwiązanie kredytobiorcom. W tym również wystawiając PIT-11 bez pogłębionej analizy źródła dochodu u Wnioskodawcy.

Ad 1)

Należy również dodać, że korzyści polegające na zmniejszeniu wartości zadłużenia wynikają z uznania, że Wnioskodawca dokonał nadpłaty kredytu, ponieważ umowy zawierały niedopuszczalne klauzule (antyabuzywne). Zawarcie przez bank ugód były de facto uznaniem istnienia tego rodzaju nadwyżek. Zwrot, tudzież w tym przypadku zaliczenie ich na poczet dalszych spłat nie jest więc przychodem podatkowym w ogólności, ponieważ wynikają z uznania istnienia swoistej nadpłaty, a zwrot tudzież potrącenie nadpłat nie może być uznane za przysporzenie majątkowe i w rezultacie powstanie przychodu.

W podobnych sprawach wypowiadał się KIS w następujących interpretacjach indywidualnych:

1)sygn. 0115-KDIT1.4011.633.2024.1.JG z 2024-11-05 „W odniesieniu natomiast do kwoty dodatkowej, skoro kwota 90.000 zł, którą otrzymał Pan od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Pana podczas spłaty kredytu hipotecznego, to jej otrzymanie nie powoduje po Pana stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie są Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pana stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego”.

2)sygn. 0115-KDIT1.4011.613.2024.1.MST z 2024-11-04 „W przedmiotowej sprawie – w sytuacji przyjęcia ugody proponowanej przez Bank, będącej odpowiedzią na złożony przez Panią pozew o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej – dojdzie do ponownego obliczenia Pani zobowiązania jako kredytobiorcy (kredyt będzie „traktowany” jakby od początku był udzielony w PLN ) i zostaną Pani zwrócone środki, które w wyniku tej czynności okażą się nienależne Bankowi, a które wcześniej na mocy umowy wpłacała Pani do Banku jako spłatę kredytu. Z Pani wskazań wynika ponadto, że wysokość „kwoty dodatkowej” zaproponowanej przez Bank mieści się w kwocie wpłaconej przez Panią podczas spłacania kredytu mieszkaniowego. Wobec powyższego, skoro kwota dodatkowa, którą otrzyma Pani od banku w wyniku zawartej ugody, mieści się w kwocie wpłacanej przez Panią podczas spłaty kredytu hipotecznego to jej otrzymanie nie powoduje po Pani stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie będą Pani przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie skutkuje po Pani stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego”.

3)sygn. 0114-KDIP3-2.4011.981.2024.1.BM z 2025-02-11 „W Państwa przypadku – otrzymają Państwo od banku zwrot nadpłaconych przez Państwa rat kapitałowo-odsetkowych kredytu. Otrzymana przez Państwa kwota będzie zatem stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Państwa rzecz tych kwot będzie dla Państwa neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągną Państwo bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Państwa stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

4)sygn. 0114-KDIP3-2.4011.125.2025.2.MN z 2025-04-08 „W Państwa przypadku – otrzymają Państwo od banku wyłącznie zwrot środków wpłaconych uprzednio bankowi w celu wypełnienia wiążącej Państwa umowy finansowania hipotecznego walutowego, które przekraczają wartość spłat przypadających na wypłacony Państwu kapitał finansowania w PLN. Otrzymana przez Państwa kwota będzie zatem stanowiła zwrot własnych pieniędzy, które nienależnie wpłacili Państwo do banku. Wobec powyższego, wypłata przez bank na Państwa rzecz tego zwrotu będzie dla Państwa neutralna podatkowo. W wyniku tego zwrotu nie osiągną Państwo bowiem konkretnego przysporzenia majątkowego, a więc zwrot ten nie spowoduje po Państwa stronie powstania przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”.

5)sygn. 0115-KDIT1.4011.104.2025.2.DB 2025-04-29 „Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie). W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu”.

6)sygn. 0115-KDIT2.4011.471.2024.2.KC 2024-12-30 „W analizowanej sprawie wyjaśniła Pani, że w Ugodzie wprost wskazano, iż Bank dokonuje zwrotu nadpłaconych rat kapitałowo-odsetkowych. Jednym z postanowień Ugody jest wskazanie, że w celu ugodowego zakończenia sporu, Bank zobowiązuje się zwrócić nadpłacone raty kapitałowo odsetkowe na rzecz kredytobiorcy/ów w ustalonej przez Strony kwocie 160.000 zł. Wobec powyższego, skoro otrzymała Pani zwrot nadpłaconych przez Panią rat kapitałowo-odsetkowych, to zwrot ten nie stanowi dla Pani przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, klasyfikowanego do źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ww. ustawy, podlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, a co za tym idzie, nie Pani ma obowiązku rozliczenia otrzymanej kwoty dla celów podatkowych. Zwrot kwot dokonany przez Bank pozostaje neutralny podatkowo. W konsekwencji, nie jest Pani zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego z tytułu zwrotu nadpłaconych rat kapitałowoodsetkowych”.

7)sygn. 0112-KDIL2-1.4011.100.2025.1.KP z dnia 24 marca 2025 r. „Wobec powyższego, skoro kwota, którą otrzyma Pan od banku w wyniku zawartej ugody, będzie mieścić się w kwocie wpłaconej przez Pana podczas spłaty kredytu hipotecznego to jej otrzymanie nie powoduje po Pana stronie dodatkowego przysporzenia majątkowego. W konsekwencji pieniądze te nie będą Pana przychodem w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i ich uzyskanie nie będzie skutkowało po Pana stronie obowiązkiem zapłaty podatku dochodowego”.

W Pana ocenie – w odniesieniu do pytania nr 2 – jest to przychód z działalności gospodarczej opodatkowany zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e) ustawy o ryczałcie w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 7 i 7g ustawy o PIT. Podstawą opodatkowania jest wartość zwolnień z długów. Za takim stanowiskiem przemawia stan faktyczny, tj. fakt, że opisywane nieruchomości stanowiły środki trwałe, a przychody z nich zostały w ramach działalności opodatkowane.

Dodatkowo w zakresie pytania 2 wyjaśnił Pan, że Pana zdaniem jest to przychód z działalności gospodarczej opodatkowany zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e) ustawy o ryczałcie w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 7) i 7g) ustawy o PIT. Podstawą opodatkowania jest wartość umorzeń oraz zwrotu.

Za takim stanowiskiem przemawia stan faktyczny, tj. fakt, że opisywane nieruchomości stanowiły środki trwałe, a przychody z nich zostały w ramach działalności gospodarczej opodatkowane.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Stosownie do art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Jak stanowi art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z przedstawionych przepisów wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną. Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa, jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, niemające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik – czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów – uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Wskazuję również, że dla celów podatkowych przyjmuje się – co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie – że pojęcie nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono bowiem wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

Z opisu sprawy wynika, że prowadzi Pan działalność gospodarczą, w ramach której nabył 3 lokale mieszkalne i 1 niemieszkalny, które wprowadził do ewidencji środków trwałych. Formą opodatkowania Pana działalności gospodarczej jest ryczałt ewidencjonowany. Na zakup tych nieruchomości zawarł Pan, jako jedyny kredytobiorca, z (…) i (…) umowy kredytów we frankach szwajcarskich. Do 2021 roku od lokali mieszkalnych dokonywał Pan odpisów amortyzacyjnych. W kosztach prowadzonej działalności gospodarczej ujmował Pan również odsetki od kredytów i prowizje. W 2024 roku zawarł Pan ugody pozasądowe z bankami.

W odniesieniu do powyższego wskazuję, że instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego:

Podkreślam, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Pojęcie „umorzenie zobowiązania” nie zostało zdefiniowane w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dlatego zasadne jest odwołanie się w tym zakresie do reguł wykładni językowej.

„Umorzenie”, wg Słownika Języka Polskiego PWN, oznacza: „zmniejszenie lub zlikwidowanie zobowiązania pieniężnego przez uzyskanie zrzeczenia się należności przez wierzyciela lub spłatę stopniową długu. Umorzyć dług. Umorzyć podatek, należność”. Skutkiem umorzenia jest zmniejszenie lub zlikwidowanie w części lub w całości zobowiązania dłużnika w stosunku do wierzyciela, za jego zgodą, co prowadzi do wygaśnięcia w całości lub w części zobowiązania.

Stosownie do art. 353 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071):

Instytucję zwolnienia z długu reguluje art. 508 Kodeksu cywilnego, w myśl którego:

Niewątpliwie w sytuacji, w której na skutek umowy o zwolnienie z długu dochodzi do umorzenia zobowiązania – świadczeniobiorca uzyskuje przysporzenie, skutkujące powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Osiąga on bowiem korzyść majątkową o konkretnym wymiarze, gdyż zmniejsza się zobowiązanie, jakie musiałby zapłacić, gdyby nie umorzenie.

W myśl natomiast do art. 917 Kodeksu cywilnego:

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, ugoda jest zawierana w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. Poza tym, zarówno w doktrynie, jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W opisie sprawy wskazał Pan, że w ramach ugody z bankami doszło do przewalutowania zaciągniętych kredytów. I tak, dla ugód z (…) dokonano przewalutowania po średnim kursie Narodowego Banku Polskiego z dnia poprzedzającego dzień zawarcia ugody, natomiast dla kredytu zawartego w (…) kwota uzgodnienia dotycząca kwoty zadłużenia nie zawiera o tym informacji, a dla obliczenia zadłużenia pozostałego do spłaty przyjęto 13 sierpnia 2024 roku. W ugodach z (…) miało miejsce zarówno przewalutowanie, jak i zmiana oprocentowania na określoną marżę i WIBOR 3M. W ugodzie z (…) miało miejsce tylko przewalutowanie.

Na podstawie zawartych ugód w przypadku kredytu zaciągniętego w (…) bank zwalnia kredytobiorcę z długu (umarza zadłużenie) w kwocie stanowiącej różnicę między kwotą zadłużenia wskazaną w ust. 3 umowy a kwotą zadłużenia wskazanego w ust. 8 z wyjątkiem odsetek bieżących, a kredytobiorca zwolnienie przyjmuje. Natomiast z ugody zawartej przez Pana z (…) wynika, że celem dokonania wzajemnych rozliczeń stron bank zwalnia kredytobiorcę z długu i umarza zadłużenie kredytobiorcy z tytułu umowy i bank zobowiązuje się zapłacić na Pana rzecz kwotę (…) zł.

Sposób obliczenia wskazanych w ugodach kwot był następujący:

Dla ugód z bankiem (…):

a)przeliczenie na walutę polską po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień zawarcia Ugody,

b)rozliczenie kredytu, jakby od początku był on zawarty w PLN; warunki oprocentowania kredytu oraz marży również uległy zmianie, jakby były od początku,

c)ustalenie wartości zadłużenia w PLN.

Bank zwolnił Pana z długu w kwocie określonej w ugodzie stanowiącą różnicę między kwotą zadłużenia wskazanego w ust. 3 (wysokość zadłużenia) a kwotą zadłużenia wskazanego w ust. 8 (ustalenie, jaka kwota pozostała do spłaty z wyjątkiem odsetek bieżących, a Pan dokonane zwolnienie z długu przyjmuje). Na kwotę zwolnienia z długu składa się zadłużenie z następującego tytułu w wysokościach wskazanych w opisie sprawy.

Ugoda z (…):

a)ustalenie kwoty pozostałej do spłaty,

b)przeliczenie zadłużenia z CHF na PLN z kursu określonego w dniu zawarcia ugody,

c)bank zwalnia z długu Kredytobiorcę,

d)bank wypłaca określoną kwotę z ugody kredytobiorcy.

Zatem bezspornym jest, że zawarte ugody przewidują zwolnienie Pana z długu za Pana zgodą. Tym samym, jak wyżej wyjaśniłem, skutkiem zwolnienia z długu jest umorzenie zobowiązania, która to czynność skutkuje uzyskaniem przez kredytobiorcę przysporzenia, skutkującego powstaniem przychodu podlegającego opodatkowaniu. Przy czym, kredyt został wykorzystany w całości przez Pana na zakup nieruchomości wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej na potrzeby Pana działalności gospodarczej.

Dlatego też nie zgadzam się z Pana stanowiskiem, że nie powstanie po Pana stronie przychód w związku z umorzeniem przez banki kredytów opisanych we wniosku, ponieważ na podstawie zawartych ugód zostanie Pan zwolniony z długu i to zwolnienie z długu Pan przyjął.

Wobec tego, na podstawie opisanych okoliczności sprawy, pozostaje ustalić, do jakiego źródła przychodów należy zaliczyć przychód powstały z tytułu umorzenia kredytów.

Stosownie do postanowień art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wskazany podział źródeł przychodów ma istotny wpływ na ustalenie podstawy opodatkowania, sposób opodatkowania i jego wysokość.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 843 ze zm.):

W myśl art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Zgodnie z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z kolei art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowi, że:

Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że zwrot kredytu oraz spłata kredytu są neutralne podatkowo. Wyjątkiem w tym przypadku są skapitalizowane odsetki od tych pożyczek (kredytów), które stanowią przychód w przypadku ich zwrotu oraz stanowią koszt uzyskania przychodów w przypadku ich zapłaty.

Przy czym, stosownie do art. 14 ust. 3 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Co do zasady − nie są przychodami z działalności gospodarczej takie przychody, które zostały zaliczone przez ustawodawcę do pozostałych źródeł przychodów znajdujących się w katalogu źródeł przychodów (art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Na związek uzyskiwanych przychodów ze źródłem wymienionym w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, rozpatrywany całościowo, zespół powiązanych ze sobą działań podatnika, powtarzalnych, uporządkowanych, konsekwentnie prowadzących do osiągnięcia zysku.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 marca 2013 r., sygn. akt II FSK 1536/11:

Skoro w Pana sprawie środki uzyskane z kredytu zostały przeznaczone na zakup nieruchomości stanowiących składniki majątku w prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, to przychód z umorzenia tych kredytów będzie stanowić przychód z działalności gospodarczej zgodnie z przepisem art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne:

Zatem opisane we wniosku umorzenia kredytów w ramach zawartych ugód stanowią dla Pana przychód ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. z pozarolniczej działalności gospodarczej. W konsekwencji, przychód uzyskany przez Pana w postaci umorzenia kredytów przez (…) i (…) będzie podlegać opodatkowaniu zgodnie z wybraną formą opodatkowania przychodów w prowadzonej przez Pana pozarolniczej działalności gospodarczej, tj. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych wg stawki 3%.

Odnosząc się do kwoty wypłaconej Panu przez (…), w związku z tym, że nieruchomości, na które zostały wydatkowane środki z kredytu, zostały wprowadzone do ewidencji/wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez Pana działalności gospodarczej, wskazuję, co następuje.

Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

W świetle powyższego, jeżeli zwrot poniesionych wydatków dotyczyć będzie kosztów, które zgodnie z przepisami podatkowymi nie mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki nie będą dla podatnika przychodem podatkowym. Takie rozwiązanie wynika literalnie z art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem, co ważne, z powyższego wynika zasada, że zwrócone wydatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów stanowią przychody podatnika. Tym samym, skutki podatkowe związane ze zwrotem wydatków są generalnie uzależnione od tego, czy wydatki, które są zwracane, podlegały zaliczeniu do kosztów podatkowych, czy też nie. Jeżeli zwracane wydatki podlegały zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, wówczas kwota zwrotu powinna podlegać zaliczeniu do przychodów. Natomiast, jeżeli zwrot poniesionych wydatków dotyczy kosztów, które zgodnie z przepisami podatkowymi nie mogły być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, wówczas zwrócone wydatki nie są dla podatnika przychodem podatkowym.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli między jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodów istnieje związek przyczynowy.

Podatnik ma zatem możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wszelkich wydatków, pod warunkiem że mają one bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma wpływ na wielkość osiągniętych przychodów.

Aby zatem wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodów, winien, w myśl powołanego przepisu, spełniać łącznie następujące warunki:

·pozostawać w związku przyczynowym z przychodami lub ze źródłem przychodów i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów,

·nie znajdować się na liście wydatków nieuznanych za koszty uzyskania przychodów, wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych,

·być właściwie udokumentowany.

W przypadku źródła przychodów, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza, należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że od 2022 roku jako formę prowadzonej działalności wybrał Pan ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Do 2021 roku dokonywał Pan amortyzacji lokali mieszkalnych i lokalu użytkowego, a w kosztach ujmował Pan odsetki i prowizje.

W myśl art. 23 ust. 1 pkt 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Na podstawie powołanych regulacji dopiero zapłacenie odsetek od kredytu (pożyczki) daje możliwość zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodów, o ile odsetki nie zwiększają kosztów inwestycji.

W konsekwencji odsetki są kosztem podatkowym, jeśli spełniają następujące przesłanki:

·są faktycznie zapłacone,

·pozostają w związku przyczynowym z przychodami,

·nie zwiększają kosztów inwestycji w okresie realizacji tych inwestycji.

Zatem, skoro zaliczał Pan zapłacone odsetki do kosztów uzyskania przychodów, a po roku 2021 (mimo opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) zapłacone odsetki nie straciły waloru kosztów podatkowych, a dokonany przez bank zwrot dotyczy tych odsetek, to powstaje po Pana stronie przychód podlegający opodatkowaniu.

Jak wskazał Pan w uzupełnieniu sprawy, na mocy ugody (…) był zobowiązany do dokonania na Pana rzecz wypłaty kwoty – (…) zł. Otrzymana kwota nie stanowiła odszkodowania i zadośćuczynienia. Kwota ta mieści się w kwocie wpłacanej przez Pana tytułem spłaty kredytu.

Jeżeli kwota, którą otrzymał Pan od (…) stanowi zwrot wcześniej wpłaconych środków pieniężnych w ramach spłaty rat kapitałowych udzielonego Panu kredytu, to stwierdzam, że nie stanowi ona dla Pana w tej części przychodu w rozumieniu art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Jeżeli kwota, którą otrzymał Pan od (…), stanowi zwrot wcześniej wpłaconych przez Pana środków pieniężnych w ramach spłaty odsetek, które zaliczał Pan do kosztów uzyskania przychodów lub miały taki walor po wybraniu – jako formy opodatkowania – ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to w tej części zwrot kwoty od (…) będą stanowić Pana przychód z działalności gospodarczej na podstawie art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przychód ten podlega opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Właściwą stawką będzie stawka mająca zastosowanie do opodatkowania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, z którą jest związana nieruchomość, na zakup której (…) udzielił Panu kredytu.

Na zakończenie wskazuję, że w Pana sprawie ani w przypadku umorzenia, ani w przypadku otrzymania zwrotu z (…) nie znajdą zastosowania wskazane przez Pana w stanowisku do pytania nr 2 przepisy art. 14 ust. 2 pkt 7 i 7g ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Podsumowanie: przychód uzyskany przez Pana w postaci umorzenia kredytów przez (…) i (…) będzie podlegać opodatkowaniu zgodnie z wybraną formą opodatkowania przychodów w prowadzonej przez Pana pozarolniczej działalności gospodarczej, tj. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowany podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Również kwota otrzymana od (…), która mieści się w kwocie wpłacanej przez Pana tytułem spłaty odsetek będących kosztami uzyskania przychodów będzie stanowić przychód podatkowy podlegający opodatkowaniu zgodnie z wybraną formą opodatkowania przychodów w prowadzonej przez Pana pozarolniczej działalności gospodarczej, tj. ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, wg stawki przypisanej do działalności gospodarczej, w której nieruchomość jest wykorzystywana. Natomiast zwrot przez (…) wcześniej wpłaconych środków pieniężnych w ramach spłaty rat kapitałowych udzielonego Panu kredytu, nie będzie stanowić przychodu z działalności gospodarczej.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

W odniesieniu do powołanych przez Pana interpretacji stwierdzam, że zapadły one w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego tę interpretację.

Ponadto wskazuję, że powołane we wniosku orzeczenia sądów administracyjnych nie mogą wpłynąć na ocenę prawidłowości przedstawionych przez Pana kwestii. Nie negując tych orzeczeń, jako cennego źródła w zakresie wskazywania kierunków wykładni norm prawa podatkowego, stwierdzam, że tezy badanych rozstrzygnięć nie mają zastosowania w tym postępowaniu.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.