Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

14 lipca 2025 r. wpłynął Pani wniosek z 9 lipca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełniła go Pani pismem z 22 sierpnia 2025 r. (wpływ 28 sierpnia 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni zawarła z Bankiem (…) z siedzibą w (…) (dalej „Bank”) umowę kredytu hipotecznego nr (…) z 18 czerwca 2007 (dalej „Umowa”).

Przedmiotem Umowy było udzielenie kredytu na kwotę 597.744,00 PLN, która w momencie sporządzania Umowy kredytu została przez Bank przeliczona na równowartość wyrażoną w CHF przy zastosowaniu wyznaczonego przez Bank kursu kupna CHF w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.

W związku z zakwestionowaniem przez Wnioskodawczynię ważności Umowy, wniosła ona pozew o zapłatę.

Sprawa o sygnaturze (…) zakończyła się prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (…).

Sąd wskazał, że umowa była nieważna w całości i zasądził na rzecz Wnioskodawczyni zwrot wszystkiego, co Bank otrzymał od Wnioskodawczyni w wykonaniu nieważnej umowy: 641.384,64 złotych oraz 45.631,60 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot 467.387,91 zł i 45.631,60 CHF - od dnia 29 października 2020 roku do dnia zapłaty, od kwoty 173.996,73 zł - od dnia 20 września 2024 r. do dnia zapłaty.

W związku z powyższym, Wnioskodawczyni planuje zawrzeć z Bankiem porozumienie kompensacyjne, w którym strony oświadczą zgodnie, że:

Łączna wierzytelność Kredytobiorcy wobec Banku wynosi 1 809 076,44 PLN, na którą to kwotę składa się:

• 1.065.131,89 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych rat kapitałowo- odsetkowych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną, przy czym z tej kwoty prawomocnym wyrokiem wskazanym powyżej zasądzona została kwota 641.384,64 PLN;
• 228 291,55 PLN stanowiąca odsetki ustawowe liczone:

• od kwoty 467.387,91 PLN od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 214.133,46 PLN,
• od kwoty 173.996,73 PLN od dnia 20 września 2024 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 14.158,09 PLN;
• 35.541,00 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, uiszczonych na podstawie unieważnionej umowy;
• 3.798,00 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych opłat z tytułu ubezpieczenia kredytu do czasu ustanowienia hipoteki (tzw. ubezpieczenie pomostowe), uiszczonych na podstawie unieważnionej umowy;
• 173.996,73 PLN stanowiące skapitalizowane odsetki, zasądzone ww. wyrokiem;
• 45 631,60 CHF stanowiąca równowartość wpłat uiszczonych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną, przy czym z tej kwoty prawomocnym wyrokiem wskazanym powyżej, zasądzona została kwota 45.631,60 CHF. Łącznie stanowi to kwotę 199.204,75 PLN po przeliczeniu po kursie średnim CHF z dnia wyroku, tj. kurs 4,3655;
• 20.906,09 CHF stanowiące odsetki ustawowe liczone od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. od kwoty 45.631,60 CHF, co po przeliczeniu po kursie średnim CHF z dnia wyroku, tj. kurs 4,3655 wynosi łącznie 91.265,52 PLN;
• 11.847,00 PLN z tytułu zasądzonych kosztów postępowania na mocy wskazanego powyżej wyroku.

Wierzytelność Banku z tytułu udostępnionego Kredytobiorcy kapitału kredytu wynosi 597.743,99 PLN.

Aby rozliczyć roszczenia związane ze świadczeniami spełnionymi w związku z uznaną nieważną Umową Kredytu, Strony potrącają wzajemnie ww. wierzytelności, tj. wierzytelność Kredytobiorcy wskazaną w pkt 1 i wierzytelność Banku z tytułu udostępnionego Kredytobiorcy kapitału kredytu wskazaną w pkt 2 - do wysokości wierzytelności niższej.

W wyniku potrącenia Bank pozostaje zobowiązany do zapłaty na rzecz Kredytobiorcy kwoty 1.211.332,45 PLN i zobowiązuje się ją zapłacić w terminie 30 dni od dnia podpisania niniejszego porozumienia.

Ponadto porozumienie będzie wyczerpywać wszelkie roszczenia Stron związane z Umową Kredytu uznaną za nieważną. Strony zrzekają się dalej idących roszczeń wynikających z lub związanych z Umową Kredytu - w tym Kredytobiorca zrzeka się roszczeń wykraczających poza uregulowany już niniejszym porozumieniem zwrot uiszczonych na rzecz Banku rat kapitałowo- odsetkowych oraz kosztów zapłaconych z tytułu wykonania umowy i potwierdza, że rozumie, że nie będzie mógł ich od Banku dochodzić.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni pragnie wskazać, że we wniosku precyzyjnie opisano co dokładnie składa się na kwotę 1.211.332,45 PLN, która zostanie wypłacona Wnioskodawczyni. Kwota ta wynika z potrącenia wierzytelności przysługującej Bankowi względem Wnioskodawczyni w wysokości 597.743,99 PLN z wierzytelnością przysługującą Wnioskodawczyni względem Banku w wysokości 1.809.076,44 PLN.

Na kwotę wierzytelności przysługującą Wnioskodawczyni względem Banku składają się następujące kwoty:

• 1.065.131,89 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych rat kapitałowo- odsetkowych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną, przy czym z tej kwoty prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w (...) w sprawie o sygn. akt (...) zasądzona została kwota 641.384,64 PLN;
• 228 291,55 PLN stanowiąca odsetki ustawowe liczone:

• od kwoty 467.387,91 PLN od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 214.133,46 PLN,
• od kwoty 173.996,73 PLN od dnia 20 września 2024 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 14.158,09 PLN;
• 35.541,00 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych opłat z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego, uiszczonych na podstawie unieważnionej umowy;
• 3l798,00 PLN stanowiąca równowartość wszystkich uiszczonych opłat z tytułu ubezpieczenia kredytu do czasu ustanowienia hipoteki (tzw. ubezpieczenie pomostowe), uiszczonych na podstawie unieważnionej umowy;
• 173.996,73 PLN stanowiące skapitalizowane odsetki, zasądzone ww. wyrokiem;
• 45.631,60 CHF stanowiąca równowartość wpłat uiszczonych przez Kredytobiorcę na podstawie Umowy Kredytu uznanej za nieważną, przy czym z tej kwoty prawomocnym wyrokiem wskazanym powyżej, zasądzona została kwota 45.631,60 CHF. Łącznie stanowi to kwotę 199.204,75 PLN po przeliczeniu po kursie średnim CHF z dnia wyroku, tj. kurs 4,3655;
• 20.906,09 CHF stanowiące odsetki ustawowe liczone od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. od kwoty 45.631,60 CHF, co po przeliczeniu po kursie średnim CHF z dnia wyroku, tj. kurs 4,3655 wynosi łącznie 91.265,52 PLN;
• 11.847,00 PLN z tytułu zasądzonych kosztów postępowania na mocy wskazanego powyżej wyroku.

Należy podkreślić, że rozliczenie między stronami następuje w następstwie prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w (…) w sprawie o sygn. akt (…).

Sąd stwierdził nieważność w całości umowy kredytu zawartej przez Wnioskodawczynię z Bankiem oraz zasądził na jej rzecz zwrot wszystkich świadczeń spełnionych na rzecz Banku w wykonaniu tej nieważnej umowy jako świadczeń nienależnych (art. 410 § 1-2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.). Jednocześnie Wnioskodawczyni zobowiązana jest do zwrotu na rzecz Banku kapitału wypłaconego na podstawie nieważnej umowy kredytu.

Powyższe znajduje oparcie w utrwalonym orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w przypadku trwałej bezskuteczności (nieważności) umowy kredytu zastosowanie ma tzw. teoria dwóch kondykcji. Zgodnie z nią każdej ze stron przysługuje odrębne roszczenie o zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnej umowy, a roszczenia te nie ulegają automatycznemu wzajemnemu zaliczeniu, lecz mogą zostać skompensowane na zasadach ogólnych (por. uchwały SN: z 16 lutego 2021 r., 111 CZP 11/20; z 7 maja 2021 r., III CZP 6/21; z 25 kwietnia 2024 r., III CZP 25/22).

W konsekwencji obecne rozliczenie stron odzwierciedla niezależne roszczenia restytucyjne Banku i Wnioskodawczyni, które, zgodnie z prawomocnym rozstrzygnięciem i wskazaną linią orzeczniczą, podlegają zwrotowi, a następnie mogą zostać objęte potrąceniem (kompensatą) zgodnie z art. 498 k.c.:

Mając na uwadze, że w wykonaniu nieważnej umowy Wnioskodawczyni uiściła na rzecz Banku kwoty istotnie przewyższające wypłacony kapitał kredytu, a ponadto Bank pozostawał w opóźnieniu ze zwrotem nienależnie pobranych rat kapitałowo-odsetkowych, od których należą się Wnioskodawczyni ustawowe odsetki za opóźnienie (art. 481 k.c.), łączna wierzytelność Wnioskodawczyni wobec Banku wynosi 1.809.076,44 zł i znacząco przewyższa jej zobowiązanie wobec Banku w kwocie 597.743,99 zł. Nadwyżka po stronie Wnioskodawczyni stanowi podstawę rozliczenia i uzasadnia wypłatę na jej rzecz różnicy wynikającej z potrącenia.

Tym samym kwota, którą Bank zobowiązał się wypłacić na rzecz Wnioskodawczyni, stanowi zwrot środków uprzednio pobranych przez Bank i uznanych w prawomocnym wyroku Sądu Okręgowego w (…) za nienależne z uwagi na trwałą bezskuteczność (nieważność) umowy.

Jednocześnie, odnosząc się do wątpliwości organu dotyczących ujęcia (i ewentualnego opodatkowania) odsetek, Wnioskodawczyni wskazała, że zgodnie z opisem zdarzenia przyszłego przedstawionym we wniosku, w skład wierzytelności Wnioskodawczyni wchodzą odsetki w następujących kwotach:

• 228.291,55 PLN stanowiąca odsetki ustawowe liczone:

• od kwoty 467.387,91 PLN od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 214.133,46 PLN;
• od kwoty 173.996,73 PLN od dnia 20 września 2024 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. stanowiące 14.158,09 PLN;
• 173.996,73 PLN stanowiące skapitalizowane odsetki, zasądzone ww. wyrokiem;
• 20.906,09 CHF stanowiące odsetki ustawowe liczone od dnia 29 października 2020 r. do dnia 11 czerwca 2025 r. od kwoty 45.631,60 CHF, co po przeliczeniu po kursie średnim CHF z dnia wyroku, tj. kurs 4,3655 wynosi łącznie 91.265,52 PLN

Wszystkie wskazane wyżej odsetki mają charakter ustawowych odsetek za opóźnienie naliczonych od kwot pobranych przez Bank od Wnioskodawczyni w toku wykonywania nieważnej umowy, przy czym część z nich została skapitalizowana i zasądzona prawomocnym wyrokiem. Odsetki te nie obejmują żadnych innych świadczeń poza wynikającymi z opóźnienia w spełnieniu należnego zwrotu.

Pytanie

Czy kwota w wysokości 1.211.332,45 PLN otrzymana przez Wnioskodawczynię na podstawie porozumienia kompensacyjnego, które zostanie zawarte po prawomocnym wyroku sądu, wynikająca z potrącenia wzajemnych wierzytelności stron, podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT)?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, kwota otrzymana od Banku (…) z siedzibą w (…) na podstawie porozumienia kompensacyjnego zawartego po prawomocnym wyroku sądu nie powinna być opodatkowana podatkiem PIT, ponieważ stanowi świadczenie restytucyjne, którego celem jest przywrócenie stanu majątkowego sprzed zawarcia nieważnej umowy kredytowej. Wnioskodawczyni nie uzyskuje zatem nowego przysporzenia majątkowego, lecz odzyskuje jedynie wpłacone wcześniej środki. W związku z tym, że zwrot ten nie prowadzi do wzrostu wartości majątku, nie powinien być traktowany jako przychód w rozumieniu ustawy o PIT. Dodatkowo, odsetki będące przedmiotem rozliczenia z bankiem podlegają zwolnieniu podmiotowemu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT.

Uzasadnienie stanowiska Wnioskodawczyni:

Podstawy prawne dotyczące opodatkowania świadczeń restytucyjnych - brak przysporzenia majątkowego

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych („ustawa o PIT”), opodatkowaniu podlega jedynie taki przychód, który prowadzi do realnego przysporzenia majątkowego podatnika. W przypadku zwrotu kapitału, który uprzednio został wpłacony przez Wnioskodawców na mocy nieważnej umowy kredytowej, mówimy o świadczeniu restytucyjnym, a nie o uzyskaniu nowego dochodu. Środki te mają charakter zwrotu wpłat dokonanych wcześniej, co wyklucza je z kategorii przychodu podlegającego opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o PIT, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą: dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy - Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

Orzecznictwo sądowe oraz stanowiska organów podatkowych wyraźnie wskazują, że środki zwracane w ramach restytucji nie stanowią nowego przysporzenia.

W wyroku NSA z 12 grudnia 2019 r. (sygn. akt II FSK 100/19) sąd jednoznacznie stwierdził, że zwrot środków w ramach rozliczeń z tytułu nieważności umowy nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniu, ponieważ celem takiego zwrotu jest przywrócenie poprzedniego stanu majątkowego stron.

Art. 11 ust. 1 ustawy o PIT precyzuje, że opodatkowaniu podlegają jedynie te przychody, które skutkują rzeczywistym wzrostem majątku podatnika. Zgodnie z wykładnią przepisów, opodatkowaniu podlega wyłącznie realne przysporzenie, które zwiększa wartość majątku podatnika i prowadzi do uzyskania przez niego korzyści. W sytuacji, gdy dochodzi do unieważnienia umowy, zwrot środków nie jest przysporzeniem majątkowym, lecz jedynie restytucją - przywróceniem stanu majątkowego sprzed dokonania czynności prawnej, która została uznana za nieważną. Z tego względu, uzyskane przez Wnioskodawców środki, które zostały wpłacone Bankowi na podstawie nieważnej umowy, nic powinny być traktowane jako przychód podlegający opodatkowaniu.

Charakter świadczenia jako restytucyjnego

Świadczenia restytucyjne mają na celu przywrócenie stanu majątkowego do sytuacji sprzed zawarcia nieważnej umowy. W omawianym przypadku, Wnioskodawcy otrzymują zwrot środków wpłaconych na podstawie umowy kredytowej, która została uznana za nieważną. Oznacza to, że otrzymana kwota nie stanowi nowego przysporzenia majątkowego, lecz jedynie zwrot nienależnie pobranych środków. W związku z tym nie można uznać jej za przychód podlegający opodatkowaniu.

Skutki rozliczenia z bankiem z tytułu unieważnienia kredytu

Instytucja kredytu uregulowana została przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe. Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Podkreślić należy, że otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej jest obojętne podatkowo.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu 1 instancji, umowa kredytowa Wnioskodawców została unieważniona, a co za tym idzie, strony jedynie dokonały rozliczenia nienależnie pobranych świadczeń. Żadna ze stron nie otrzymała zatem przysporzenia majątkowego. Skoro zatem doszło do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, zwrot nie stanowi świadczenia pieniężnego podlegającego opodatkowaniu.

W przypadku zwrotu świadczenia na podstawie nieważnej umowy kredytowej klient otrzymuje bowiem z powrotem swój kapitał - zwrot zapłaconych Bankowi kwot. Nie ma zatem podstaw, aby zwrócone kwoty uznać za dochód podlegający opodatkowaniu. Dla celów podatkowych zwrot taki jest obojętny podatkowo.

Skutki podatkowe zwrotu kwoty z tytułu odsetek ustawowych za opóźnienie

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o PIT, wolne od podatku dochodowego są: odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty należności niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym, wolnych od podatku dochodowego lub od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Powyższy przepis zwalnia zatem z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Interpretacja organów podatkowych i orzecznictwo

W interpretacji indywidualnej z 6 marca 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011.37.2024.2.MKA), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej wskazał, że zwrot środków pieniężnych wynikający z zawartej ugody, które wcześniej zostały przekazane na spłatę części rat kredytu hipotecznego, nie stanowi przyrostu majątku. Wynika to z faktu, że zwrot jest ekwiwalentem poniesionych wcześniej wydatków. W związku z tym wypłata tego zwrotu jest neutralna podatkowo na gruncie PIT. Tożsame stanowisko organ zajął przykładowo również w piśmie z 18 kwietnia 2025 r. (sygn. 0115-KD1T1.4011.104.2025.2.DB).

Ponadto interpretacji indywidualnej z 8 sierpnia 2024 r. (sygn. 0112-KDIL2- 1.4011.570.2024.3.DJ), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdził, kwota wypłacana w związku z ugodą zawieraną z bankiem jest neutralna podatkowo, ponieważ stanowi zwrot środków pieniężnych wpłaconych na rzecz banku na poczet kapitału oraz odsetek, spłacając raty kapitału. Organ podkreśla, że otrzymanie środków będących ekwiwalentem wydatków wcześniej poniesionych z własnych środków nie powoduje przyrostu w majątku i tym samym nie stanowi przychodu podlegającego opodatkowaniem PIT.

Podobnie, w interpretacji indywidualnej z 26 lutego 2025 r. (sygn. 0112-KDIL2- 1.4011.64.2025.1.MKA), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że wypłata tzw. „kwoty dodatkowej” przez bank w ramach zawartej ugody, bez względu na podstawę jej otrzymania, która nie przekracza łącznej kwoty uprzednio wpłaconej przez kredytobiorcę na poczet spłaty kredytu mieszkaniowego, nie stanowi przysporzenia majątkowego. Organ wskazał, że skoro wypłacona kwota mieści się w nadpłaconych przez podatnika środkach ponad kwotę uzyskanego kapitału, jej otrzymanie nie prowadzi do powstania dochodu w rozumieniu ustawy o PIT. W konsekwencji, wypłata ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych i jest neutralna podatkowo.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Reguły dotyczące opodatkowania

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Powołany przepis wyraża tzw. zasadę powszechności opodatkowania. Regułą jest, że każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną podlega opodatkowaniu, wyjątkiem zaś jest sytuacja, gdy dochód opodatkowaniu nie podlega. Wyjątki od omawianej zasady dotyczą:

• dochodów, które zostały wprost wymienione przez ustawodawcę w art. 21, 52, 52a i 52c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako zwolnione z podatku oraz
• dochodów, od których zaniechano poboru podatku w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw finansów publicznych wydanego na podstawie art. 22 ustawy Ordynacja podatkowa (rozporządzenie takie może być wydane w przypadkach uzasadnionych interesem publicznym lub ważnym interesem podatników).

W myśl art. 9 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Ogólne określenie „przychodów” zawiera art. 11 ust. 1 ww. ustawy. Stosownie do tego przepisu:

Jak wynika z powołanego przepisu, ustawodawca przyjął zasadę, że przychodem są:

• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały otrzymane przez podatnika – tj. takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;
• pieniądze i wartości pieniężne, które zostały postawione do dyspozycji podatnika – tj. takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika.

Pojęcie przychodu wiąże się zatem z przysporzeniem majątkowym po stronie podatnika, z wartością wchodzącą do jego majątku. Przychodami w rozumieniu art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych mogą być tylko takie świadczenia, które nie mają charakteru zwrotnego. Skoro bowiem przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika jego otrzymanie musi mieć charakter definitywny.

Ustawodawca tworząc system opodatkowania dochodów osób fizycznych miał na względzie, że przysporzenia uzyskiwane przez osoby fizyczne mogą być skutkiem różnych rodzajów czynności i zdarzeń. Stworzył więc klasyfikację tych przysporzeń w oparciu o kryterium źródła przychodów i system ich opodatkowania uwzględniający specyfikę poszczególnych źródeł przychodów. W języku powszechnym mianem „źródła” określane jest „to, co stanowi początek czegoś”, „przyczyna czegoś”, a synonimami tego pojęcia są m.in. czynnik sprawczy, powód, pochodzenie.

Źródła przychodów

Źródła przychodów zostały określone przez ustawodawcę w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Katalog źródeł przychodów jest katalogiem zamkniętym. Ustawodawca „zamknął” ten katalog dzięki wprowadzeniu kategorii „innych źródeł”, czyli źródeł przychodów innych niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b. W sytuacji, gdy dane przysporzenie podatnika ma charakter przychodu i nie mieści się w żadnej z kategorii wskazanych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy, jest przypisywane do źródła z art. 10 ust. 1 pkt 9. Rozwiązanie to jest jednym z elementów gwarantujących realizację zasady powszechności opodatkowania.

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Z informacji przedstawionych przez Panią wynika, że:

1. zawarła Pani umowę kredytu hipotecznego waloryzowanego kursem CHF;

2. wniosła Pani do sądu pozew przeciwko bankowi dotyczący ważności umowy;

3. zdecydowała się Pani zawrzeć z bankiem ugodę.

Powzięła Pani wątpliwość, czy wypłacone na podstawie ugody kwoty będą podlegały opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Rozliczenie wzajemnych roszczeń i wypłata określonej kwoty

Ugoda – jako jeden z typów umów – regulowana jest przepisami Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 917 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 1071):

Powołana definicja ugody pozwala wyróżnić elementy konstrukcyjne tej instytucji. Po pierwsze, zauważyć należy, że umowa ta może być zawarta wyłącznie w sytuacji, gdy między stronami stosunku prawnego istnieje niepewność albo spór, co do roszczeń wynikających z tego stosunku. Po drugie, celem zawarcia ugody jest uchylenie tej niepewności lub sporu. Wreszcie po trzecie, strony dążą do osiągnięcia celu przez wzajemne ustępstwa. Tak więc nieodłącznym elementem ugody są wzajemne ustępstwa stron. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że z ustępstwem mamy do czynienia, gdy ktoś rezygnuje z jakiegoś warunku, wymagania, zmniejsza swoje żądania czy też odstępuje od nich. Ustępstwa mogą polegać m.in. na zrzeczeniu się uprawnień czy też zarzutów, zaciąganiu zobowiązań, obniżeniu świadczenia itp.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie podkreśla się szczególną przyczynę prawną ugody. Oznacza to, że ugoda nie tworzy nowego stosunku prawnego, a jedynie odnosi się do istniejącego stosunku prawnego stanowiącego podstawę powództwa, a tym samym podstawę zawarcia ugody.

W doktrynie prezentowany jest również pogląd, zgodnie z którym kauzalność ugody przejawia się w określeniu zarzutów, którymi mogą się posłużyć strony po zawarciu ugody. Tak więc ugoda jest czynnością, realizowaną w drodze wzajemnych ustępstw stron, zmierzającą do uchylenia niepewności co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnienia ich wykonania albo uchylenia sporu istniejącego lub mogącego powstać.

Instytucja kredytu została natomiast uregulowana przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1646 ze zm.).

Zgodnie z treścią art. 69 ust. 1 ww. ustawy:

Otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy bowiem kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlega – co do zasady – każdy dochód osiągnięty przez osobę fizyczną.

Zgodnie natomiast z definicją dochodu jest nim nadwyżka przychodów ze źródła nad kosztami jego uzyskania. Pojęciem pierwotnym dla dochodu jest więc pojęcie przychodu. Ten z kolei definiowany jest przez ustawodawcę, czemu dał wyraz w art. 11 ust. 1, jako otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Niemniej jednak z definicji tej wywieść można również, że za przychody podatkowe mogą być uznane tylko takie świadczenia, które są określonym przyrostem majątkowym (zarówno zwiększającym aktywa jak i zmniejszającym pasywa) o charakterze definitywnym, nie mające charakteru zwrotnego.

O uzyskaniu przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym do osób fizycznych można więc mówić w każdej sytuacji, gdy podatnik, czy to na skutek otrzymania określonych wartości majątkowych (środków pieniężnych, świadczeń w naturze czy też innych nieodpłatnych świadczeń), czy też gdy na skutek określonego zdarzenia powodującego zmniejszenie jego zobowiązań wobec innych podmiotów, uzyskuje określone przysporzenie majątkowe.

Zasady i skutki dokonywania kompensaty (potrącenia) reguluje art. 498 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem:

Potrącenie wierzytelności jest jedną z form wygaśnięcia zobowiązania w wyniku wykonania świadczenia przez umorzenie wzajemnych wierzytelności między stronami. Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie, czyli kompensata wierzytelności, następuje wówczas, jeżeli jedna strona jest w stosunku do drugiej dłużnikiem i jednocześnie wierzycielem, tj. ma zarówno wierzytelność, jak i zobowiązanie względem tej drugiej strony.

Potrącenie, mimo że dotyczy świadczeń tego samego rodzaju (z reguły pieniężnych), prowadzi do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Dochodzi w ten sposób do zaspokojenia wierzyciela i osiągnięcia tym samym celu zobowiązania. Na skutek potrącenia wierzytelności obydwu stron umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Instytucja potrącenia jest substytutem świadczenia, dzięki któremu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się z zobowiązania. W momencie potrącenia następuje faktyczne spełnienie świadczenia. Potrącenie jest więc formą wykonania zobowiązania, do którego, w myśl art. 503 Kodeksu cywilnego, stosuje się przepisy o zaliczeniu zapłaty.

Wprawdzie przez potrącenie strony nie otrzymują efektywnie należnych im świadczeń, ale wskutek zaliczenia wierzytelności jednej z nich na poczet wierzytelności drugiej każda ze stron zostaje zwolniona ze swego długu, co pozwala uznać ich długi za spłacone. Tym samym potrącenie jako sposób wygaszenia stosunku zobowiązaniowego uznaje się za równoważny spełnieniu świadczenia (zapłacie).

W sytuacji, gdy dojdzie do umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności, u stron nie wystąpi przychód podatkowy. Przychód podatkowy wystąpiłby wówczas, gdy doszłoby do częściowej kompensaty wierzytelności, a wierzyciel zwolniłby dłużnika z pozostałej części długu.

Pani skutki podatkowe z tytułu wypłaty określonej kwoty

Jak wynika z opisu sprawy, kwota do wypłaty wynika z potrącenia wierzytelności przysługującej bankowi względem Pani składającej się z zapłaconych przez Panią rat kapitałowo-odsetkowych, opłat z tytułu ubezpieczenia oraz kosztów postępowania, z wierzytelnością Pani względem banku.

Zwrot w wyniku potrącenia wzajemnych roszczeń nie spełnia celu przychodu jakim jest zwiększenie majątku podatnika - ani poprzez zwiększenie aktywów ani poprzez zmniejszenie jego pasywów. Po stronie Kredytobiorcy nie dochodzi do powstania przysporzenia majątkowego, bowiem otrzymuje on z powrotem zwrot swoich własnych środków, które wcześniej wpłacił tytułem spłaty zaciągniętego kredytu. Taka wypłata będzie więc kredytobiorcy neutralna podatkowo – po jego stronie nie powstanie przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Skoro więc otrzyma Pani od banku taki zwrot - to nie będzie on stanowił przychodu.

Tym samym - nie będzie na Pani ciążył obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych z tego tytułu.

Skutki podatkowe wypłaty odsetek

Odnosząc się do kwestii odsetek ustawowych za opóźnienie należy wskazać, że instytucję prawną odsetek za zwłokę reguluje art. 481 § 1 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym:

Na podstawie art. 481 § 2 Kodeksu cywilnego:

Nie każde odsetki otrzymane przez osoby fizyczne podlegają opodatkowaniu. Ustawodawca przewidział w niektórych sytuacjach, w odniesieniu do odsetek, możliwość zwolnienia od podatku dochodowego. Takie zwolnienie przysługuje wyłącznie wówczas, gdy przepis omawianej ustawy zawiera w tym przedmiocie wyraźne postanowienie.

Ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 2105) do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wprowadzono art. 21 ust. 1 pkt 95b, który ma zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od dnia 1 stycznia 2021 r.

Zgodnie z ww. przepisem:

Przepis art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwalnia z opodatkowania wszelkie odsetki za opóźnienie wypłacone w związku ze świadczeniami, które nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Skoro w wyniku umorzenia należności poprzez potrącenie wierzytelności i zwrot wynikający z rozliczenia wzajemnych roszczeń nie wystąpi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, to wypłacone z tego tytułu odsetki podlegają zwolnieniu z opodatkowania na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zatem Pani stanowisko jest prawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Odnosząc się do powołanych przez Panią wyroków sądów i interpretacji indywidualnych wskazuję, że dotyczą one indywidualnych spraw i nie mają zastosowania ani konsekwencji wiążących w odniesieniu do żadnego innego zaistniałego stanu faktycznego czy też zdarzenia przyszłego.

Przedmiotem interpretacji wydanej na podstawie art. 14b ustawy Ordynacja podatkowa jest sam przepis prawa. Istotą interpretacji indywidualnej jest rozstrzygnięcie, czy prawidłowo postrzega Pani, jakie skutki prawne na gruncie określonych przepisów prawa podatkowego wywołuje przedstawiony przez Panią stan faktyczny. W polskim systemie prawa podatkowego obowiązuje zasada samoobliczenia podatku. Wydanie interpretacji indywidualnej nie zwalnia podatnika z obowiązku obliczenia podstawy opodatkowania oraz zobowiązania podatkowego. Stąd też nie analizowałem przedstawionych przez Panią kwot.

Skoro stroną wniosku o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych jest Pani, to interpretacja nie wywołuje skutków podatkowych dla innych osób.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.