Interpretacja indywidualna - stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 lipca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 23 kwietnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych nabywania wierzytelności (roszczeń). Uzupełnili go Państwo - w odpowiedzi na wezwania - w pismach z 22 czerwca 2025 r. (data wpływu 22 sierpnia 2025 r.) i z 15 września 2025 r. (data wpływu - 15 września 2025 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Wnioskodawca jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Polsce, zarejestrowaną jako czynny podatnik podatku od towarów i usług. W ramach działalności gospodarczej Spółka specjalizuje się m.in. w obrocie roszczeniami pieniężnymi, w szczególności wobec zakładów ubezpieczeń.

Spółka nabywa odpłatnie roszczenia przysługujące różnym podmiotom (osobom fizycznym i prawnym) wobec ubezpieczycieli z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (np. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych).

Nabywane przez Spółkę roszczenia mają charakter pieniężny i wynikają z:

- prawomocnych wyroków sądów powszechnych zasądzających określoną kwotę od ubezpieczyciela na rzecz wierzyciela,

- ugód sądowych zawartych przed sądem powszechnym,

- ugód pozasądowych zawieranych bez udziału sądu.

Roszczenia te są przedmiotem sporu - na etapie przed- lub sądowym. Spółka każdorazowo zawiera pisemną umowę przelewu (cesji) wierzytelności/roszczenia z dotychczasowym uprawnionym, na podstawie której staje się nowym wierzycielem względem zakładu ubezpieczeń.

Cena nabycia roszczenia jest indywidualnie określana w każdej umowie i z reguły jest niższa od jego wartości nominalnej - z uwagi na ryzyko egzekucji, długość postępowania lub niepewność co do wypłaty przez ubezpieczyciela.

Spółka nabywa roszczenia na własny rachunek, w celu ich realizacji, egzekucji lub dalszego obrotu. Umowy nie mają formy aktu notarialnego ani nie są ujawniane w rejestrach publicznych. Nabywane roszczenia nie są zabezpieczone hipotecznie i nie są związane z prawem własności.

Zaznaczyć należy także, że nabyta wierzytelność nie będzie dalej odsprzedawana. Dochodzenie przez Wnioskodawcę wierzytelności od ubezpieczyciela będzie się wiązało z poniesieniem dodatkowych kosztów, np. z tytułu obsługi prawnej.

W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo, że Spółka każdorazowo zawiera pisemną umowę przelewu (cesji) wierzytelności/roszczenia z dotychczasowym uprawnionym, na podstawie której staje się nowym wierzycielem względem zakładu ubezpieczeń. Wskazana cesja ma miejsce na podstawie umowy sprzedaży.

Spółka z tytułu nabywanych, opisanych we wniosku, wierzytelności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług. Opisane we wniosku wierzytelności będą nabywane zarówno od podatników opodatkowanych podatkiem od towarów i usług jak i zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Pytanie

Czy odpłatne nabycie przez Spółkę roszczeń pieniężnych opisanych we wniosku podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, odpłatne nabycie przez Spółkę roszczeń opisanych we wniosku nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, opodatkowaniu podlegają wyłącznie wskazane w ustawie umowy (np. sprzedaży, zamiany, pożyczki), jeżeli dotyczą rzeczy lub praw majątkowych. Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Innymi słowy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają tylko czynności ściśle określone w katalogu art. 1 ustawy.

Ponadto w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiedziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4 lit. a) i lit. b) ww. ustawy:

Nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

 a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług, z wyjątkiem umów sprzedaży, których przedmiotem jest lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość, opodatkowanych zgodnie z art. 7a,

 b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem:

   - umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

   - umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

Ponadto należy wskazać, że nabycie roszczenia następuje w ramach działalności gospodarczej Wnioskodawcy i podlega przepisom o ustawy o podatku od towarów i usług (nawet jeśli jest zwolnione); zgodnie z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - czynność ta jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Spółka wskazuje także na utrwaloną praktykę interpretacyjną organów podatkowych oraz orzecznictwo sądów administracyjnych, zgodnie z którą odpłatne nabycie roszczeń (w tym wobec ubezpieczycieli) nie powoduje obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie stanowiska przywołali Państwo interpretacje indywidualne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 1-3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295 ze zm.):

1) Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona),

d) umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

 f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona),

h) ustanowienie hipoteki,

 i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

 j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

 2) zmiany ww. umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4 oraz

 3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Na podstawie powyższych przepisów należy stwierdzić, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Innymi słowy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają tylko czynności ściśle określone w katalogu art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Instytucję przelewu (cesji) wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.  - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przelew wierzytelności jest swoistą konstrukcją prawną, przewidzianą w ogólnych zasadach zobowiązań, prowadzącą do zmiany osoby wierzyciela podczas, gdy przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Umowy cesji wierzytelności należą do czynności prawnych rozporządzających o skutkach zbliżonych do umowy przenoszącej własność. Dodać należy, że cesja nie ma formy samoistnej umowy, dlatego też dla jej realizacji musi być dokonana czynność cywilnoprawna, na podstawie której nastąpi przeniesienie wierzytelności.

Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

Podkreślić należy, że umowa cesji jako niewymieniona w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, o ile nie przybierze postaci jednej z umów wymienionych w tym przepisie, w szczególności umowy sprzedaży uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego.

Z kolei, jeśli umowa cesji wierzytelności przybierze postać umowy sprzedaży, to wówczas podlega opodatkowaniu tym podatkiem na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego: 

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Jak wynika z przywołanych przepisów - umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewiedziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie bowiem z art. 2 pkt 4  lit. a) i lit. b) ww. ustawy:

Zaznaczyć jednak należy, że o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tytułu tej czynności z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniami określonymi w lit. b) tego przepisu).

W świetle art. 1a pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia wynika, że nabywają Państwo odpłatnie roszczenia/wierzytelności przysługujące różnym podmiotom (osobom fizycznym i prawnym) wobec ubezpieczycieli z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (np. OC posiadaczy pojazdów mechanicznych). Nabywane roszczenia mają charakter pieniężny i wynikają z prawomocnych wyroków sądów powszechnych zasądzających określoną kwotę od ubezpieczyciela na rzecz wierzyciela, ugód sądowych zawartych przed sądem powszechnym i ugód pozasądowych zawieranych bez udziału sądu. Roszczenia te są przedmiotem sporu - na etapie przed- lub sądowym. Spółka każdorazowo zawiera pisemną umowę przelewu (cesji) wierzytelności/roszczenia z dotychczasowym uprawnionym, na podstawie której staje się nowym wierzycielem względem zakładu ubezpieczeń. Nabywają Państwo roszczenia na własny rachunek, w celu ich realizacji, egzekucji lub dalszego obrotu. Umowy nie mają formy aktu notarialnego ani nie są ujawniane w rejestrach publicznych. Nabywane roszczenia nie są zabezpieczone hipotecznie i nie są związane z prawem własności. Każdorazowo zawierają Państwo pisemną umowę przelewu (cesji) wierzytelności/roszczenia z dotychczasowym uprawnionym, na podstawie której staje się nowym wierzycielem względem zakładu ubezpieczeń. Wskazana cesja ma miejsce na podstawie umowy sprzedaży. Z tytułu nabywanych wierzytelności są Państwo opodatkowani podatkiem od towarów i usług. Opisane we wniosku wierzytelności będą nabywane zarówno od podatników opodatkowanych podatkiem od towarów i usług jak i zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W celu oceny skutków podatkowych w podatku od czynności cywilnoprawnych zakupu wierzytelności (roszczeń), w pierwszej kolejności ustalenia wymaga kwestia, czy powyższe transakcje podlegają regulacjom ustawy o podatku od towarów i usług. Ocena ta ma bowiem zasadnicze znaczenie dla ewentualnego objęcia ww. umów podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wskazali Państwo, że z tytułu nabywanych wierzytelności są Państwo opodatkowani podatkiem od towarów i usług. Opisane we wniosku wierzytelności będą nabywane zarówno od podatników opodatkowanych podatkiem od towarów i usług jak i zwolnionych z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Wskazali też Państwo we wniosku, że nabycie roszczenia/wierzytelności następuje w ramach Państwa działalności gospodarczej i podlega przepisom o VAT (nawet jeśli jest zwolnione).

Z uwagi zatem na fakt, że opisane we wniosku nabycie wierzytelności podlega - jak Państwo wskazali - uregulowaniom ustawy o podatku od towarów i usług, to czynności sprzedaży wierzytelności są wyłączone z opodatkowania na podstawie art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, bez względu na to czy nabycie to jest opodatkowane podatkiem od towarów i usług, czy też jest zwolnione z opodatkowania tym podatkiem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z Państwa wolą wyrażoną we wniosku, interpretacja dotyczy wyłącznie podatku od czynności cywilnoprawnych, natomiast stwierdzenia dotyczące podatku od towarów i usług zostały uznane za element opisu stanu faktycznego niepodlegający ocenie, podane jako uzasadnienie do stanowiska w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

   - Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz.111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosują się Państwo do interpretacji.

   - Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy zdnia11marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

   - Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

   - w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

   - w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 iart.54§ 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art.57aPPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.