Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe
Szanowny Panie,
stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
27 maja 2025 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych podziału majątku wspólnego. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 25 czerwca 2025 r. (data wpływu 1 lipca 2025 r.) Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Wnioskodawca pozostawał w związku małżeńskim, w którym obowiązywała małżeńska wspólność majątkowa. W trakcie trwania małżeństwa małżonkowie nabyli majątek wspólny, na który składa się w szczególności nieruchomość zabudowana oraz hala produkcyjna wraz z wyposażeniem. Małżonkowie, w następstwie wyroku sądowego dokonali w drodze ugody sądowej zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego. Wszystkie składniki majątkowe objęte współwłasnością, w tym nieruchomość zabudowaną oraz hale produkcyjną przyznają na wyłączną własność D., z obowiązkiem spłaty I. Podział majątku nie ma charakteru darowizny, sprzedaży ani innej czynności o charakterze rozporządzającym – stanowi jedynie realizację umowy o podziale majątku wspólnego, mającą na celu zniesienie współwłasności.
Istotne elementy opisu zdarzenia przyszłego Wnioskodawca zawarł we własnym stanowisku, gdzie wskazał, że wraz z małżonką zawarli umowę majątkową małżeńską wprowadzającą rozdzielność majątkową małżonków.
Pytanie
Czy podział majątku wspólnego po dokonaniu zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego, obejmujący przekazanie całego majątku jednemu z małżonków, przy jednoczesnej spłacie drugiego małżonka, podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, mając na uwadze, że w opisanym stanie faktycznym (winno być: zdarzeniu przyszłym) nie dochodzi do przeniesienia prawa majątkowego w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych?
Pana stanowisko w sprawie
Pana zdaniem, zgodnie z art. 31 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
Wnioskodawca wraz z małżonką zawarli umowę majątkową małżeńską wprowadzającą rozdzielność majątkową małżonków. Wnioskodawca zawarł z małżonką umowę o podział majątku wspólnego, który został nabyty w trakcie trwania wspólności majątkowej - nieruchomość zabudowana oraz hala produkcyjna wraz z wyposażeniem. W umowie tej małżonkowie dokonali zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego w ten sposób, że ww. majątek nabył w całości Wnioskodawca i z obowiązkiem dokonania spłaty na rzecz małżonki.
W ocenie Wnioskodawcy, zniesienie współwłasności, dokonane po ustaniu wspólności majątkowej, nie rodzi obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC), o ile nie dochodzi do przysporzenia przekraczającego udział, który przysługiwał danemu małżonkowi.
Art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 295) określa czynności, które ze względu na swój charakter podlegają opodatkowaniu podatkiem PCC. Czynność podziału majątku wspólnego małżonków, dokonana w następstwie ustania wspólności majątkowej, stanowi instytucję prawa rodzinnego i opiekuńczego, a nie prawa cywilnego sensu stricto. Z tego względu nie może być kwalifikowana jako zniesienie współwłasności w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, a w konsekwencji – nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Takie stanowisko znajduje potwierdzenie m.in. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 19 września 2024 r., Znak: 0111-KDIB2-2.4014.203.2024.2.KK , a także 0111-KDIB2-3.4014.319.2024.2.MD. Co więcej, w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych, w sytuacji gdy podział majątku następuje zgodnie z udziałami stron, a spłata nie skutkuje nabyciem składników majątku ponad udział przysługujący danemu małżonkowi, nie zachodzi przesłanka opodatkowania takiej czynności PCC. Kluczowe jest bowiem, że podział ten nie ma charakteru sprzedaży ani innej czynności skutkującej przysporzeniem majątkowym.
Z tego względu Wnioskodawca stoi na stanowisku, że w świetle ustawy o PCC, podział majątku wspólnego – niezależnie od faktu spłaty – nie rodzi obowiązku podatkowego.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:
Podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:
a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
c)(uchylona),
d)umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
e)umowy dożywocia,
f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,
g)(uchylona),
h)ustanowienie hipoteki,
i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
j)umowy depozytu nieprawidłowego,
k)umowy spółki.
Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:
Podatkowi podlegają:
2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;
3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.
Z powyższych przepisów wynika, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, jeżeli dana czynność nie została wymieniona w ustawowym katalogu nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem nawet, jeżeli wywołuje skutki gospodarcze takie same lub podobne do tych, które zostały w katalogu wymienione.
Jedną z czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest, stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Tym samym, powołane powyżej przepisy regulują opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych wyłącznie takich umów o zniesienie współwłasności, z którymi związane są spłaty lub dopłaty.
Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia wynika, że pozostawał Pan w związku małżeńskim, w którym obowiązywała małżeńska wspólność majątkowa. Zawarł Pan z małżonką umowę majątkową małżeńską wprowadzającą rozdzielność majątkową małżonków. W drodze ugody sądowej dokonali Państwo podziału majątku wspólnego mającego na celu zniesienie współwłasności majątku wspólnego, który nabyli Państwo w trakcie trwania małżeństwa. Wszystkie składniki majątkowe objęte współwłasnością przyznane zostały Panu na wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty żony.
Zgodnie z przepisem art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.):
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wspólność ustawową charakteryzują dwie podstawowe cechy: jest to wspólność dorobku i wspólność o charakterze łącznym. Z powyższego przepisu wynika również, że wspólność majątkowa małżeńska oparta jest na małżeństwie, jako stosunku prawnym osobistym.
W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Zgodnie natomiast z postanowieniem art. 501 ww. ustawy:
W razie ustania wspólności, udziały małżonków są równe, chyba że umowa majątkowa małżeńska stanowi inaczej. Przepis ten nie wyłącza zastosowania art. 43 § 2 i 3.
Stosownie do art. 46 ww. ustawy:
W sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku.
Problematyka podziału majątku wspólnego objętego wcześniej wspólnością małżeńską nie została więc unormowana w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Znajdują do niej – jak wynika z ww. art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – zastosowanie odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Z kolei dotyczący działu spadku art. 1035 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) przewiduje odpowiednie stosowanie przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych, tj. przepisów art. 210 i n. Kodeksu cywilnego.
I tak stosownie do art. 210 § 1 zdanie pierwsze ww. Kodeksu cywilnego:
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.
Zgodnie z art. 211 ww. Kodeksu cywilnego:
Każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.
Z ww. przepisów wynika, że w następstwie ustania wspólności majątkowej dopuszczalnym jest podział majątku małżeńskiego objętego dotychczas ww. wspólnością. Podział majątku małżeńskiego jest instytucją prawa rodzinnego, a nabycie w ramach jego rzeczy i praw majątkowych nie zostało wymienione w enumeratywnym katalogu zawartym w przepisie art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jako podlegające opodatkowaniu tym podatkiem. W szczególności należy podkreślić, że wykazuje on cechy odrębne od umowy zniesienia współwłasności uregulowanego w Kodeksie cywilnym i w konsekwencji nie należy go utożsamiać ze zniesieniem współwłasności w rozumieniu przepisu art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ww. ustawy.
Zatem, mimo że przy podziale majątku wspólnego małżeńskiego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, to podziału tego nie należy utożsamiać z czynnością, o której mowa w art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. f) ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Nie ma więc znaczenia, czy w konsekwencji podziału majątku, który został nabyty w czasie trwania wspólności majątkowej, dochodzi do przysporzenia przekraczającego udział, który przysługiwał danemu małżonkowi w zamian za spłatę. Podział majątku wspólnego niezależnie od warunków podziału, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Reasumując, po Pana stronie nie dojdzie do powstania obowiązku podatkowego w podatku od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi temu podlegają bowiem tylko czynności wymienione wprost w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, zawierającym zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu. W niniejszej sprawie doszło do podziału majątku wspólnego małżonków. Wobec tego jako czynność niewymieniona w ustawowym katalogu art. 1 ww. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, nawet jeżeli w związku z tym powstaje obowiązek dokonania spłat pomiędzy małżonkami.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).
Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.