Interpretacja indywidualna z dnia 28.02.2013, sygn. IBPBII/1/436-420/12/HK, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Temat interpretacji

Czy umowy zawarte w ramach struktury cash poolingu, w związku z realizacją przez lidera grupy kapitałowej usług zarządzania płynnością finansową, podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 29 listopada 2012 r. (data wpływu do tut. Biura 30 listopada 2012 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 listopada 2012 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie opodatkowania umowy cash poolingu.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Spółka (Wnioskodawca) należąca do międzynarodowej grupy kapitałowej E. przystąpiła do systemu wspólnego zarządzania płynnością finansową w ramach tej grupy, tj. porozumienia cash pooling. Spółka przystąpiła do porozumienia cash poolingowego jako jego uczestnik, w celu zapewnienia optymalnej płynności finansowej wszystkich podmiotów uczestniczących, a także zmniejszenia kosztów finansowania zewnętrznego dla całej grupy kapitałowej (np. w postaci kosztów kredytowania w bankach) oraz dla Spółki.

Spółka wskazuje, iż w porozumieniu cash pooling biorą udział następujące podmioty:

1.O, która pełni rolę lidera porozumienia cash poolingowego (dalej: O). O jest spółką zarejestrowaną w Finlandii oraz fińskim rezydentem podatkowym.

Główne zadania O polegają na:

1. określeniu warunków funkcjonowania systemu w tym w szczególności zasad kalkulacji odsetek zarówno od dodatnich jak i ujemnych sald rachunków transakcyjnych,
2. przyznaniu w porozumieniu z bankiem możliwości zaciągnięcia kredytu (overdraft) w rachunku transakcyjnym przypisanym do określonego uczestnika, do ustalonego limitu debetowego,
3. reprezentowaniu całej grupy E. w relacjach z bankiem.

2.Uczestnicy systemu cash pooling (dalej: uczestnicy), do których będzie zaliczał się między innymi Wnioskodawca.

Uczestnicy dokonują wpłat nadwyżek środków pieniężnych na rachunki transakcyjne w związku z czym otrzymują wynagrodzenie w postaci odsetek za przekazanie pieniędzy do systemu cash pooling. W uzgodnieniu z O uczestnicy mogą otrzymać możliwość zaciągnięcia kredytu w rachunku transakcyjnym do ustalonego limitu debetowego. Za wykorzystanie salda debetowego w rachunku uczestnicy płacą wynagrodzenie O w formie odsetek.

3.Bank, który zapewnia techniczną stronę systemu cash pooling, w tym w szczególności strukturę rachunków niezbędnych do funkcjonowania systemu cash pooling. Bank posiada siedzibę na terenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, poza granicą Polski. Bank nalicza odsetki od sald debetowych i kredytowych rachunków transakcyjnych, zgodnie z wytycznymi otrzymanymi od O, a także przygotowuje informacje i raporty zgodnie z wymaganiami O. Bank może udzielić O linii debetowej (tzw. overdraft facility) w głównym rachunku grupowym.

Bank dostarczył grupie kapitałowej narzędzie w postaci kilkustopniowej struktury rachunków bankowych, które są wykorzystywane w systemie cash pooling.

Najważniejszymi i podstawowymi kategoriami rachunków w systemie są rachunki transakcyjne uczestników oraz rachunki grupowe:

1. rachunki grupowe pełnią rolę wirtualnych rachunków konsolidujących na bieżąco salda kredytowe i debetowe rachunków transakcyjnych uczestników, które wchodzą w skład wspólnego systemu cash poolingu. Właścicielem rachunków grupowych jest O. W ramach rachunków grupowych, O ma możliwość tworzenia struktury składającej się z wielu poziomów rachunków, na których będą konsolidowane salda rachunków transakcyjnych. Konsolidacja może odbywać się w ramach różnych walut; zgodnie z punktem 3.2 umowy grupowego rachunku (Group Account Agreement) między O a bankiem, saldo debetowe na głównym rachunku grupowym stanowi zadłużenie O wobec banku, bez względu na to, który z podmiotów biorących udział w porozumieniu cash poolingowym zaciągnął debet w rachunku transakcyjnym; odpowiednio, saldo kredytowe na głównym rachunku grupowym reprezentuje wartość środków zdeponowanych przez grupę E. w systemie cash poolingowym i zgodnie z umową stanowi zobowiązanie banku wobec O;
2. dla wszystkich uczestników systemu cash poolingowego zostały otwarte subkonta, tzw. rachunki transakcyjne (Transaction Accounts), służące ewidencjonowaniu wpływów do systemu oraz wypływów z systemu cash pooling środków pieniężnych należących do konkretnego uczestnika (w tym także do Spółki); w związku z faktem, że rachunek grupowy konsoliduje salda rachunków transakcyjnych, uznanie rachunku transakcyjnego oznacza jednocześnie powiększenie salda na rachunku grupowym, a obciążenie rachunku transakcyjnego oznacza jednocześnie zmniejszenie salda rachunku grupowego; w swojej istocie rachunki transakcyjne są subkontami prowadzonymi przez bank w imieniu i na rzecz O (O jest prawnym właścicielem tych rachunków), które są przypisane konkretnym uczestnikom (rachunek transakcyjny będzie też przypisany do Spółki).

Pomiędzy poszczególnymi rachunkami transakcyjnymi należącymi do różnych uczestników oraz między rachunkami transakcyjnymi a rachunkami grupowymi nie będą dokonywane żadne fizyczne transfery środków. Konsolidacja sald rachunków transakcyjnych na grupowych rachunkach walutowych oraz na głównym rachunku grupowym, będzie dokonywana wirtualnie.

Zgodnie z punktem 3.2 umowy grupowego rachunku, saldo debetowe na rachunku transakcyjnym uczestnika stanowi kwotę wierzytelności O wobec uczestnika, saldo kredytowe na rachunku transakcyjnym reprezentuje kwotę wierzytelności uczestnika wobec O.

Uczestnicy otrzymali od O pełnomocnictwa (Authorisation and Confirmation Letter) do korzystania z rachunków transakcyjnych, w szczególności do dokonywania przelewów z rachunku transakcyjnego na rachunki własne; w momencie, kiedy środki przekazane do systemu cash pooling są uczestnikom potrzebne, mogą oni samodzielnie lub za pomocą automatycznego systemu sweeping-and-topping zrealizować przelew z rachunku transakcyjnego na rachunki własne.

Spółka będzie również posiadała bieżący rachunek bankowy (dalej: rachunek własny) prowadzony na rzecz Spółki przez bank polski (tj. bank z siedzibą w Polsce). Spółka będzie przekazywała przelewem środki finansowe z rachunku własnego na odpowiedni, przypisany do niego rachunek transakcyjny.

Spółka samodzielnie lub też za pomocą zautomatyzowanego systemu sweeping-and-topping (wybór formy dokonywania przelewu nie ma wpływu na podatkową kwalifikację operacji) będzie dokonywała fizycznego transferu środków pieniężnych z rachunków własnych na rachunki transakcyjne lub też odwrotnie - w razie zwiększonego zapotrzebowania na środki finansowe dokona przelewu środków pieniężnych z rachunku transakcyjnego na rachunek własny.

W związku z przekazaniem przez Spółkę środków pieniężnych do systemu cash pooling, będzie ona otrzymywała od O wynagrodzenie w postaci odsetek (w wysokości WIBOR i ustalonej przez O marży) kalkulowanego od dodatniego (kredytowego) salda na rachunku. W przypadku, jeżeli Spółka będzie korzystała z kredytu w rachunku transakcyjnym, będzie ona uiszczała na rzecz O wynagrodzenie kalkulowane jako odsetki (w wysokości WIBOR i ustalonej przez O marży) od salda ujemnego (debetowego) na rachunku transakcyjnym.

Odsetki w ramach umowy cash poolingu są naliczane raz dziennie, natomiast ich rozliczenie (poprzez obciążenie właściwych rachunków transakcyjnych oraz fizyczne zaksięgowanie odsetek) następuje raz na kwartał.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy umowy, w ramach których dochodzi do opisanych w stanie faktycznym przepływów finansowych i konsolidacji w związku z realizacją przez lidera (O) usług zarządzania płynnością finansową, podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych po stronie Wnioskodawcy...

Zdaniem Wnioskodawcy umowy, w ramach których dochodzi do opisanych w stanie faktycznym przepływów finansowych i konsolidacji w związku z realizacją przez O usług zarządzania płynnością finansową, nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych po stronie Wnioskodawcy.

Powołując się na art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych Wnioskodawca podkreślił, iż ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności objętych tym podatkiem. Oznacza to, że opodatkowaniu podlegają czynności wymienione w przywołanej regulacji art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Wnioskodawca wskazał, że na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki, w których - w myśl art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) - dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Wnioskodawca zauważa, iż w sytuacji przedstawionej we wniosku konstrukcja tzw. cash poolingu jako sposób gospodarowania wolnymi środkami finansowymi niewątpliwie zawiera w sobie elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że tym samym wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki. W operacjach cash poolingu, o których mowa we wniosku, mamy bowiem do czynienia z wieloma podmiotami, a mianowicie: posiadającym wolne środki finansowe, posiadającym niedobór tych środków, podmiotem zarządzającym oraz bankiem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu. W opisywanych transakcjach uczestniczą wszystkie te podmioty i dla każdego z nich z tytułu uczestnictwa w cash poolingu powstają określone prawa i obowiązki. Nie dochodzi jednak w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, gdyż brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. W konsekwencji, nie jest więc skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, gdyż źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym będą gromadzone wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

Reasumując, zdaniem Spółki, usługa zarządzania płynnością finansową (cash pooling) nie została enumeratywnie wymieniona w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Nie można też tego typu czynności zakwalifikować jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu nie będą zatem podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dla potwierdzenia swego stanowiska Wnioskodawca powołał następujące interpretacje indywidualne:

• z dnia 11 września 2011 r. (winno być: 2009 r.), znak: IBPB II/1/436-160/09/MZ, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach,
• z dnia 02 września 2009 r., znak: IPPB2/436-241/09-2/MZ, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie,
• z dnia 18 września 2009 r., znak: ILPB2/436-108/09-3/AJ, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu,
• z dnia 22 września 2009 r., znak: ITPB2/436-96/09/BK, wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikacje pod względem prawnym.

Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ww. ustawy przedmiotem opodatkowania są umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, w których to umowach, w myśl art. 720 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy lub tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Należy stwierdzić, iż umowa cash pooling pozostaje umową nienazwaną. Ustawa Kodeks cywilny w części zobowiązaniowej nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki. Jednakże przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków przedsiębiorstw należących do danej grupy nadwyżkami innych przedsiębiorstw należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest co do zasady rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki wymienionej w tym katalogu. Tym samym z powyższych przyczyn wszystkie czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie mieszczą się w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Powyższe oznacza, że w przedmiotowej sprawie stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie ul. Rakowicka 10, 31-511 Kraków, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach