Interpretacja indywidualna z dnia 26.06.2013, sygn. IBPBII/1/436-88/13/ASz, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Temat interpretacji

Czy czynność przeniesienia przez małżonkę Wnioskodawcy przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy powoduje powstanie obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych przez Wnioskodawcę?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oraz § 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Wnioskodawcy przedstawione we wniosku z dnia 15 marca 2013 r. (data wpływu do tut. Biura - 21 marca 2013 r.), uzupełnionym w dniu 05 marca 2013 r., o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy przeniesienia przedsiębiorstwa - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 21 marca 2013 r. wpłynął do tut. Biura ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych umowy przeniesienia przedsiębiorstwa.

Z uwagi na fakt, iż wniosek nie spełniał wymogów formalnych pismem z dnia 23 maja 2013 r. znak: IBPB II/1/436-88/13/ASz wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono w dniu 05 czerwca 2013 r.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca zawarł ze swoją małżonką umowę nieodpłatnego przeniesienia całego przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, na podstawie której nabył przedmiotowe przedsiębiorstwo od swojej małżonki.

W oparciu o przedmiotowe przedsiębiorstwo małżonka Wnioskodawcy prowadziła indywidualną działalność gospodarczą. Obecnie, tj. po zawarciu opisanej powyżej umowy, Wnioskodawca w oparciu o to samo przedsiębiorstwo prowadzi indywidualną działalność gospodarczą.

Pomiędzy Wnioskodawcą a jego małżonką istnieje ustawowy ustrój wspólności majątkowej. Składniki przedsiębiorstwa zostały nabyte lub powstały po zawarciu związku małżeńskiego. Umowa została zawarta w celu umożliwienia małżonce Wnioskodawcy zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, przy jednoczesnym przekazaniu dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa Wnioskodawcy. Strony umowy zamierzały kontynuować rodzinną działalność gospodarczą w oparciu o omawiane przedsiębiorstwo, a zmianie miała ulec jedynie osoba przedsiębiorcy, którym poprzednio była małżonka Wnioskodawcy, a obecnie jest Wnioskodawca. W umowie strony przewidziały, że choć nieodpłatnie małżonka Wnioskodawcy przenosi na rzecz Wnioskodawcy przedsiębiorstwo w celu jego dalszego prowadzenia, to jednak wolą stron jest, aby nadal składniki przedsiębiorstwa objęte były ustawową wspólnością majątkową. Nadto w umowie strony przewidziały, że przedmiotowy dokument stanowi jednocześnie potwierdzenie przekazania Wnioskodawcy przedsiębiorstwa.

W skład przedsiębiorstwa wchodzą:

• nazwa,
• ruchomości w postaci materiałów produkcyjnych, narzędzi, urządzeń, samochodów, wyposażenia pomieszczeń biurowych i innych,
• środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych,
• prawa wynikające z umowy najmu hali produkcyjnej oraz umów zawartych z dostawcami usług lub towarów, np. operatorami telefonicznymi, ubezpieczycielami i innymi,
• księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W skład przedsiębiorstwa nie wchodzą nieruchomości.

Na podstawie umowy przeniesienia przedsiębiorstwa doszło także do:

• przejęcia długów w trybie art. 519 § 2 pkt 2 Kodeksu cywilnego, które stanowią zobowiązania małżonki Wnioskodawcy z umów wzajemnych, np. umowy najmu hali produkcyjnej w zakresie między innymi obowiązku płacenia czynszu,
• przejęcia zakładu pracy w trybie art. 23¹ Kodeksu pracy oraz przejęcia zobowiązań wynikających ze stosunków pracy.

Na przejęcie długów kontrahenci Wnioskodawcy wyrazili zgodę, która została potwierdzona pisemnymi oświadczeniami.

Umowa nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Nadto Wnioskodawca zgłosi w terminie 6 miesięcy od daty zwarcia umowy nabycie przedsiębiorstwa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.

Z uzupełnienia wniosku wynika, że pomiędzy Wnioskodawcą a jego małżonką została zawarta umowa nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego. Jest to jedynie tytuł umowy, inaczej mówiąc, nazwa nadana jej przez same strony. Wnioskodawca wskazał, że brak jest w Kodeksie cywilnym typu umowy nazwanej, która odpowiadałaby treści umowy zawartej przez Wnioskodawcę z jego małżonką. Nieodpłatność tej czynności czyni ją podobną do umowy darowizny. Jednakże sama umowa zawarta przez strony umową darowizny nie jest. Kwalifikowanie jej jako umowa darowizny byłoby błędne, bowiem, zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku. Pomiędzy stronami nie doszło do przesunięcia składników majątkowych, ponieważ strony nie zawierały żadnej umowy majątkowej małżeńskiej i istnieje pomiędzy nimi ustawowy ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. W treści samej umowy nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa, strony oświadczyły, że przedsiębiorstwo objęte umową wchodzi w skład majątku wspólnego stron i po zawarciu przedmiotowej umowy, nadal pozostawać będzie w majątku wspólnym. Zatem brak jest podstaw, by zawartą przez strony umowę kwalifikować, jako darowiznę. Zawarta przez strony umowa w zakresie przeniesienia przedsiębiorstwa wywołuje konsekwencje techniczne i de facto stanowi przekazanie przedsiębiorstwa przez jednego małżonka drugiemu w celu kontynuowania rodzinnej działalności gospodarczej.

Wnioskodawca wyjaśnił, że w zgłoszeniu nabycia przedsiębiorstwa (naczelnikowi urzędu skarbowego), jako tytuł nabycia wskazał darowiznę. Przedmiotowa okoliczność nie wywołuje, zdaniem Wnioskodawcy skutków w zakresie kwalifikacji umowy, bowiem o charakterze umowy decyduje jej treść, a nie sposób nazwania przez strony, czy też późniejsze zachowanie stron, np. zgłoszenie nabycia jakiegoś przedmiotu na podstawie darowizny, choć w rzeczywistości była to sprzedaż. Samo zgłoszenie nie jest weryfikowane przez pracowników urzędu skarbowego. Zatem przyjęcie zgłoszenia nie stanowi o zasadności jego złożenia. Z uwagi na zachodzące podobieństwa pomiędzy zawartą przez Wnioskodawcę i jego małżonkę umową oraz umową darowizny, Wnioskodawca działając wyłącznie z daleko idącej ostrożności, postanowił dokonać zgłoszenia przewidzianego przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dokonując zgłoszenia, Wnioskodawca miał na uwadze z jednej strony zmieniającą się linię orzecznictwa sądów administracyjnych oraz niejednokrotnie ulegający zmianie kierunek wykładni przepisów stosowanych przez organy podatkowe, a z drugiej strony, nie podlegający przywróceniu termin 6 miesięcy do dokonania zgłoszenia, jego nieodpłatność i brak dodatkowych formalności związanych ze złożeniem druku w urzędzie skarbowym. Zatem samo zgłoszenie nie stanowi o przekonaniu Wnioskodawcy w zakresie charakteru zawartej umowy, ale jedynie o jego ostrożności.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy opisana powyżej czynność przeniesienia przez małżonkę Wnioskodawcy przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy powoduje powstanie obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych przez Wnioskodawcę...

Zdaniem Wnioskodawcy, opisana powyżej umowa nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty przez Wnioskodawcę podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie stanowi ona darowizny. Wolą stron umowy nie było przeniesienie własności przedsiębiorstwa, a jedynie jego przekazanie w celu dalszego prowadzenia działalności gospodarczej przez Wnioskodawcę w miejsce jego małżonki w oparciu o rzeczone przedsiębiorstwo. Umowa stanowi, że składniki przedsiębiorstwa nadal pozostają objęte ustawową wspólnością majątkową, istniejącą pomiędzy stronami tej umowy.

Wobec powyższego zawarta przez Wnioskodawcę umowa nie podlega ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
2. umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
3. (uchylona),
4. umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
5. umowy dożywocia,
6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,
7. (uchylona),
8. ustanowienie hipoteki,
9. ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
10. umowy depozytu nieprawidłowego,
11. umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Jednocześnie ustawowe wyliczenie zostało wzmocnione zasadą, zgodnie z którą o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne), a nie nazwa. Tym samym, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób to dla oceny, czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

W myśl art. 888 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. N. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Celem darowizny jest dokonanie nieodpłatnego przysporzenia na rzecz obdarowanego kosztem majątku darczyńcy. Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Umowa darowizny ma charakter umowy jednostronnie zobowiązującej (konsensualnej), której treścią jest złożenie przez darczyńcę oświadczenia woli poprzez zobowiązanie się do świadczenia pod tytułem darmym. Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Zgodnie z powołanym powyżej art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają również umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

O powstaniu obowiązku uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnej decyduje, w myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 cyt. ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, moment dokonania czynności cywilnoprawnej. Na podstawie art. 4 pkt 3 ww. ustawy obowiązek podatkowy przy umowie darowizny ciąży na obdarowanym.

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy podstawę opodatkowania stanowi wartość długów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.

Stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788). Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. Stosownie do treści art. 35 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Z przepisu art. 43 § 1 ww. Kodeksu wynika, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca zawarł ze swoją małżonką umowę nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, na podstawie której nabył przedmiotowe przedsiębiorstwo od swojej małżonki. Pomiędzy Wnioskodawcą a jego małżonką istnieje ustawowy ustrój wspólności majątkowej.

Wnioskodawca wskazał, że umowa nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa została zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi oraz że Wnioskodawca zgłosi w terminie 6 miesięcy od daty zwarcia umowy nabycie przedsiębiorstwa właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego. Wskazana umowa, jak stwierdził w opisie uzupełnionego stanu faktycznego Wnioskodawca, nie stanowi umowy darowizny nie wyczerpuje jej znamion.

W ocenie Wnioskodawcy umowa nieodpłatnego przeniesienia przedsiębiorstwa nie spowoduje powstania obowiązku zapłaty przez Wnioskodawcę podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie stanowi ona darowizny.

W świetle powyższego wskazać należy, iż rolą postępowania w sprawie wydania indywidualnej interpretacji przepisów podatkowych nie jest stwierdzenie dopuszczalności rozporządzania przez małżonków poszczególnymi składnikami majątku wspólnego czy też określenie charakteru prawnego tego rodzaju czynności. Rzeczywisty charakter takiej czynności może być ustalony w postępowaniu podatkowym (dowodowym), do którego prowadzenia Organ wydający niniejszą interpretację nie jest uprawniony. W konsekwencji, w przedmiotowej sprawie kwestia ustalenia skutków prawnych czynności przekazania przez żonę Wnioskodawcy przedsiębiorstwa na rzecz Wnioskodawcy jest wyłącznie okolicznością faktyczną.

W związku z powyższym należy stwierdzić, że jeżeli nieodpłatne przeniesienie przedsiębiorstwa, istotnie jak twierdzi Wnioskodawca - nie nastąpiło w formie darowizny oraz nie jest żadną z czynności wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to wskazana czynność nie będzie w ogóle podlegała regulacjom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Bez znaczenia dla takiego rozstrzygnięcia jest fakt zgłoszenia tej czynności dla celów podatku od spadków i darowizn naczelnikowi urzędu skarbowego, jeżeli podyktowany jest on tylko i wyłącznie ostrożnością a nie faktem, iż czynność ta stanowi darowiznę.

W świetle powyższego, stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Należy również zauważyć, że organ podatkowy rozpatruje sprawę tylko i wyłącznie w granicach stanu faktycznego przedstawionego we wniosku przez Wnioskodawcę. Organ podatkowy nie ocenia zgodności opisu stanu faktycznego sformułowanego we wniosku z rzeczywistością. Jeżeli stan faktyczny przedstawiony we wniosku nie odpowiada rzeczywistości, interpretacja nie wywołuje skutków prawnych.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Prymasa S. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Wniosek ORD-IN (PDF)

Treść w pliku PDF 2 MB

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach