Interpretacja indywidualna z dnia 27.11.2015, sygn. IBPB-2-1/4514-288/15/MZ, Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach

Temat interpretacji

Czy umowa o korzystanie z miejsc postojowych znajdujących się na nieruchomości wspólnej, zawarta na zasadach nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2015 r., poz. 613, z późn. zm.) oraz § 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 kwietnia 2015 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz.U., poz. 643) Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, działający w imieniu Ministra Finansów, stwierdza, że stanowisko Wspólnoty, przedstawione we wniosku z 4 sierpnia 2015 r. (data wpływu do Organu 3 września 2015 r.), uzupełnionym 12 listopada 2015 r. o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 3 września 2015 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego.

Z uwagi na fakt, że wniosek nie spełniał wymogów formalnych, w piśmie z 27 października 2015 r. znak: IBPB-2-1/4514-288/15/MZ wezwano do jego uzupełnienia. Wniosek uzupełniono 12 listopada 2015 r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Wnioskodawca (Wspólnota Mieszkaniowa) ma zamiar zawrzeć z lokatorami umowy o korzystanie z miejsc postojowych znajdujących się na nieruchomości wspólnej.

Korzystanie ma charakter nieodpłatny.

Umowa z Korzystającymi przewiduje uiszczenie na rzecz Wspólnoty kwoty pieniężnej co zostało nazwane kaucją, jednakże przedmiotowe świadczenie faktycznie nie ma na celu zabezpieczenia jakichkolwiek roszczeń (z uwagi na fakt, iż umowa ma charakter nieodpłatny, ergo nie jest możliwe powstanie roszczenia, które kaucja mogłaby zabezpieczać), nie zostały w niej wskazane również inne okoliczności mogące powodować roszczenie ze strony Wspólnoty.

Kwota ta podlega zwrotowi w pełnej wysokości w momencie rozwiązania umowy w terminie 14 dni od daty jej rozwiązania.

Jak wynika z zapisów umownych:

W okresie trwania umowy, Udostępniający (miejsce parkingowe) jest uprawniony do swobodnego korzystania z kwoty wpłaconej tytułem kaucji, od daty wpłaty do daty zwrotu na zasadach użytkowania nieprawidłowego i do pobierania jej pożytków, w tym w szczególności do zasilenia z przedmiotowej kwoty funduszu remontowego oraz pokrywania nakładów na przedmiot korzystania.

Przedmiotowa kaucja podlega zwrotowi w pełnej wysokości w momencie rozwiązania umowy w terminie 14 dni od daty jej rozwiązania.

W ramach uprawnienia do swobodnego korzystania z kwoty wpłaconej tytułem kaucji Wnioskodawca, zasili przedmiotową kwotą fundusz remontowy, z którego między innymi pokrywane są nakłady na przedmiot korzystania (miejsce parkingowe) np. przygotowanie/utwardzenie powierzchni miejsc parkingowych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym, opisanym powyżej, powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od czynności prawnych, z tytułu uiszczonej przez korzystającego kwoty, z której podatnik korzysta na zasadach użytkowania nieprawidłowego?

Stosownie do stanowiska Wnioskodawcy, w przedmiotowym zdarzeniu przyszłym nie powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, z uwagi na fakt, iż użytkowanie nie jest umową podlegającą opodatkowaniu wyszczególnioną w enumeratywnym katalogu zawartym w art. 1 ust 1 ustawy po podatku od czynności cywilnoprawnych jako czynność podlegająca opłacie. Wskazać przy tym należy na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 31 grudnia 2003 r.) w Warszawie z 16 lutego 2000 r. sygn. akt III SA 332/99 TEZA aktualna. Obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej dotyczy wyłącznie czynności cywilnoprawnych wymienionych w ustawie o opłacie skarbowej.

Zapis umowny spełnia wszelkie cechy umowy o użytkowanie nieprawidłowe wynikające z art. 264 Kodeksu cywilnego. Taki jest również, zgodny zamiar stron. Użytkowanie dotyczy kwoty pieniężnej, podlega zwrotowi w pełnej wysokości, ma charakter czynności realnej.

Użytkowanie nieprawidłowe powstaje na skutek zawarcia umowy i wydania rzeczy użytkownikowi (art. 155 § 2). Umowa ma więc charakter realny (por. S. Rudnicki, Komentarz..., 2006, s. 453; K.A. Dadańska, w: A. Kidyba (red.). Kodeks cywilny, t. 2, 2009, s 205; J. Szachułowicz, w: Kodeks..., 1999, s. 797).

Wnioskodawca podkreślił, że należy zwrócić uwagą, iż rozpatrywana umowa zawiera essentialia negotii charakterystyczne dla użytkowania nieprawidłowego unormowanego w art. 264 Kodeksu cywilnego. Nie tylko nazwa wskazana w treści, ale i faktyczne brzmienie umowy (możliwość dysponowania) znajduje wyraz w istniejącym przepisie Kodeksu cywilnego i jest czynnością prawną nazwaną, skonkretyzowaną w artykule 264.

Kodeks cywilny w kilku miejscach normuje stosunki prawne, których przedmiotem są rzeczy oznaczone co do gatunku lub pieniądze (por. depozyt nieprawidłowy, pożyczka). Przepis art. 264 jest jednym z tego typu uregulowań. W związku z charakterem tych przedmiotów przepisy przyjmują, że przekazywanie ich innej osobie, która w trakcie trwania danego stosunku może z nich korzystać, powoduje przejście własności rzeczy (pieniędzy) na ich posiadacza. To rozwiązanie podyktowane jest uproszczeniem sposobu korzystania z rzeczy przez uprawnionego nieprawidłowo. Konsekwentnie więc, jeśli użytkowanie dotyczy rzeczy określonych gatunkowo lub pieniędzy, użytkownik nabywa ich własność z chwilą wejścia w posiadanie. W trakcie użytkowania użytkownik, jako właściciel rzeczy, może nimi swobodnie rozporządzać, w tym się ich wyzbyć, zastępując innymi. Użytkowanie wymienionych w przepisie rzeczy ustawodawca określił jako nieprawidłowe.

W zakresie zwrotu ustawodawca odsyła do art. 720 regulującego umowę pożyczki.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (do 31 grudnia 2003 r.) w Białymstoku z 10 listopada 1999 r. sygn. akt SA/Bk 289/99 TEZA aktualna: przypisanie przez organy skarbowe umowie zawartej w trybie art. 264 Kodeksu cywilnego innej kwalifikacji prawnej według art. 720 Kodeksu cywilnego bez wykazania zamiaru obejścia w ten sposób przez stronę przepisów prawa podatkowego, stanowi dowolną interpretację organów, sprzeczną z zasadą autonomii woli stron przy zawieraniu umów (art. 3531 Kodeksu cywilnego).

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 626, z późn. zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

• umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,
• umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,
• umowy darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,
• umowy dożywocia,
• umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,
• ustanowienie hipoteki,
• ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,
• umowy depozytu nieprawidłowego,
• umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Podatkowi podlegają zatem tylko te czynności (umowy), które zostały w ustawie wymienione.

Szczegółowe określenie w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ww. ustawie zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Użytkowanie jest ograniczonym prawem rzeczowym, uregulowanym przepisami Księgi II Tytułu III Działu II (art. 252-284) ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r., poz. 121 z późn. zm.). W myśl art. 252 Kodeksu, rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie). Natomiast stosownie do treści art. 264 ww. ustawy, jeżeli użytkowanie obejmuje pieniądze lub inne rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, użytkownik staje się z chwilą wydania mu tych przedmiotów ich właścicielem. Po wygaśnięciu użytkowania obowiązany jest do zwrotu według przepisów o zwrocie pożyczki (użytkowanie nieprawidłowe). Z kolei w myśl art. 720 § 1 przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Stosownie do treści art. 845 Kodeksu cywilnego, jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu.

Ze zdarzenia przyszłego przedstawionego we wniosku wynika, że Wnioskodawca (Wspólnota Mieszkaniowa) zamierza zawrzeć z lokatorami umowy o korzystanie z miejsc postojowych znajdujących się na nieruchomości wspólnej. Umowa z korzystającym przewiduje uiszczenie na rzecz Wnioskodawcy kwoty pieniężnej (kaucji). W okresie trwania umowy udostępniający (miejsce parkingowe) jest uprawniony do swobodnego korzystania z kwoty wpłaconej tytułem kaucji, od daty wpłaty do daty zwrotu na zasadach użytkowania nieprawidłowego i do pobierania jej pożytków, w tym w szczególności do zasilenia z przedmiotowej kwoty funduszu remontowego oraz pokrywania nakładów na przedmiot korzystania (miejsce parkingowe) np. przygotowanie/utwardzenie powierzchni miejsc parkingowych. Przedmiotowa kaucja podlega zwrotowi w pełnej wysokości w momencie rozwiązania umowy w terminie 14 dni od daty jej rozwiązania.

Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że skoro Wnioskodawca zgodnie z przedstawionym opisem zdarzenia przyszłego planuje zawrzeć umowę nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego, to z tytułu zawarcia tej umowy, jako niewymienionej w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem, nie będzie na nim ciążyć obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych. Zakresem przedmiotowym ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie zostało bowiem objęte ustanowienie nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego, lecz wyłącznie ustanowienie odpłatnego użytkowania nieprawidłowego. Jak zostało wyjaśnione, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie podlegają jakiekolwiek czynności cywilnoprawne, lecz tylko te, które ustawodawca zdecydował się objąć zakresem przedmiotowym ustawy podatkowej.

Reasumując, ustanowienie nieodpłatnego użytkowania nieprawidłowego nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

W odniesieniu do powołanych przez Wnioskodawcę wyroków sądowych należy stwierdzić, że Organ interpretacyjny zapoznał się z orzecznictwem powołanym we wniosku o interpretację.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, ul. Piotrkowska 135, 90-434 Łódź, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.

Stanowisko

prawidłowe

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach