Jak wynika z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego przelew wierzytelności może odbywać się na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, a zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Z treści art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że czynnością stanowiącą podstawę przeniesienia wierzytelności może być umowa sprzedaży, zamiany, darowizny lub inne umowy zobowiązujące do przeniesienia wierzytelności. A więc nabycie wierzytelności może nastąpić na podstawie różnych umów: umowy sprzedaży, umowy zamiany, umowy darowizny, umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie lub umowy subrogacji.

Zgodnie z Kodeksem cywilnym:

1.Osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela (art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego);

2.Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę (art. 535 Kodeksu cywilnego);

3.Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw (art. 555 Kodeksu cywilnego). Każda z tych umów wiąże się z innymi konsekwencjami prawnymi.

Uregulowana w art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego instytucja subrogacji ustawowej polega na tym, że w sytuacjach w tym przepisie wyszczególnionych osoba trzecia, spłacając wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i w tym zakresie wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela. Osoba trzecia (w przedmiotowej sytuacji Państwo) nie płaci ceny za wierzytelność (a więc ta umowa nie jest podobna do umowy sprzedaży), lecz spłaca dług dotychczasowemu wierzycielowi.

W piśmiennictwie przyjmuje się, że celem subrogacji ustawowej jest zabezpieczenie osoby trzeciej, która spłaca wierzyciela. W wyniku wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela następuje zmiana wierzyciela. Podkreślić jednocześnie należy, że wierzytelność na skutek jej spłacenia nie wygasa, lecz trwa nadal ze zmienionym podmiotem po stronie wierzyciela. Powyższe podejście jest zgodne z ugruntowanym stanowiskiem doktryny, stosownie do którego „konstrukcja jurydyczna subrogacji ustawowej zakłada, że stosunek zobowiązaniowy łączący wierzyciela z dłużnikiem, po spełnieniu świadczenia przez osobę trzecią, trwa nadal. Nie dochodzi zatem do powstania nowego stosunku obligacyjnego między nowym wierzycielem a dłużnikiem. W związku z tym osoba trzecia wstępuje z mocy ustawy w pozycję prawną dotychczasowego wierzyciela, przy zachowaniu tożsamości dotychczasowej więzi prawnej i co do wszystkich jej elementów” (Kodeks cywilny, Komentarz, Tom III, Zobowiązania Część ogólna (art. 353-534) Witold Kurowski, Wolters Kluwer Polska, 2018, komentarz do art. 518 Kodeksu cywilnego).

Natomiast charakteryzując umowę sprzedaży, przyjmuje się zwykle, że jest to umowa, która dochodzi do skutku, kiedy strony uzgodnią przedmiot oraz cenę, co stanowi jej elementy przedmiotowo istotne (essentialia negotii). Jest umową konsensualną, odpłatną, dwustronnie zobowiązującą i wzajemną, która jednak, jeśli dotyczy rzeczy oznaczonej co do tożsamości, wywołuje skutek rozporządzający - stąd też bywa określana jako czynność zobowiązująco-rozporządzająca (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019).

Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam, ale nie musi dochodzić do zaspokojenia dotychczasowego wierzyciela, gdyż cena za wierzytelność jest ustalana między stronami. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie  o podatku od czynności cywilnoprawnych, to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

W art. 518 Kodeksu cywilnego ustawodawca wprowadził inny rodzaj wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela, czyli zamiany jednego długu na inny, mniej uciążliwy dla osoby zobowiązanej do świadczenia. Subrogacja stanowi więc alternatywę  w stosunku do cesji wierzytelności uregulowanej w art. 509-516 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 518 § 1 Kodeksu cywilnego osoba trzecia, która spłaca wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty:

1)jeżeli płaci cudzy dług, za który jest odpowiedzialna osobiście albo pewnymi przedmiotami majątkowymi;

2)jeżeli przysługuje jej prawo, przed którym spłacona wierzytelność ma pierwszeństwo zaspokojenia;

3)jeżeli działa za zgodą dłużnika w celu wstąpienia w prawa wierzyciela; zgoda dłużnika powinna być pod nieważnością wyrażona na piśmie;

4)jeżeli to przewidują przepisy szczególne.

Stosownie do § 2 ww. artykułu, w wypadkach powyższych wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia, które jest już wymagalne. W oparciu o § 3 powołanego artykułu, jeżeli wierzyciel został spłacony przez osobę trzecią tylko w części, przysługuje mu co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzytelnością, która przeszła na osobę trzecią wskutek zapłaty częściowej.

Biorąc pod uwagę przywołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że umowy nienazwane, których nie można zakwalifikować do którejkolwiek z umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Opisane we wniosku nabycie przez Państwa za zgodą Spółek (oraz potencjalnych innych podmiotów, których zgoda może być wymagana) Wierzytelności na podstawie umowy Subrogacji stanowi odrębne zdarzenie prawne i nie może być tym samym uznane za inne zdarzenie prawne wskazane w Kodeksie cywilnym  (np. umowę sprzedaży uregulowaną w art. 535 Kodeksu cywilnego).

W doktrynie prawa cywilnego przyjmuje się przy tym, że w wyniku subrogacji osoba trzecia nie nabywa nowej wierzytelności, lecz wstępuje w istniejący stosunek zobowiązaniowy, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie przytoczonym przez Państwa.

W związku z faktem, że subrogacja jest czynnością prawną odrębną i niezależną od innych czynności cywilnoprawnych wymienionych w Kodeksie cywilnym oraz w związku z tym, że nie została wymieniona w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, opisana przez Państwa w zdarzeniu przyszłym czynność Subrogacji (na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego) nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Podsumowując powyższą argumentację, Państwa zdaniem wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie umowy Subrogacji (art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego) nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z literalną, logiczną i powszechnie akceptowaną interpretacją ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych katalog czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest katalogiem zamkniętym, w związku z czym dokonanie czynności niewymienionych w art. 1 ust. 1 ww. ustawy nie wiąże się z powstaniem obowiązku podatkowego w tym podatku.

Opisane we wniosku nabycie przez Państwa, za zgodą Spółki (oraz potencjalnych innych podmiotów, których zgoda może być wymagana), wierzytelności z tytułu Umowy pożyczki przysługującej pożyczkodawcy wobec Spółki, stanowi odrębne zdarzenie prawne (subrogację uregulowaną w art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego) i które nie może tym samym być uznane za inne zdarzenie prawne wskazanych w Kodeksie cywilnym (w szczególności umowę sprzedaży uregulowaną w art. 535 Kodeksu cywilnego).

Tym samym, skoro opisane we wniosku zdarzenie (subrogacja) jest czynnością prawną odrębną i niezależną od innych czynności cywilnoprawnych wymienionych w Kodeksie cywilnym, a nie została wymieniona w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem  od czynności cywilnoprawnych - dokonanie subrogacji nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. W konsekwencji, Państwa zdaniem nie będziecie Państwo podlegać opodatkowaniu podatkiem  od czynności cywilnoprawnych w związku  z wstąpieniem przez niego w prawa zaspokojonego wierzyciela w ramach subrogacji na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego, o której mowa w zdarzeniu przyszłym.

Na potwierdzenie swojego stanowiska przywołali Państwo komentarze do ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i Kodeksu cywilnego oraz szereg interpretacji indywidualnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy  z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 111, ze zm.):

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z powyższych przepisów wynika, że ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia wynika, że planują Państwo zawrzeć umowę Subrogacji, na podstawie której dojdzie do umownego wstąpienia przez Państwa w prawa wierzyciela (Funduszu) z tytułu Wierzytelności wobec Spółki. W wyniku Subrogacji, Funduszowi przestaną przysługiwać Wierzytelności wobec Spółki, a Państwo nabędziecie Wierzytelności i staniecie się nowym wierzycielem Spółki z tego tytułu. Planowana umowa zostanie zawarta za zgodą Spółki (oraz potencjalnych innych podmiotów, których zgoda może być wymagana). Prawa majątkowe (Wierzytelność) wykonywane będą przez Państwa jako nowego Wierzyciela na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdyż dłużnikiem jest spółka z siedzibą na terytorium Polski. Wierzytelności zostaną Państwu przekazane na podstawie umowy Subrogacji, na zasadach przewidzianych w art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego. Umowa ta przybierze formę umowy nienazwanej i nie będzie nosiła znamion innych umów cywilnoprawnych, w tym w szczególności umowy sprzedaży.

W Państwa ocenie, wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie umowy Subrogacji nie mieści się w katalogu czynności cywilnoprawnych, o którym mowa w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z czym nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Instytucję przeniesienia wierzytelności regulują przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 509 § 1 Kodeksu cywilnego:

Jak wynika z art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego:

Zatem umowa taka może należeć do kategorii umów, które podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Na skutek cesji wierzytelności zmienia się podmiot po stronie wierzyciela, natomiast przedmiot zobowiązania pozostaje ten sam. Jeżeli więc umowa cesji przyjęłaby postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych to spowoduje obowiązek zapłaty tego podatku.

Natomiast zgodnie z art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego:

W myśl art. 518 § 2 ww. ustawy:

W art. 518 Kodeksu cywilnego ustawodawca wprowadził swoisty rodzaj wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela, czyli zamiany jednego długu na inny, mniej uciążliwy dla osoby zobowiązanej do świadczenia. Konwersja ta stanowi alternatywę  w stosunku do cesji wierzytelności uregulowanej w art. 509-516 Kodeksu cywilnego.

Uregulowana w powyższym przepisie instytucja subrogacji ustawowej polega na tym, że  w sytuacjach w tym przepisie wyszczególnionych osoba trzecia, spłacając wierzyciela, nabywa spłaconą wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty i w tym zakresie wstępuje  w prawa zaspokojonego wierzyciela. W piśmiennictwie przyjmuje się, że celem subrogacji ustawowej jest zabezpieczenie osoby trzeciej, która spłaca wierzyciela. W wyniku wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela następuje zmiana wierzyciela. Podkreślić jednocześnie należy, że wierzytelność na skutek jej spłacenia nie wygasa, lecz trwa nadal ze zmienionym podmiotem po stronie wierzyciela.

Biorąc pod uwagę przywołane powyżej przepisy należy stwierdzić, że umowy nienazwane, których nie można zakwalifikować do którejkolwiek z umów wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Istotnym jest jednak aby czynność, na podstawie której dochodzi do nabycia wierzytelność, nie nosiła znamion żadnej z umów wymienionych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawny, gdyż wówczas będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Reasumując, z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego nie wynika aby planowana umowa przybrała postać którejkolwiek z umów wskazanych w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. We wniosku bowiem wprost wskazali Państwo, że do nabycia wierzytelności dojdzie w związku z wstąpieniem przez Państwa w prawa zaspokojonego wierzyciela w ramach subrogacji, na podstawie art. 518 § 1 pkt 3 Kodeksu cywilnego.

Skoro zatem planowana czynność wstąpienia w prawa zaspokojonego wierzyciela na podstawie umowy Subrogacji nie będzie nosiła znamion żadnej z umów wymienionych  w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych – jak wskazali Państwo przybierze formę umowy nienazwanej – to należy zgodzić się z Państwem, że czynność ta nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czynność taka nie została bowiem wymieniona w art. 1 ustawy, zawierającym katalog czynności opodatkowanych tym podatkiem.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.