Zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

9 czerwca 2022 r. wpłynął Pana wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy spółki cichej. Uzupełnił Pan wniosek – w odpowiedzi na wezwanie – 22 i 29 sierpnia 2022 r. (odpowiednio: wpływ opłaty i pisma). Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Jest Pan osobą fizyczną nieprowadzącą pozarolniczej działalności gospodarczej.

Ma Pan nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wspólnik jawny – Pan, zamierza zarejestrować jednoosobową działalność gospodarczą oraz zawrzeć z inną osobą fizyczną nieprowadzącą działalność gospodarczej (wspólnik cichy) umowę spółki cichej, zgodnie z którą:

   - osoba fizyczna wnosi jako wspólnik cichy tytułem wkładu do przedsiębiorstwa (…) zł;

   - wspólnikowi cichemu przysługuje udział w zysku osiąganym przez przedsiębiorstwo w wysokości 50% zysku z każdego miesiąca. Wspólnik cichy będzie partycypował w zysku wypracowanym w całym okresie istnienia spółki cichej. Ponadto Wspólnik cichy będzie uczestniczył w stracie do wysokości wniesionego wkładu;

   - przedsiębiorca zobowiązuje się wypłacić należny udział w zysku;

   - zarząd inwestycją przysługiwać będzie wyłącznie Przedsiębiorcy, przy czym Przedsiębiorca będzie zobowiązany do prowadzenia inwestycji również w interesie Wspólnika cichego;

   - wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za długi przedsiębiorcy ani nie prowadzi oraz nie reprezentuje przedsiębiorstwa;

   - wspólnik cichy ma prawo domagać się odpisu bilansu rocznego, jak również w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty przedsiębiorstwa;

   - rozwiązanie spółki cichej powoduje:

a) zgoda stron umowy;

b) zbycie przedsiębiorstwa;

c) ogłoszenie upadłości jednej ze stron umowy;

d) śmierć przedsiębiorcy lub wspólnika cichego;

e) wypowiedzenie;

 f) orzeczenie sądu;

  - z chwilą rozwiązania lub wypowiedzenia umowy przedsiębiorca jest zobowiązany do zwrotu wniesionego wkładu;

  - z ważnych powodów tak wspólnik cichy, jak i przedsiębiorca może żądać rozwiązania umowy przez sąd;

  - wspólnik cichy uczestniczy w zyskach ze spraw jeszcze niedokończonych.

Zawarta umowa nie będzie stanowiła umowy spółki cywilnej w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Nie będzie też miała charakteru umowy spółki prawa handlowego w rozumieniu przepisów polskiego Kodeksu spółek handlowych, ani też innej umowy nazwanej na gruncie prawa polskiego.

Z uwagi na powyższe, umowa spółki cichej będzie jedną z tzw. umów nienazwanych. Umowa między Panem a Przedsiębiorcą będzie umową tzw. spółki cichej, zgodnie z którą wkłady pieniężne i niepieniężne wniesione przez osoby fizyczne będą przeznaczone na wspólne przedsięwzięcie gospodarcze.

Umowa spółki cichej będzie szczegółowo regulować zasady podziału zysków z przedsięwzięcia pomiędzy Wspólnikiem cichym a Przedsiębiorcą, wzajemne prawa i obowiązki stron oraz czas trwania przedsięwzięcia.

Pytanie

Czy zawarcie umowy spółki cichej, o której mowa w wyżej przedstawionym stanie faktycznym (winno być: zdarzeniu przyszłym), będzie skutkowało powstaniem obowiązku podatkowego na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 2).

Pana stanowisko w sprawie

W Pana ocenie, w zakresie pytania nr 2, zawarcie umowy spółki cichej przedstawionej w powyższym zdarzeniu przyszłym nie rodzi powstania obowiązku podatkowego na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych, przedmiotem opodatkowania są konkretne czynności, których zakres został wymieniony w ww. ustawie w art. 1 ust. 1. Dany zakres to katalog zamknięty, stąd by powstał obowiązek podatkowy wymagane jest wykonanie czynności wymienionej w przywołanym katalogu. Z racji, że umowa spółki cichej nie znajduje się w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych (wymienionym w art. 1 ust. 1 ustawy), nie powstanie z tego tytułu obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Art. 353¹ Kodeksu cywilnego stanowi o tzw. swobodzie umów, na podstawie której strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. W związku z powyższym, strony są również uprawnione do zawarcia umowy spółki cichej, która będzie rodzajem umowy nienazwanej, a treść zostanie ustalona dowolnie między stronami.

Podsumowując, umowa przedstawiona w stanie faktycznym (winno być: zdarzeniu przyszłym) jest umową nienazwaną zawartą na podstawie art. 353¹ Kodeksu cywilnego. Zakres przedmiotowy podatku od czynności cywilnoprawnych jest ograniczony do wymienionych w ustawie umów nazwanych – stanowi to katalog zamknięty. Umowa spółki cichej nie znajduje się w takowym katalogu, stąd nie będzie rodziła powstania obowiązku podatkowego na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Co ważne, powyższe stanowisko zostało potwierdzone w wydanych już interpretacjach indywidualnych: 0111-KDIB4.4014.91.2017.1.PM oraz IPPB2/436-11/10-4/MZ.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2022 r. poz. 111 ze zm.):

Podatkowi podlegają:

1) następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona)

d) umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

 f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona)

h) ustanowienie hipoteki,

 i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

 j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

2) zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

3) orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zatem inne, niewymienione w tym przepisie nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W myśl art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.):

Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

Strony zawierające umowę mają wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. „umowami nazwanymi”, tj. „zaproponowanymi przez ustawodawcę” poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane).

Na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają − na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k) oraz art. 1 ust. 1 pkt 2 – m.in. umowy spółki oraz ich zmiany, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z kolei, stosownie do art. 1a pkt 1 i 2 cyt. ustawy:

Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) spółka osobowa – spółkę: cywilną, jawną, partnerską, komandytową lub komandytowo-akcyjną;

2) spółka kapitałowa – spółkę: z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjną lub europejską.

Spółka cicha jest formą działalności gospodarczej, która w przeszłości była uregulowana przepisami Kodeksu handlowego z 1934 r., a jej byt prawny zakończył się z dniem 1 stycznia 1965 r. Niemniej jednak, zasada swobody umów wyrażona w art. 353¹ Kodeksu cywilnego, dopuszcza zawarcie umowy spółki cichej jako umowy nienazwanej. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest swoboda stron umowy spółki cichej w kształtowaniu łączącego je stosunku prawnego, w celu jego dostosowania do indywidualnych potrzeb.

Przy określaniu postanowień umowy spółki cichej należy mieć na uwadze, iż istotą takiej spółki jest wniesienie przez wspólnika cichego, dysponującego majątkiem rzeczowym lub finansowym, wkładu (niekiedy w postaci własnej pracy) na rzecz wspólnika jawnego, prowadzącego przedsiębiorstwo lub inną działalność zarobkową we własnym imieniu, które nie prowadzi do utworzenia jakiegokolwiek rodzaju wspólnoty pomiędzy wspólnikami – ani rzeczowej, ani majątkowej, ani osobowej. Wspólnik cichy w zamian za swój wkład uczestniczy w zyskach z działalności prowadzonej przez wspólnika jawnego (na zasadach określonych w umowie spółki), nie ujawnia się jednak na zewnątrz i nie ma praw do majątku spółki. Wspólnik cichy nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.

Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, że zawarcie umowy spółki cichej, uznanej w świetle przepisów Kodeksu cywilnego za umowę nienazwaną, nie należy do katalogu czynności cywilnoprawnych wymienionych w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Czynności tego typu nie można również zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki w rozumieniu Kodeksu cywilnego czy też umowy spółki (np. cywilnej), wymienionych w tym katalogu. A zatem zawarcie opisanej we wniosku umowy spółki cichej nie będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Zakres tej interpretacji obejmuje tylko podatek od czynności cywilnoprawnych, w części dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

W odniesieniu do powołanych przez Pana interpretacji indywidualnych, wskazać należy, że rozstrzygnięcia te zapadły w indywidualnych sprawach i nie są wiążące dla organu wydającego interpretację.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja jest zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

     Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.