Plany zakładają dokonanie darowizny w 2023 r.

Co najwyżej można uznać, że oczekiwanie przez organ dokonania przez Państwa oceny prawnej czy planowana darowizna będzie umową darowizny, o której mowa w przepisie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego może być jedynie elementem uzasadnienia prawnego naszego stanowiska. W takim jednak przypadku nie ma podstaw do wzywania do uzupełnienia wniosku.

W Państwa ocenie darowizna przedsiębiorstwa przez darczyńców na rzecz obdarowanych będzie umową darowizny w rozumieniu art. 888 § 1 K.c.

Ocenę opierają Państwo na tym, że planowana czynność (umowa) będzie zawarta w formie aktu notarialnego, będzie nieodpłatna, na jej podstawie darczyńcy (rodzice obdarowanych) przeniosą na obdarowanych (dzieci darczyńców) własność przedsiębiorstwa prowadzonego przez jednego z darczyńców. Na podstawie takiej umowy darczyńcy zobowiążą się do jednostronnego bezpłatnego świadczenia kosztem swojego majątku na rzecz obdarowanych, przy równoczesnym braku nałożenia na nich obowiązku świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Świadczenie na rzecz obdarowanych polegać więc będzie na przeniesieniu określonych praw (opisanych we wniosku) z majątku darczyńców do majątku obdarowanych.

Obecnie w przedsiębiorstwie wykorzystywana jest też licencja na oprogramowanie do fakturowania. Licencja jest każdorazowo udzielana na rok. Ze względu na niską wartość została zaliczona do kosztów pozostałych i nie była amortyzowana jednorazowo.

- Samochód (…).

Wobec tego, zarówno Zainteresowani (obdarowani) jak i darczyńcy po dokonaniu darowizny przedsiębiorstwa będą z mocy prawa solidarnie odpowiedzialni za długi, ciężary i zobowiązania przedsiębiorstwa. Ani obdarowani ani darczyńcy nie planują zawierania żadnej z umów, o której mowa w przepisie art. 519 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego.

Pytanie

1) Czy darowizna rodziców, przedmiotem której będzie przedsiębiorstwo prowadzone  w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej przez jednego z rodziców (ojca) na rzecz trójki dzieci, które zamierzają kontynuować działalność gospodarczą przy wykorzystaniu tego przedsiębiorstwa jako wspólnicy spółki cywilnej będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? (pytanie oznaczone we wniosku nr 1)

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Zainteresowanych, nie powstanie obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych podatkowi temu podlegają umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

Przedmiotem darowizny będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisu art. art. 55¹ Kodeksu cywilnego. Przedsiębiorstwo w ujęciu przedmiotowym stanowi zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczony do prowadzenia działalności gospodarczej. Z definicji przedsiębiorstwa wynika, że ustawodawca przedsiębiorstwo  w znaczeniu przedmiotowym traktuje jako instrument realizacji funkcji gospodarczej. Treść art. 55¹ Kodeksu cywilnego jednoznacznie dowodzi, że poza zakresem znaczeniowym przedsiębiorstwa pozostają zobowiązania i obciążenia związane z jego prowadzeniem. Potwierdzeniem tego jest również przepis art. 55⁴ Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że  w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Gdyby więc w wyniku darowizny przedsiębiorstwa dochodziło do przejęcia długów, ciężarów i zobowiązań darczyńcy przez nabywcę (obdarowanego), przepis ustanawiający odpowiedzialność nabywcy za zobowiązania zbywcy byłby zbędny. Instytucja przejęcia długu uregulowana jest w przepisie art. 518 Kodeksu cywilnego. Do przejęcia długu może dojść wyłącznie za zgodą wierzyciela. Wobec tego w przypadku gdy w umowie darowizny obdarowani nie zawrą z darczyńcami dodatkowo umowy o przejęcie długów, zobowiązań i ciężarów związanych z przedsiębiorstwem nie powstanie po ich stronie obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od otrzymanej darowizny.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie zaznacza się, iż przedmiotem niniejszej interpretacji jest ocena Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych. W pozostałym zakresie wniosku, dotyczącym podatku od spadków i darowizn, podatku od towarów  i usług oraz podatku dochodowego od osób fizycznych, zostaną wydane odrębne rozstrzygnięcia.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a) umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b) umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c) (uchylona),

d) umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e) umowy dożywocia,

 f) umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g) (uchylona),

h) ustanowienie hipoteki,

 i) ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j) umowy depozytu nieprawidłowego,

k) umowy spółki.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają:

2)zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

3)orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia „darowizna”, dlatego należy w tym zakresie odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Zgodnie z art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

Istotną więc cechą darowizny jest jej bezpłatny charakter. Oznacza to, że druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Przedmiotem darowizny mogą być rzeczy oraz zbywalne prawa majątkowe.

Jak wyżej wskazano, na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawarcie umowy darowizny podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów  i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej.

Zgodnie z art. 4 pkt 3 ww. ustawy:

Obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 5, ciąży przy umowie darowizny – na obdarowanym.

Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy :

Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie darowizny – wartość długów i ciężarów albo zobowiązań przejętych przez obdarowanego.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy:

Stawki podatku wynoszą od umowy zamiany, dożywocia, o dział spadku, o zniesienie współwłasności oraz darowizny:

 a) przy przeniesieniu własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym - 2%,

 b) przy przeniesieniu własności innych praw majątkowych - 1%.

W oparciu o art. 7 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy:

Podatek pobiera się według stawki najwyższej jeżeli podatnik dokonując czynności cywilnoprawnej, w wyniku której nastąpiło przeniesienie własności, nie wyodrębnił wartości rzeczy lub praw majątkowych, do których mają zastosowanie różne stawki - od łącznej wartości tych rzeczy lub praw majątkowych.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlega zatem umowa darowizny, o ile następuje przejęcie przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy oraz przejęcie to następuje w umowie darowizny. Chodzi przy tym o takie długi, ciężary i zobowiązania przejęte przez obdarowanego, które pozostają w związku funkcjonalnym z przedmiotem darowizny i które w związku z dokonaną darowizną obciążają obdarowanego i tym samym zwalniają darującego z obowiązku ich regulowania (ponoszenia).

Jako że przepisy dotyczące podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiują pojęcia przedsiębiorstwa, należy odwołać się do odpowiednich przepisów ustawy Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 55¹ ustawy Kodeks cywilny:

Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.

Obejmuje ono w szczególności:

 1) oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);

 2) własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;

 3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;

 4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;

 5) koncesje, licencje i zezwolenia;

 6) patenty i inne prawa własności przemysłowej;

 7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;

 8) tajemnice przedsiębiorstwa;

 9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W myśl natomiast art. 55² ww. Kodeksu:

Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo obejmuje wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, chyba że co innego wynika z treści czynności prawnej albo z przepisów szczególnych.

Z kolei zgodnie z art. 55⁴ ww. Kodeksu cywilnego:

Nabywca przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa lub gospodarstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o tych zobowiązaniach, mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub gospodarstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć.

Ostatni wymieniony przepis statuuje solidarną odpowiedzialność zbywcy i nabywcy przedsiębiorstwa w celu ustanowienia szczególnej ochrony dla wierzycieli, której nie może wyłączyć porozumienie między zbywcą a nabywcą przedsiębiorstwa.

Natomiast na mocy art. 519 cyt. Kodeksu cywilnego:

§ 1. Osoba trzecia może wstąpić na miejsce dłużnika, który zostaje z długu zwolniony (przejęcie długu).

§ 2. Przejęcie długu może nastąpić:

1)przez umowę między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika; oświadczenie dłużnika może być złożone którejkolwiek ze stron;

2)przez umowę między dłużnikiem a osobą trzecią za zgodą wierzyciela; oświadczenie wierzyciela może być złożone którejkolwiek ze stron; jest ono bezskuteczne, jeżeli wierzyciel nie wiedział, że osoba przejmująca dług jest niewypłacalna.

Przejęcie długu zachodzi, gdy wskutek jakiegokolwiek zdarzenia prawnego dochodzi do wstąpienia osoby trzeciej w miejsce dłużnika i zwolnienia dotychczasowego dłużnika z długu. Przedmiotem przejęcia długu może być dług wynikający z zobowiązania solidarnego i przejmującym dług jednego z dłużników solidarnych może być zarówno osoba trzecia względem stron zobowiązania, jak i również inny dłużnik solidarny.

Z powyższych przepisów wynika, że nabywca przedsiębiorstwa w drodze darowizny może przejąć dług – jeśli takie są postanowienia stron umowy darowizny – dłużnika solidarnego, jakim jest zbywca przedsiębiorstwa. W przypadku przejęcia długu przez nabywcę przedsiębiorstwa powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, zgodnie z powołanymi powyżej przepisami ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z opisu zdarzenia przyszłego wynika, że darczyńca (Zainteresowany niebędący stroną postępowania) planuje dokonanie sukcesji prowadzonego przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo prowadzone przez darczyńcę jest częścią majątku wspólnego jego i jego żony, gdyż w małżeństwie obojga darczyńców obowiązuje z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Małżonkowie H. i A. B. jako darczyńcy planują dokonać darowizny przedsiębiorstwa na rzecz trójki swoich dzieci tj. J. B. (Zainteresowanego niebędącego stroną postępowania), R. B. (Zainteresowanego będącego stroną postępowania) i K. S. (Zainteresowanej niebędącej stroną postępowania), którą obdarowani zamierzają przyjąć jako wspólnicy spółki cywilnej, którą w tym celu zawiążą. Każdy ze wspólników – obdarowanych będzie uczestniczył w spółce cywilnej w zyskach i stratach w częściach równych, czyli w 1/3. W uzupełnieniu wniosku wskazali Państwo m.in., że zarówno Zainteresowani (obdarowani) jak i darczyńcy po dokonaniu darowizny przedsiębiorstwa będą z mocy prawa solidarnie odpowiedzialni za długi, ciężary i zobowiązania przedsiębiorstwa. Ani obdarowani ani darczyńcy nie planują zawierania żadnej z umów, o której mowa  w przepisie art. 519 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego. Darowiznę przedsiębiorstwa Zainteresowani zamierzają przyjąć działając już jako wspólnicy nowoutworzonej spółki cywilnej. Wobec tego przedsiębiorstwo stanie się „automatycznie – w wyniku umowy darowizny – majątkiem spółki.”

Jeżeli zatem – co wynika z uzupełnienia przedstawionego zdarzenia przyszłego – na podstawie umowy darowizny nie dojdzie do przejęcia zobowiązań, długów i ciężarów darczyńcy, ponieważ na mocy art. 55⁴ Kodeksu cywilnego^{dotychczasowi właściciele przedsiębiorstwa – darczyńcy nadal pozostaną zobowiązanymi (dłużnikami solidarnymi) odpowiedzialnymi za długi, ciężary i zobowiązania związane z przedmiotem darowizny (przedsiębiorstwem), to umowa ta na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.}

Ponadto, biorąc pod uwagę fakt, że ww. przedsiębiorstwo automatycznie – w wyniku umowy darowizny – stanie się majątkiem spółki cywilnej i nie zostanie wniesione do spółki jako wkład – należy stwierdzić, iż nie dojdzie do zmiany umowy spółki.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651  ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Pan R. B. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia  30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U.  z 2023 r. poz. 259; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA).

Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.).