Interpretacja indywidualna

– stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

14 sierpnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej m.in. w podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych rozwiązania umowy majątkowej małżeńskiej oraz zawarcia umowy rozszerzającej ustrój wspólności majątkowej.

Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1.Zainteresowany będący stroną postępowania:

A (Zainteresowany 1)

2.Zainteresowana niebędąca stroną postępowania:

B (Zainteresowany 2)

Opis stanu faktycznego

Zainteresowany będący stroną postępowania – Pan A (dalej jako: Zainteresowany 1) pozostaje od 2000 r. w związku małżeńskim z Zainteresowaną niebędącą stroną postępowania − Panią B (dalej jako: Zainteresowany 2).

Pomiędzy małżonkami od momentu zawarcia związku małżeńskiego występował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

Małżonkowie są polskimi rezydentami podatkowymi.

(…) 2020 r. wskazani wyżej małżonkowie zawarli umowę majątkową małżeńską, na mocy której ustanowili w małżeństwie rozdzielność majątkową polegającą na tym, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem tej umowy, jak i majątek nabyty później oraz, że każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Wskazana wyżej umowa została zawarta ze względu na pełnienie przez Zainteresowanego 1 bardzo odpowiedzialnych funkcji w spółce kapitałowej, co wiązało się z jednej strony z uzyskiwaniem znacznych dochodów, a z drugiej ze znacznym ryzykiem cywilnoprawnym.

Obecnie ze względu na zmianę sytuacji Zainteresowanego 1 (zakończenie pełnienia przedmiotowych funkcji) małżonkowie chcieliby rozwiązać wskazaną wyżej umowę, co spowoduje powrót między małżonkami do ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej (art. 47 § 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.)). Jednocześnie każdy z małżonków zachowa w majątku odrębnym zgromadzony majątek w czasie trwania powyższej umowy.

Rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej nie ma mocy wstecznej, dlatego wolą małżonków do majątku wspólnego wprowadzone zostaną składniki majątkowe nabyte w czasie trwania ustroju rozdzielności majątkowej, czyli w czasie wskazanej wyżej umowy. W tym celu konieczne będzie zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej wspólność ustawową.

Przedmiotowa umowa, zawierana na podstawie art. 47 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, będzie sporządzona w formie aktu notarialnego.

W związku z umową rozszerzającą wspólność majątkową ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej zostaną objęte składniki majątkowe, które zostały nabyte przez Zainteresowanego 1 i Zainteresowanego 2 w czasie trwania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a także składnik majątkowy wchodzący w skład majątku osobistego Zainteresowanego 2 jeszcze sprzed zawarcia związku małżeńskiego.

Zainteresowany 1 otrzymał w 2021 r. znaczne środki w formie dywidendy od podmiotu luksemburskiego w związku z realizacją planu zarządczego (…).

Za przedmiotowe środki Zainteresowany 1 nabył szereg składników majątkowych wchodzących w skład jego osobistego majtku.

Są to m.in.(…).

Z drugiej strony ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej zostaną objęte składniki majątkowe Zainteresowanego 2 takie jak (…) (nabyte z własnych środków w okresie rozdzielności majątkowej) oraz nieruchomość wchodząca w skład majątku osobistego Zainteresowanego 2 jeszcze sprzed zawarcia związku małżeńskiego.

Wartość składników majątkowych Zainteresowanego 1, które miałyby zostać objęte zakresem rozszerzenia wspólności majątkowej wielokrotnie przekracza kwoty wolne od podatku dla pierwszej grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Umowa majątkowa małżeńska zostanie zawarta od razu w momencie rozwiązania umowy z 2020 r. (w tym samym akcie notarialnym) lub w terminie późniejszym.

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy w związku z rozwiązaniem umowy majątkowej małżeńskiej ustanawiającej ustrój rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami, a następnie zawarciem umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej ustrój wspólności majątkowej na składniki majątkowe opisane w zdarzeniu przyszłym, należące do majątku osobistego Zainteresowanego 1 lub Zainteresowanego 2 powstanie obowiązek podatkowy na gruncie podatku od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w sprawie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Państwa zdaniem, zarówno rozwiązanie, jak i zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej ustrój wspólności majątkowej na składniki majątku osobistego Zainteresowanego 1, jak i Zainteresowanego 2 nie powoduje powstania obowiązku podatkowego − zarówno po stronie Zainteresowanego 1, jak i Zainteresowanego 2 − na gruncie ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 170 z późn. zm.)

Wskazali Państwo, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Zgodnie z art. 31 § 1 ww. Kodeksu z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Zgodnie z art. 33 pkt 2 cyt. Kodeksu do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

W myśl art. 47 § 1 ww. Kodeksu małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa. Oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Z kolei wedle art. 47 § 2 cyt. Kodeksu umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Następnie przywołali Państwo treść art. 1 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych oraz wskazali, że art. 1 ust. 1 cyt. ustawy zawiera zamknięty katalog czynności, podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. To oznacza, że jedynie czynności wyraźnie wymienione w ustawie mogą podlegać opodatkowaniu. Innymi słowy, nie jest dopuszczalne objęcie zakresem opodatkowania przedmiotowym podatkiem innych czynności niż wymienione w komentowanym artykule.

Zastosowanie zamkniętego katalogu czynności cywilnoprawnych, przenosi ciężar ustalenia zakresu opodatkowania na zdefiniowanie poszczególnych czynności cywilnoprawnych wskazanych w art. 1.

Skoro ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych odwołuje się wielokrotnie do pojęć z dziedziny prawa cywilnego, to dokonując oceny poszczególnych czynności, nie można ignorować w szczególności ich kontekstu cywilistycznego.

Mając na uwadze fakt, iż takie elementy podatku jak jego przedmiot muszą wynikać wprost z ustawy, nie jest dopuszczalne podejmowanie próby opodatkowania danych czynności jedynie na podstawie podobieństwa do czynności stanowiącej przedmiot opodatkowania zgodnie z danym przepisem.

Wynika to także z faktu, iż w przypadku przepisów podatkowych podstawowe znaczenie posiada wykładnia literalna, skutkiem czego, jeśli ustawa podatkowa (w tym przypadku ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych) nie przewiduje opodatkowania określonego typu czynności, to taka czynność opodatkowaniu nie podlega.

Uwzględniając powyższe należy stwierdzić, że ustawodawca − w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych − wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Oznacza to, że ustawodawca w tym kontekście wyłączył od opodatkowania inne podobne czynności, które nie zostały wyraźnie wskazane w omawianym przepisie. Czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu nawet, gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same, bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Przedmiotowy katalog czynności objętych podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie wymienia w ogóle umów majątkowych małżeńskich wskazanych w art. 47 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Powyższe oznacza, iż zarówno rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej, jak i umowa majątkowa małżeńska rozszerzająca wspólność majątkową na składniki majątku osobistego nie wywołują skutków na gruncie tego podatku, gdyż są to zdarzenia prawne nie objęte katalogiem czynności nim objętych.

Powyżej przywołano tylko tę część Państwa stanowiska, która odnosi się do podatku od czynności cywilnoprawnych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295 ze zm.):

Podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c)(uchylona)

d)umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e)umowy dożywocia,

f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g)(uchylona),

h)ustanowienie hipoteki,

i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j)umowy depozytu nieprawidłowego,

k)umowy spółki.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Podatkowi podlegają:

1)zmiany umów wymienionych w pkt 1, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, z zastrzeżeniem ust. 3 pkt 4;

2)orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym, o kwalifikacji określonej czynności prawnej, a w konsekwencji o jej podleganiu opodatkowaniu tym podatkiem decyduje jej treść (elementy przedmiotowo istotne) a nie nazwa. Zatem, jeżeli strony zawierają umowę i układają stosunki w jej ramach w określony sposób, to dla oceny czy powstanie obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych, w związku z dokonaniem wskazanej w ustawie czynności, miarodajne będą rzeczywiste prawa i obowiązki stron tej umowy pozwalające na ich kwalifikację pod względem prawnym.

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Z przedstawionego opisu zdarzenia wynika, że Zainteresowany będący stroną postępowania pozostaje od 2000 r. w związku małżeńskim z Zainteresowaną niebędącą stroną postępowania. Pomiędzy małżonkami od momentu zawarcia związku małżeńskiego występował ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. (…) 2020 r. małżonkowie zawarli umowę majątkową małżeńską, na mocy której ustanowili w małżeństwie rozdzielność majątkową polegającą na tym, że każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem tej umowy, jak i majątek nabyty później oraz, że każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem. Obecnie ze względu na zmianę sytuacji Zainteresowanego 1 (zakończenie pełnienia przedmiotowych funkcji) małżonkowie chcieliby rozwiązać wskazaną wyżej umowę, co spowoduje powrót między małżonkami do ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Jednocześnie każdy z małżonków zachowa w majątku odrębnym zgromadzony majątek w czasie trwania powyższej umowy. Wolą małżonków do majątku wspólnego wprowadzone zostaną składniki majątkowe nabyte w czasie trwania ustroju rozdzielności majątkowej, czyli w czasie wskazanej wyżej umowy. W tym celu konieczne będzie zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej wspólność ustawową. Przedmiotowa umowa zostanie zawarta w formie aktu notarialnego na podstawie art. 47 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy. W związku z umową rozszerzająca wspólność majątkową ustrojem wspólności majątkowej małżeńskiej zostaną objęte składniki majątkowe, które zostały nabyte przez Zainteresowanego 1 i Zainteresowanego 2 w czasie trwania między małżonkami ustroju rozdzielności majątkowej, a także składnik majątkowy wchodzący w skład majątku osobistego Zainteresowanego 2 jeszcze sprzed zawarcia związku małżeńskiego. Wartość składników majątkowych Zainteresowanego 1, które miałyby zostać objęte zakresem rozszerzenia wspólności majątkowej wielokrotnie przekracza kwoty wolne od podatku dla pierwszej grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn. Umowa majątkowa małżeńska zostanie zawarta od razu w momencie rozwiązania umowy z 2020 r. (w tym samym akcie notarialnym) lub w terminie późniejszym.

Kwestie stosunków majątkowych małżeńskich reguluje ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.).

Zgodnie z art. 31 ww. Kodeksu:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

W myśl art. 33 pkt 1 i 2 ww. Kodeksu:

Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

-przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

-przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.

Zgodnie z art. 47 § 1 i 2 omawianego Kodeksu:

Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa.

Umowa majątkowa małżeńska może być zmieniona albo rozwiązana. W razie jej rozwiązania w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa, chyba że strony postanowiły inaczej.

Treść umowy majątkowej małżeńskiej sprowadza się bądź do wyłączenia wspólności ustawowej i zastąpienia jej ustrojem rozdzielności majątkowej, bądź też do określenia zasad przynależności poszczególnych rodzajów praw majątkowych do majątku wspólnego i majątków odrębnych małżonków.

Jak wskazano na wstępie uzasadnienia tej interpretacji indywidualnej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają czynności cywilnoprawne enumeratywnie wymienione w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny oraz powołane wyżej przepisy prawa należy stwierdzić, że czynność rozwiązania umowy majątkowej małżeńskiej oraz umowa rozszerzająca ustawową wspólność majątkową małżeńską nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ nie zostały ujęte w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu, określonym w art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zatem zarówno rozwiązanie, jak i zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej rozszerzającej ustrój wspólności majątkowej na składniki majątku osobistego Zainteresowanego 1, jak i Zainteresowanego 2 nie powoduje powstania obowiązku podatkowego − zarówno po stronie Zainteresowanego 1, jak i Zainteresowanego 2 − na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Ta interpretacja stanowi ocenę Państwa stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W zakresie podatku od spadków i darowizn wydane zostało odrębne rozstrzygnięcie. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych również wydane zostanie odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać Ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej ma prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

-    w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

-     w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r Ordynacji podatkowej.