Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - null

ShutterStock
Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe - Interpretacja - null

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Temat interpretacji

Interpretacja indywidualna – stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wierzytelności w części dotyczącej:

  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty i zostaną udokumentowane protokołem na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT – jest prawidłowe;
  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności nie byłyby równe albo wyższe od jej kwoty – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

30 kwietnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wierzytelności, które uznają Państwo za nieściągalne. Uzupełnili go Państwo pismem z 23 maja 2025 r. – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółka (…) sp. z o.o. (dalej: „Spółka”) prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obrotu (...) (dalej: „Towary”).

Z uwagi na jej przedmiot, działalność Spółki jest ściśle regulowana przepisami prawa, w konsekwencji Spółka obowiązana jest przestrzegać surowych wymagań formalnych w celu dokonywania obrotu Towarami.

Działalność gospodarcza Spółki ma charakter międzynarodowy. Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zawiera kontrakty handlowe na dostawę Towarów do podmiotów zlokalizowanych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, w szczególności w krajach innych niż europejskie.

W szczególności, lecz nie wyłącznie, odbiorcami Towarów będących przedmiotem obrotu są podmioty z państw z kontynentu azjatyckiego oraz afrykańskiego, w tym jednostki administracji takich państw, np. ministerstwa obrony narodowej i jednostki im podległe (dalej: „Kontrahenci”).

Spółka pragnie wskazać, że może zdarzyć się, iż Kontrahenci nie będą opłacać swoich zobowiązań wobec Spółki w całości, w związku z czym część kontraktów pozostanie nieuregulowana ze strony odbiorców Towarów. W konsekwencji Spółka musiałaby podjąć kroki prawne w celu wyegzekwowania niespłaconych wierzytelności. Niemniej jednak, z uwagi na fakt, iż kontrakty handlowe zawarte są z podmiotami rządowymi z odmiennych kręgów kulturowych i prawnych, a stroną tych kontraktów są jednostki państwowe, możliwość realnego dochodzenia spłaty wierzytelności jest niezwykle mała, częstokroć zerowa. Powyższe jest dodatkowo uzasadnione faktem, iż dla wyegzekwowania wierzytelności zastosowanie mają przepisy lokalnie obowiązujące a obiektywizm czy bezstronność miejscowych organów egzekucyjnych i sądów może być zaburzona poprzez niechęć do podejmowania przez te organy czy sądy czynności faktycznych i prawnych przeciwko organom administracji własnego państwa. W praktyce można mówić o faktycznej zależności organów sądowniczych czy egzekucyjnych od władzy wykonawczej, gdyż w państwach tych mogą i częstokroć obowiązują inne realia prawne i kulturowe niż europejskie.

W takich sytuacjach przeznaczenie przez Spółkę jakichkolwiek środków finansowych na próby wyegzekwowania należności od Kontrahentów, o których mowa powyżej, jest niecelowe z perspektywy ekonomicznej i faktycznej, a przez to w zupełności nieuzasadnione. Spółka ma całkowitą świadomość, iż jakiekolwiek próby dochodzenia należności w takich krajach są skazane na niepowodzenie z uwagi na podległość czy też zależność lokalnych organów sądowniczych i egzekucyjnych od organów administracji państwa czy ciał stanowiących prawo w takich krajach.

Spółka wskazuje, że przeznaczenie przez Spółkę zarówno niewielkich jak też znacznych kwot tytułem dochodzenia wierzytelności od podmiotów z ww. krajów, w szczególności kosztów zastępstwa procesowego, kosztów sądowych i egzekucyjnych nie ma racjonalnego uzasadnienia. W ocenie Spółki istnieje graniczące z pewnością prawdopodobieństwo, że nie ma możliwości korzystnego zakończenia sprawy wyegzekwowania należności od Kontrahentów.

Spółka pragnie przy tym podkreślić, iż kontrakty zawierane na dostawy Towarów w takich państwach azjatyckich czy afrykańskich cechują się wysoką marżowością i generują istotne dochody dla Spółki, nawet jeśli należności Spółki za zrealizowane dostawy towarów zostaną rozliczone jedynie w części. Z uwagi na powyższe oraz z uwagi na realia kulturowe i kulturowo - prawne w takich krajach z perspektywy średnio i długookresowej mogłoby być szkodliwe dla Spółki podejmowanie jakichkolwiek działań w celu egzekucji części niezapłaconych faktur wystawionych przez Spółkę, gdyż wówczas Spółka realnie utraciłaby możliwość pozyskania kolejnych zamówień od tych Kontrahentów, podczas gdy nawet przy częściowo nieuregulowanych należnościach Spółki w ramach danego kontraktu pozostaje on źródłem istotnych zysków dla Spółki.

Z uwagi na ryzyko częściowego braku zapłaty za Towary, Spółka chciałaby zaliczyć takie wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów jako wierzytelności, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 25 lit a) ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: „CITU”), których nieściągalność została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU, tj. na podstawie protokołu stwierdzającego, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

W przypadku braku spłaty wierzytelności, o których mowa powyżej, Spółka uprzednio zaliczy takie wierzytelności do przychodów należnych w momencie wystawienia faktury bądź w chwili dostawy Towarów Kontrahentowi. Jednocześnie wierzytelności takie zostaną przez Spółkę odpisane jako nieściągalne (w ewidencji księgowej Spółki zostanie dokonany odpowiedni zapis zgodnie z ustawą o rachunkowości, w myśl art. 9 ust. 1 CITU).

Jednocześnie Spółka chciałaby zauważyć, że z uwagi na specyfikę i charakter obrotu dokonywanego przez Spółkę, marżowość kontraktów, których przedmiotem są Towary, jest na wysokim poziomie. W związku z tym, bez względu na wartość umowy zawartej przez Spółkę, każdy z kontraktów handlowych jest dla Spółki dochodowy, także w przypadku, gdy Kontrahenci nie będą regulować części zobowiązania wynikającego z takiego kontraktu.

Spółka powzięła wątpliwość, czy w przypadku, w którym Kontrahent będący podmiotem lub jednostką państwową z siedzibą w kraju innym niż kraj europejski, w szczególności kraju położonym na terenie Azji lub Afryki Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconej wierzytelności zaliczonej uprzednio do przychodów należnych na podstawie protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU poprzez wskazanie w nim, że jakiekolwiek próby dochodzenia wierzytelności od Kontrahenta określonego powyżej będą nieskuteczne i ponoszenie jakichkolwiek kosztów celem dochodzenia wierzytelności nie ma uzasadnienia ekonomicznego z uwagi na obiektywne przyczyny wskazane w powyżej.

Uzupełnienie opisu zdarzenia przyszłego

Pismem z 23 maja 2025 r. udzielili Państwo odpowiedzi na poniższe pytania.

1) Czy wierzytelności, które zamierzają Państwo zaliczyć do kosztów jako wierzytelności nieściągalne, nie są/nie będą w momencie zaliczania do kosztów przedawnione?

W odpowiedzi na pytanie nr I.1 Wnioskodawca chciałby wskazać, że wierzytelności, które Wnioskodawca zamierza zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów jako wierzytelności nieściągalne, nie są i nie będą w momencie zaliczania do kosztów przedawnione.

2) Czy w każdym przypadku koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od kwoty tej wierzytelności?

W odpowiedzi na pytanie nr I.2 Wnioskodawca chciałby wskazać, że nie w każdym przypadku koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od kwoty tej wierzytelności. Niemniej jednak kwestią kluczową, którą Wnioskodawca chciałby podkreślić, jest fakt, iż w sytuacji kontraktowania z podmiotami będącymi jednostkami rządowymi krajów z odmiennych kręgów kulturowych i prawnych, w szczególności z krajów afrykańskich możliwość skutecznego dochodzenia wierzytelności jest niemal zerowa. Tym samym wydatkowanie jakichkolwiek kosztów, zarówno mniejszych, jak i większych, związanych z dochodzeniem takiej wierzytelności jest bezcelowe i nie będzie służyło zabezpieczeniu źródła dochodów – wydatkowanie takich środków finansowych nie niesie żadnego ekonomicznego i faktycznego uzasadnienia.

Powyższe twierdzenie jest tym bardziej uzasadnione, że dochodzenie roszczeń odbywa się na podstawie prawodawstwa takiego kraju oraz lokalnej praktyki stosowania prawa, przez co możliwości procesowe są wysoce ograniczone z uwagi na konsekwencje, z jakimi organ sądowy / egzekucyjny mógłby mierzyć się, gdyby prowadził działania negatywne dla własnego państwa. Z tego samego powodu lokalne kancelarie prawne mogą odmawiać świadczenia usług pomocy prawnej i zastępstwa procesowego na rzecz Wnioskodawcy.

Wspomnieć należy, że z uwagi na potencjalne postępowanie sądowe lub egzekucyjne prowadzone na terytorium kraju kontrahenta koszty takiego postępowania mogą być zgoła odmienne i nie można wprost przenosić postanowień polskich rozporządzeń kosztowych wiążących organy i sądy w prowadzonych przez te organy i sądy sprawach. Tym samym rzeczywiste koszty prowadzenia postępowania przez Wnioskodawcę w przypadku konieczności dochodzenia roszczeń przed organem / sądem w kraju kontrahenta rządowego mogą być zdecydowanie wyższe.

Końcowo Wnioskodawca chciałby wskazać na koszt utraconych kontraktów, których kontrahenci nie zawarliby z uwagi na spór sądowy powstały na tle innej umowy. Innymi słowy sama próba podejmowania działań wobec kontrahenta (jednostki rządowej innego państwa) z graniczącym z pewnością prawdopodobieństwem doprowadziłaby do zaprzestania współpracy, która z uwagi na jej przedmiot, jest współpracą regularną i wieloletnią, tym samym generującą znaczące przychody opodatkowanie na terytorium RP. Z uwagi na specyfikę i przedmiot zamówień możliwość nawiązania takiej współpracy biznesowej jest niezwykle trudna i wymaga wiele zaangażowania, referencji oraz budowania wspólnej historii biznesowej. Jakiekolwiek naruszenie takiej współpracy może mieć znaczący wpływ na powodzenie dalszej działalności Wnioskodawcy.

Pytania

Czy w przypadku, w którym Kontrahent będący podmiotem lub jednostką państwową z siedzibą w kraju innym niż kraj europejski, w szczególności kraju położonym w Azji lub Afryki, Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconej wierzytelności zaliczonej uprzednio do przychodów należnych na podstawie protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU poprzez wskazanie w nim, że jakiekolwiek próby dochodzenia wierzytelności od Kontrahenta określonego powyżej będą nieskuteczne i ponoszenie jakichkolwiek kosztów celem dochodzenia wierzytelności nie ma uzasadnienia ekonomicznego z uwagi na obiektywne przyczyny wskazane w opisie zdarzenia przyszłego?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Spółki, w przypadku, w którym Kontrahent będący podmiotem lub jednostką państwową z siedzibą w kraju innym niż kraj europejski, w szczególności kraju położonym w Azji lub Afryce, Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty niespłaconej wierzytelności zaliczonej uprzednio do przychodów należnych na podstawie protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU poprzez wskazanie w nim, że jakiekolwiek próby dochodzenia wierzytelności od Kontrahenta określonego powyżej będą nieskuteczne i ponoszenie jakichkolwiek kosztów celem dochodzenia wierzytelności nie ma uzasadnienia ekonomicznego.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 CITU, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Z kolei w myśl art. 16 ust. 1 pkt 25 CITU nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, w części, w jakiej uprzednio zostały zarachowane do przychodów należnych i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 Ustawy o CIT za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2) postanowieniem sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub

c) zakończeniu postępowania upadłościowego, albo

3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Art. 16 ust. 1 pkt 20 CITU stanowi ponadto, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

Należy mieć na uwadze, że wierzytelność z tytułu dostawy Towarów jest zaliczana przez Spółkę do przychodów podatkowych w momencie dostawy Towarów lub w momencie wystawienia faktury. W konsekwencji, w świetle art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a CITU kwota takiej wierzytelności może, pod pewnymi warunkami, zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów.

Innymi słowy, pierwszym etapem badania czy konkretna nieściągalna wierzytelność może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów jest ustalenie czy stanowiła ona uprzednio przychód należny.

Jeśli tak, wówczas należy przejść do kolejnego etapu i zweryfikować, czy jej nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z art. 16 ust. 2 CITU.

Z uwagi na okoliczności wskazane w opisie zdarzenia przyszłego Spółka wskazuje, iż jedyną realną możliwością udokumentowania wierzytelności odpisanej jako nieściągalna jest protokół sporządzony przez podatnika, tj. protokół, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU.

CITU nie wskazuje przy tym żadnych specjalnych wymogów formalnych co do treści ani formy protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU. Z całą pewnością stwierdzić należy jednak, iż w treści takiego protokołu powinna znaleźć się wartość nieściągalnej wierzytelności oraz realne możliwości jej dochodzenia oraz przyczyny braku możliwości wyegzekwowania takiej wierzytelności.

Spółka wskazuje, że realne możliwości wyegzekwowania wierzytelności od Kontrahenta są bliskie zeru, z uwagi na podległość czy też zależność lokalnych organów sądowniczych i egzekucyjnych od organów administracji państwa czy ciał stanowiących prawo w takich krajach.

W związku z powyższym, zdaniem Spółki, celem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności od Kontrahentów odpisanych przez Spółkę jako wierzytelności nieściągalne, które to wierzytelności zostaną uprzednio zaliczone do przychodów należnych, Spółka będzie mogła jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych udokumentować je na podstawie protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 CITU, w którym to protokole zostanie wskazana wartość wierzytelności oraz oświadczenie Spółki, iż jakiekolwiek próby dochodzenia lub wyegzekwowania wierzytelności od Kontrahenta nie mają uzasadnienia biznesowego, ekonomicznego i de facto prawnego z uwagi na fakt podległości czy też zależności lokalnych organów sądowniczych i egzekucyjnych od organów administracji państwa, tj. od Kontrahentów czy ciał stanowiących prawo w takich krajach.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wierzytelności w części dotyczącej:

  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty i zostaną udokumentowane protokołem na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT – jest prawidłowe;
  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności nie byłyby równe albo wyższe od jej kwoty – jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zasady kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów określają przepisy art. 15 oraz 16 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2025 r., poz. 111 ze zm.; dalej: „ustawa o CIT”).

Zgodnie z art. 15 ust. 1 zd. 1 ww. ustawy:

Kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. (…)

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów.

Jak stanowi art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne, z wyjątkiem wierzytelności, w części, w jakiej uprzednio zostały zarachowane do przychodów należnych i których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w ust. 2.

W myśl art. 12 ust. 3 ww. ustawy:

Za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych, z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1 pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Z kolei z art. 16 ust. 2 tej ustawy wynika, że:

Za wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 25, uważa się te wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana:

1) postanowieniem o nieściągalności, uznanym przez wierzyciela jako odpowiadającym stanowi faktycznemu, wydanym przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego, albo

2) postanowieniem sądu o:

a) oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, gdy majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, lub

b) umorzeniu postępowania upadłościowego, jeżeli zachodzi okoliczność wymieniona w lit. a, lub

c) zakończeniu postępowania upadłościowego, albo

3) protokołem sporządzonym przez podatnika, stwierdzającym, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Dodatkowo z art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT wynika, że:

Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako przedawnione.

Przede wszystkim wierzytelności określone jako nieściągalne muszą być wcześniej zarachowane jako przychody należne. Wierzytelności te powinny być również odpisane jako nieściągalne (powinien być dokonany odpowiedni zapis w ewidencji prowadzonej zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o CIT). Ponadto wierzytelności określone jako nieściągalne, w celu zakwalifikowania ich do kosztów uzyskania przychodów, powinny zostać udokumentowane w sposób wskazany w art. 16 ust. 2 Ustawy o CIT. Jakikolwiek inny dokument niż wymieniony w art. 16 ust. 2 tej ustawy nie może udokumentować faktu nieściągalności wierzytelności. Poza tym wierzytelności mogą zostać zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów, o ile nie uległy przedawnieniu.

Należy zauważyć również, że dla zaliczenia wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów konieczne jest spełnienie tych przesłanek jednocześnie. Nie będzie mogła być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów wierzytelność, która nie została uprzednio zaliczona do przychodów należnych, choćby została udokumentowana w sposób przewidziany w ustawie, jak i wierzytelność, która została uprzednio zakwalifikowana do przychodów należnych, ale której nieściągalność nie została udokumentowana we właściwy sposób. Spełniając kumulatywnie wszystkie warunki, wierzytelności odpisane jako nieściągalne stanowić będą koszty uzyskania przychodów. Z wniosku wynika, że sprzedają Państwo towary, których odbiorcami są podmioty z państw kontynentu azjatyckiego oraz afrykańskiego („Kontrahenci”). W Państwa działalności zdarzają się przypadki, że Kontrahenci nie opłacają swoich zobowiązań wobec Spółki w całości, w związku z czym część kontraktów pozostanie nieuregulowana. W takich przypadkach – co wynika z opisu sprawy – Spółka nie decyduje się podejmować próby dochodzenia należności ze względu na „graniczące z pewnością prawdopodobieństwo, że nie ma możliwości korzystnego zakończenia sprawy wyegzekwowania należności od Kontrahentów”.

Z wniosku wynika, że dokumentują Państwo nieściągalność wierzytelności protokołem, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT.

Protokół ten, co wynika wprost z ww. przepisu, powinien stwierdzać, że przewidywane:

  • koszty procesowe (koszty sądowe i koszty zastępstwa procesowego) oraz
  • koszty egzekucyjne

- związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe lub wyższe od jej kwoty.

W tym miejscu należy poczynić uwagę, że w przypadku zaliczenia do kosztów nieściągalnej wierzytelności na podstawie protokołu, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT, decydujące znaczenie ma właściwe ustalenie limitu, który zależy od przewidywanych kosztów procesowych i egzekucyjnych związanych z dochodzeniem wierzytelności, do wysokości którego wartość wierzytelności odpisanej jako nieściągalna, może zostać uznana za koszt uzyskania przychodu.

Wskazali Państwo jednak, że:

(…) nie w każdym przypadku koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od kwoty tej wierzytelności. Niemniej jednak kwestią kluczową, którą Wnioskodawca chciałby podkreślić, jest fakt, iż w sytuacji kontraktowania z podmiotami będącymi jednostkami rządowymi krajów z odmiennych kręgów kulturowych i prawnych, w szczególności z krajów afrykańskich możliwość skutecznego dochodzenia wierzytelności jest niemal zerowa.

Należy zaznaczyć, że w art. 16 ust. 2 ustawy o CIT ustawodawca wskazał wprost na sposoby udokumentowania nieściągalności wierzytelności – jest to katalog zamknięty, więc nie jest możliwe dokumentowanie nieściągalności w inny sposób niż wskazany w ww. przepisie.

Należy więc wyraźnie zaznaczyć, że protokół dokumentujący nieściągalność wierzytelności musi spełniać warunki określone w przepisie. Do zaliczenia nieściągalnej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów nie wystarczy zatem Państwa subiektywna opinia, że nie odzyskają Państwo kwot, które zobowiązany był Państwu zapłacić kontrahent. Powinni Państwo podjąć działania, w wyniku których będą Państwo dysponowali dokumentami albo innymi dowodami, które pozwolą na zobiektywizowanie Państwa opinii w tym zakresie. Takim dokumentem może być protokół, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT, ale tylko w przypadku, gdy przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty. Tylko w takim przypadku zostało przez ustawodawcę dozwolone zaliczenie nieściągalnej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.

W związku z powyższym, odnosząc się do Państwa wątpliwości, należy wskazać, że mogą Państwo zaliczyć nieściągalną wierzytelność do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT tylko w tych przypadkach, w których wykażą Państwo w protokole, o którym mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT, w sposób rzetelny i niebudzący wątpliwości, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

W innych przypadkach, tj. gdy przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności nie byłyby równe albo wyższe od jej kwoty, nie mają Państwo możliwości zaliczenia takiej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów.

Należy pamiętać, że generalnie podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych nie mają możliwości zaliczania nieściągalnych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów. Ustawodawca zezwolił na wyjątki od tej zasady pod warunkiem spełnienia rygorystycznych wymagań, m.in. w zakresie udokumentowania nieściągalności wierzytelności. W sytuacji, gdy dany podatnik nie spełnia tych wymagań, nie ma możliwości zaliczenia do kosztów takich nieściągalnych wierzytelności. Nie zmienia tej sytuacji fakt, że dokonują Państwo dostawy towarów do Kontrahentów z krajów azjatyckich czy afrykańskich, gdzie – w Państwa opinii – nie ma możliwości skutecznego dochodzenia wierzytelności. Podejmując ryzyko dostaw do tych podmiotów, muszą mieć Państwo na względzie, że skutki takiego ryzyka nie mogą zostać przez Państwa uwzględnione w rachunku podatkowym.

Dokonując dostaw do Kontrahentów, od których nie spodziewają się Państwo otrzymania zapłaty, biorą Państwo na siebie pełne ryzyko gospodarcze i finansowe, co nie może oznaczać, że jest ono wyznacznikiem i decydującym motywem uznania nieściągalnych wierzytelności za koszty uzyskania przychodów.

Zatem, Państwa stanowisko w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kwoty wierzytelności w części dotyczącej:

  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty i zostaną udokumentowane protokołem na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 3 ustawy o CIT – jest prawidłowe;
  • tych wierzytelności, w przypadku których przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności nie byłyby równe albo wyższe od jej kwoty – jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie ze stanem faktycznym podanym przez Wnioskodawcę w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

  • Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
  • Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeżeli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:

1) z zastosowaniem art. 119a;

2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

  • Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

  • w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
  • w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.