Temat interpretacji

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 112, poz. 770), Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Spółki, przedstawione we wniosku z dnia 19 września 2007 r. (data wpływu 24 września 2007 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z kosztami procesowymi jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 września 2007 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z kosztami procesowymi.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Sporadycznie przeciwko Spółce formułowane są powództwa o odszkodowania z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości gruntowej stanowiącej własność powoda, na której posadowiono np. stacje transformatorowe lub słupy linii energetycznych. Niniejsze powództwa nie są wynikiem standardowych działań Spółki, lecz dawnych stanów faktycznych, zgodnie z którymi Spółka w ramach prowadzonej działalności gospodarczej korzystała z gruntów osób trzecich bez stosownych uregulowań prawnych. Konsekwencją powyższego są postępowania sądowe, które kończy bądź ugoda sądowa, bądź wyrok. W zależności od rozstrzygnięcia, w przypadku orzeczeń zapadających na niekorzyść Spółki, zgodnie z sentencją wyroku Spółka ponosi koszt zasądzonego odszkodowania oraz koszty procesu takie jak wpis, opłatę kancelaryjną, koszt zastępstwa procesowego i inne. W związku z rozbieżnościami interpretacyjnymi pojawiła się wątpliwość w przedmiocie możliwości zaliczenia kosztów procesu do pośrednich kosztów podatkowych Spółki.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie.

Zdaniem Wnioskodawcy, poniesione przez Spółkę wydatki z tytułu zawartej ugody sądowej, bądź zasądzone koszty procesu, w tym zasądzone prawomocnymi wyrokami sądu na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego w myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych stanowią koszty podatkowe Spółki.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w art. 15 i art. 16 reguluje kwestię kosztów uzyskania przychodów. W art. 15 ust. 1 ustawodawca zawarł generalna zasadę, w myśl której kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Oznacza to, że jeżeli określony wydatek nie został ustawowo wyłączony z kosztów poprzez wymienienie go w katalogu wydatków zawartych w art. 16 ust. 1 ustawy, jako nie stanowiący kosztów uzyskania przychodów a podatnik udokumentuje, że jego poniesienie miało na celu osiągnięcie, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, to stanowi on koszt podlegający uwzględnieniu w rachunku podatkowym. Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż w konsekwencji łącznego spełnienia powyższych warunków, racjonalnie uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów, powinny być rozważane jako element kształtujący dochód. W tym miejscu zaznaczyć należy, iż przepis art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wyraźnego stwierdzenia, że pomiędzy poniesionym wydatkiem, a osiągniętym przychodem musi zachodzić skonkretyzowany i bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, ponieważ nie wszystkie koszty ponoszone przez podatników są bezpośrednio związane z osiągnięciem przychodu. Związek ten może mieć także charakter pośredni (art. 15 ust. 4d ustawy), jak np. w przypadku kosztów funkcjonowania podatnika. Jak wynika ze stanu faktycznego, w związku ze specyfiką prowadzonej działalności jaką jest dystrybucja energii elektrycznej, sporadycznie zdarzają się przypadki, iż Spółka ponosi wydatki związane z kosztami postępowań sądowych dotyczących roszczeń właścicieli nieruchomości o odszkodowanie za bezumowne korzystanie z gruntu, na którym zostały posadowione słupy linii energetycznej lub stacje transformatorowe. Zdaniem Spółki, bez znaczenia dla rozstrzygnięcia charakteru przedmiotowych wydatków pozostaje kwestia, czy podatnik ponosi ciężar kosztów procesowych jako wierzyciel, czy jako dłużnik zobowiązany do ich zwrotu na rzecz wierzyciela, gdyż w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest ograniczenia w tym zakresie. Sprawą zasadniczą dla rozstrzygnięcia kwestii możliwości zaliczenia przedmiotowych wydatków do kosztów podatkowych jest fakt, iż działania Spółki zazwyczaj zmierzają do obrony przed roszczeniami wierzyciela.

Ponadto Spółka wskazuje, iż skoro na postawie art. 16 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ustawodawca wyłączył z kosztów uzyskania przychodów tylko koszty egzekucyjne stwierdzić należy, że koszty poniesione w innej fazie postępowania tj. koszty procesu poniesione w postępowaniu rozpoznawczym mogą mieścić się w art. 15 ust. 1 ww. ustawy. Zdaniem Spółki, zasada, iż u dłużnika koszty procesu nie są kosztami uzyskania przychodów związanymi z osiągnięciem przychodów, natomiast u wierzyciela koszty sądowe i inne koszty procesu zaliczone są do kosztów uzyskania przychodów nie może być traktowana jako klauzula generalna zaliczania tego rodzaju wydatków do kosztów uzyskania przychodów. Każda sytuacja winna być traktowana indywidualnie, odrębnie dla każdego przypadku, według zasad racjonalnego rozumowania. Weryfikacja poniesionych kosztów powinna polegać na wnikliwej ocenie, czy istnieje związek wydatku z prowadzoną działalnością oraz czy zachodzi przesłanka ponoszenia wydatku w celu obrony przed ewentualnym zmniejszeniem przychodu lub zwiększeniem straty oraz związku z funkcjonowaniem podatnika.

W przedmiotowym stanie faktycznym koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego, zazwyczaj dotyczą postępowań, które ze strony Spółki zmierzają do obrony przed zarzutami wierzyciela, ewentualnie zmniejszeniem jego roszczeń, a więc ponoszone są w interesie Spółki. Nie występuje tu wprawdzie bezpośredni związek pomiędzy poniesieniem kosztów procesowych, a uzyskaniem konkretnego przychodu, niemniej jednak uznać należy, iż są to wydatki związane z funkcjonowaniem Spółki i zgodnie z nowym brzmieniem przepisu art. 15 ust. 1 powołanej ustawy utrzymaniem źródła przychodów, jakim jest działalność gospodarcza.

Reasumując, Spółka stoi na stanowisku, iż przedmiotowe koszty jako spełniające znamiona w/cyt. art. 15 ust. 1 ww. ustawy i jednocześnie nie wymienione w art. 16 ust. 1 tej ustawy można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.

Na tle przedstawionego stanu faktycznego, stwierdzam, co następuje.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 (...).

Z powyższego przepisu wynika, iż kosztami uzyskania przychodów są wszelkie koszty, a więc bezpośrednio i pośrednio związane z uzyskiwaniem przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 powołanej ustawy. Jako, że przepisy omawianej ustawy nie przewidują bezpośredniego wyłączenia kosztów procesowych z kosztów uzyskania przychodu, zasadnicze znaczenie dla dokonania oceny możliwości zaliczenia wskazanych kosztów do kosztów uzyskania przychodu będzie miało określenie, czy powyższe koszty zostały poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Z bezumownym korzystaniem z rzeczy mamy do czynienia, gdy osoba trzecia, w tym wypadku Spółka, bez tytułu prawnego wchodzi w sferę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków.

W związku z tym, właścicielowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z rzeczy, którego treścią jest żądanie wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy oraz zwrot pożytków lub ich równowartości. Odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości obejmuje natomiast spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta gdyby nieruchomość nie została zajęta.

W związku z powyższym zauważyć należy, iż celem ponoszonych przez Spółkę kosztów procesowych w konkretnych sprawach o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie jest uzyskanie przychodu, ani zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów, gdyż istotą sporu jest zasadność roszczenia i wysokość odszkodowania w związku z korzystaniem przez Spółkę z nieruchomości bez tytułu prawnego.

Ponadto należy wskazać, iż koszty związane z działalnością gospodarczą jednostki oprócz tego, że muszą być wynikiem racjonalnego i celowego działania nie mogą obciążać budżetu skutkami zaniedbań, czy działań sprzecznych z prawem lub zasadami współżycia społecznego powodujących zmniejszenie jego wpływów.

Korzystanie z cudzej nieruchomości bez właściwego uregulowania stosunku łączącego Spółkę i właściciela nieruchomości wykorzystywanej przez tę Spółkę na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, niewątpliwie jest zaniedbaniem i co do zasady działaniem sprzecznym z prawem i zasadami współżycia społecznego, tym samym koszty procesowe związane z roszczeniami wierzycieli dotyczące odszkodowań nie powinny, wpływać na wysokość zobowiązania podatkowego Spółki.

Odnosząc powyższe do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego należy stwierdzić, iż wydatki poniesione z tytułu zawartej ugody sądowej, zasądzone koszty procesu, w tym zasądzone prawomocnymi wyrokami sądu na rzecz powoda koszty zastępstwa procesowego w związku z roszczeniami o odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości nie będą stanowić dla Spółki kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Reasumując stanowisko Spółki przedstawione we wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego uważa się za nieprawidłowe.

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego we wniosku i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania przedmiotowej interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu; ul. Św. Jakuba 20; 87-100 Toruń.