Możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych wartości wierzytelności leasingowych odpisanych jako nieściągalne, jak również odpisów aktualizujących wartość wierzytelności leasingowych w ramach transakcji sekurytyzacji prawa odkupu

Interpretacja indywidualna po wyroku sądu – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo:

1)ponownie rozpatruję sprawę Państwa wniosku z 7 września 2018 r. (data wpływu 11 września 2018 r.) o wydanie interpretacji indywidualnej – uwzględniam przy tym wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2022 r. sygn. akt II FSK 1661/19;

2)stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

W dniu 11 września 2018 r. wpłynął do Organu ww. wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wartości wierzytelności leasingowych odpisanych jako nieściągalne, jak również odpisów aktualizujących wartość wierzytelności leasingowych, które na mocy określonego w ramach transakcji sekurytyzacji prawa odkupu, w dniu wymagalności zapłaty:

- nie będą stanowiły przychodów należnych z tytułu umowy leasingu;

- będą stanowiły przychody należne z tytułu umowy leasingu.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółka Akcyjna (dalej: „Spółka”) jest podmiotem prowadzącym działalność finansową, w szczególności, w zakresie zawierania umów leasingu operacyjnego i finansowego oraz udzielania klientom finansowania w formie pożyczek.

Celem uzyskania finansowania potrzebnego do prowadzonej działalności Spółka zamierza przeprowadzić transakcję sekurytyzacyjną (dalej: „Sekurytyzacja”) w odniesieniu do następujących wierzytelności:

(a)wierzytelności wynikających z umów leasingu („Umowy Leasingu”) zawartych przez Spółkę (jako finansującego) z korzystającymi będącymi polskimi przedsiębiorcami (dalej: „Leasingobiorcy”) i stanowiących roszczenia w stosunku do Leasingobiorców przede wszystkim o zapłatę rat leasingowych oraz ewentualnie innych należności wynikających z zawartych Umów Leasingu, a także wierzytelności o zapłatę ceny za przedmiot leasingu, tj. wynikającej z wykonania prawa do żądania przez Leasingobiorcę sprzedaży przedmiotu leasingu po zakończeniu Umowy Leasingu za ustaloną cenę (dalej łącznie: „Wierzytelności Leasingowe”); przy czym możliwe również jest, iż Sekurytyzacją nie zostaną objęte wspomniane wyżej wierzytelności o zapłatę przez Leasingobiorcę ceny za przedmiot leasingu w przypadku wykonania prawa do jego zakupu po zakończeniu Umowy Leasingu;

(b)wierzytelności wynikających z umów pożyczek (dalej: „Umowy Pożyczek”) zawartych przez Spółkę (jako pożyczkodawcę) oraz pożyczkobiorców będących polskimi przedsiębiorcami (dalej: „Pożyczkobiorcy”), na podstawie których Spółka udzieliła Pożyczkobiorcom finansowania na zakup przedmiotów określonych w Umowach Pożyczek (dalej: „Wierzytelności Pożyczkowe”)

(dalej łącznie: „Wierzytelności” zaś Leasingobiorcy i Pożyczkobiorcy będą łącznie określani jako „Dłużnicy”).

Wierzytelności Leasingowe mogą wynikać zarówno z umów leasingu operacyjnego (uregulowanego w art. 17b Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), jak i finansowego (uregulowanego w art. 17f Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Przedmiotem Umów Leasingu są, w szczególności, środki transportu, w skład których wchodzą również pojazdy samochodowe w rozumieniu Ustawy o podatku od towarów i usług, a także maszyny i urządzenia.

Zgodnie z Umowami Leasingu oraz Umowami Pożyczki, z których wynikać będą Wierzytelności, część odsetkowa rat leasingowych oraz odsetki od pożyczek mogą być wyliczane według stałej lub zmiennej stopy procentowej. W skład Wierzytelności będących przedmiotem Sekurytyzacji nie będzie wchodził podatek od towarów i usług, który naliczany jest przez Spółkę na Wierzytelnościach Leasingowych.

Wierzytelności, które będą objęte Sekurytyzacją będą wierzytelnościami niewymagalnymi. Nie będą to wierzytelności stanowiące tzw. złe długi, a wręcz przeciwnie, na dzień stanowiący tzw. datę graniczną (cut-off date) poprzedzającą przeprowadzenie Sekurytyzacji Wierzytelności (tj. ich zbycie do spółki celowej), nie będą istniały przesłanki do uznania tych Wierzytelności za zagrożone nieściągalnością. Przedmiotem Sekurytyzacji mogą być zarówno Wierzytelności wyrażone w walucie PLN, jak i w walutach obcych.

Planowana Sekurytyzacja zostanie przeprowadzona poprzez odpłatny przelew Wierzytelności przez Spółkę do spółki celowej, która została utworzona w Irlandii (dalej: „SPV”). SPV jest rezydentem podatkowym Irlandii. SPV nie posiada w Polsce siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej. SPV nie jest też zarejestrowana dla celów podatku od towarów i usług w Polsce (rejestracja dla celów VAT w Polsce może mieć miejsce jedynie w nadzwyczajnej w sytuacji, w której konieczne byłoby w przyszłości przejęcie własności Przedmiotów Zabezpieczeń, jak wspomniano poniżej). SPV nie jest powiązana kapitałowo lub organizacyjnie ze Spółką, a przedmiotem działalności SPV jest wyłącznie nabywanie wierzytelności oraz uzyskanie finansowania (w szczególności, poprzez emisję papierów wartościowych, o której mowa poniżej), a także wykonywanie czynności z tym związanych (przy czym, jak niżej wskazano, po ewentualnym przejęciu w przyszłości własności Przedmiotów Zabezpieczeń, przedmiotem działalności SPV będzie także oddawanie przejętych przedmiotów w odpłatne używanie lub/oraz ich odsprzedaż).

Transakcja sekurytyzacji jest procesem składającym się z wielu czynności oraz wymagającym współpracy przynajmniej trzech podmiotów – inicjatora sekurytyzacji, podmiotu emisyjnego oraz inwestorów lub inwestora. Efektem i ekonomicznym celem Sekurytyzacji będzie pozyskanie środków pieniężnych przez Spółkę poprzez wykorzystanie aktywów w postaci Wierzytelności. Sekurytyzacja, stanowiąc alternatywną metodę finansowania, wpłynie na poprawę płynności finansowej Spółki.

Planowana Sekurytyzacja nie będzie obejmować wyłącznie zbycia Wierzytelności przez Spółkę do SPV, ale do jej przeprowadzenia konieczne będą także inne kluczowe operacje. W skład planowanej Sekurytyzacji wchodzić będą m.in. następujące podstawowe elementy transakcyjne:

- Przeniesienie Wierzytelności ze Spółki do SPV będzie następować w wykonaniu umowy sprzedaży wierzytelności zawartej pomiędzy Spółką i SPV. Przelew Wierzytelności w ramach Sekurytyzacji będzie dokonywany w sposób rewolwingowy, co oznacza, że zgodnie z założeniami Sekurytyzacji, do SPV będą sprzedawane periodycznie poszczególne transze Wierzytelności w czasie trwania okresu rewolwingowego, przy założeniu, że Wierzytelności ujęte w danej transzy będą spełniać wcześniej ustalone warunki kwalifikujące te Wierzytelności do Sekurytyzacji (przede wszystkim, przedmiotowe Wierzytelności muszą być wierzytelnościami tzw. performującymi, czyli niestanowiącymi złych długów). Wierzytelności mogą być przenoszone wraz z roszczeniami ubocznymi (zarówno o charakterze pieniężnym jak i niepieniężnym). Wraz z Wierzytelnościami SPV może także nabywać prawo do zaspokojenia się z zabezpieczeń ustanowionych celem zagwarantowania prawidłowego wykonania przez Dłużników zobowiązań wynikających z Umów Leasingu i Umów Pożyczki.

- W zamian za nabyte Wierzytelności SPV zapłaci Spółce cenę. Cena za Wierzytelności Leasingowe będzie niższa od łącznej kwoty zbywanych Wierzytelności Leasingowych (obejmującej ich część kapitałową i odsetkową, a także kwotę ceny nabycia przedmiotu leasingu przez Leasingobiorcę w przypadku skorzystania przez niego z prawa zakupu przedmiotu leasingu po zakończeniu Umowy Leasingu, jeżeli wierzytelność o zapłatę tej ceny będzie objęta Sekurytyzacją) określoną na tzw. datę graniczną (cut-off datę, tj. datę ustaloną przez strony i poprzedzającą dzień sprzedaży Wierzytelności Leasingowych przenoszonych w ramach jednej transzy). Różnica między sumą Wierzytelności Leasingowych wskazaną powyżej a ceną sprzedaży stanowić będzie dyskonto uzyskiwane przez SPV na nabyciu Wierzytelności Leasingowych. Cena należna Spółce za Wierzytelności Pożyczkowe będzie odpowiadać wartości nominalnej części kapitałowej Wierzytelności Pożyczkowych, określonej na wyżej wskazaną datę graniczną.

- Wierzytelności Pożyczkowe sprzedawane przez Spółkę do SPV nie będą obejmować odsetek naliczonych do dnia sprzedaży tych Wierzytelności (tj. odsetek należnych Spółce przed dniem sprzedaży Wierzytelności). SPV będzie uprawniona do otrzymania odsetek od udzielonych pożyczek należnych od dnia nabycia Wierzytelności Pożyczkowych od Spółki. Wierzytelności Pożyczkowe przenoszone do SPV będą obejmować kwotę główną pożyczek począwszy od daty granicznej (cut-off datę). W konsekwencji, kwoty główne spłaconych pożyczek otrzymane przez Spółkę począwszy od daty granicznej będą przekazywane do SPV.

- Umowa zbycia Wierzytelności może również zawierać postanowienie o dopłacie do ceny za przelewane Wierzytelności, która będzie wypłacana przez SPV w przypadku zaistnienia nadwyżek finansowych po stronie SPV wynikających ze spłat Wierzytelności.

- Przelew Wierzytelności do SPV dokonywany będzie bez regresu.

- Celem nabycia poszczególnych transz Wierzytelności, SPV będzie emitować obligacje lub inne instrumenty dłużne, których zabezpieczeniem (źródłem spłaty) będą Wierzytelności nabyte od Spółki. SPV może również zgromadzić potrzebne środki finansowe poprzez zaciągnięcie kredytów lub pożyczek. SPV może uzyskiwać finansowanie w formie emisji obligacji lub zaciągania kredytów/pożyczek również w przypadku, gdy będzie to konieczne do sfinansowania innych zobowiązań związanych z działalnością SPV. Finansowanie będzie udzielane SPV przez jednego lub większą liczbę inwestorów, którzy mogą być podmiotami polskimi lub zagranicznymi.

- W zamian za udział SPV w transakcji Sekurytyzacji i zapewnienie finansowania Spółce poprzez zapłatę ceny za Wierzytelności, SPV uzyska od Spółki odpowiednie wynagrodzenie. Wynagrodzenie to będzie miało formę opisanego powyżej dyskonta uzyskanego przez SPV na nabyciu Wierzytelności Leasingowych od Spółki. Natomiast w zamian za udział SPV w Sekurytyzacji dotyczącej Wierzytelności Pożyczkowych Spółka zapłaci SPV odpowiednią prowizję.

- Spółka prowadzi księgi rachunkowe w oparciu o Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej. Planowana transakcja sekurytyzacyjna dla celów rachunkowych będzie inna od ujęcia prawnego i podatkowego, a mianowicie z perspektywy rachunkowej transakcja ta nie zostanie rozpoznana jako sprzedaż wierzytelności, lecz jako pożyczka udzielona Spółce przez SPV. Powyższe wynika z faktu, że sprzedawane wierzytelności nie spełniają kryteriów do zaprzestania ich ujmowania przez Spółkę zgodnie z MSR/MSSF (na skutek czego będą dalej ujmowane w księgach Spółki). W następstwie powyższego, otrzymane od SPV środki zostaną ujęte jako zobowiązanie wobec SPV (odpowiadające pożyczce). Pożyczka wyceniana będzie w księgach rachunkowych według tzw. skorygowanej ceny nabycia (zamortyzowanego kosztu). Skorygowana cena nabycia pożyczki będzie uwzględniała koszty odsetkowe oraz te koszty ponoszone przez SPV z tytułu emisji obligacji, które będą się kwalifikowały do ujęcia w kalkulacji efektywnej stopy procentowej a skutki wyceny będą ujmowane jako koszt finansowy w rachunku wyników Spółki. Dodatkowo, Spółka będzie ujmowała w księgach rachunkowych „na bieżąco” zgodnie z zasadą memoriału koszty odpowiadające kwotom ponoszonym przez SPV na obsługę bieżącej działalności (głównie z tytułu wynagrodzenia zewnętrznych podmiotów świadczących usługi na rzecz SPV takie jak obsługa administracyjna, księgowa, itp.). Podsumowując, koszty SPV związane z obsługą obligacji oraz bieżącą działalnością SPV będą w całości ujmowane przez Spółkę w jej księgach rachunkowych jako koszty pozyskanego finansowania. W konsekwencji odmiennej kwalifikacji Sekurytyzacji dla celów księgowych niż to wynika z ujęcia prawnego i podatkowego, kwota dyskonta nie zostanie ujęta jako koszt rachunkowy w księgach rachunkowych Spółki.

- Wnioskodawca wskazał, że uzyskane przez SPV finansowanie będzie wykorzystywane do zapłaty ceny za Wierzytelności, przy czym płatność części ceny może zostać odroczona i zapłacona przez SPV do Spółki po spłacie przez SPV jej pozostałych zobowiązań. W konsekwencji, przeprowadzona Sekurytyzacja będzie stanowić efektywną metodę finansowania Spółki, w której Spółka uzyska potrzebne środki finansowe przed datą wymagalności rat leasingowych i rat udzielonych pożyczek składających się na Wierzytelności będące przedmiotem Sekurytyzacji. Rozliczenia między Spółką i SPV mogą być także dokonywane w formie potrącenia wzajemnych należności.

- Przepisy unijne oraz wydane na ich podstawie regulacje polskie dotyczące wymogów kapitałowych dla podmiotów finansowych, w tym także w przypadku uczestniczenia takich podmiotów jako inwestorów w transakcjach sekurytyzacyjnych wymagają, aby inicjator sekurytyzacji (Spółka) zachował przez cały czas transakcji tzw. istotny udział ekonomiczny (z ang. material economic interest), czyli partycypował w ryzyku spłaty obligacji emitowanych przez podmiot emisyjny (SPV). Planowana Sekurytyzacja również będzie przewidywać odpowiednią konstrukcję zapewniającą spełnienie przez Spółkę powyższych wymogów. W szczególności może to nastąpić poprzez udzielenie tzw. finansowania podporządkowanego przez Spółkę do SPV na podstawie umowy pożyczki lub obligacji wyemitowanych przez SPV, których spłata będzie mogła nastąpić dopiero po spłacie obligacji objętych przez głównych inwestorów. W celu spełnienia powyższych wymogów może również zostać zastosowane rozwiązanie, w którym nie wszystkie Wierzytelności spełniające określone kryteria zostaną sprzedane do SPV (tj. część losowo wybranych Wierzytelności, które spełniają warunki wymagane do zakwalifikowania ich do Sekurytyzacji, zostanie pozostawiona w Spółce i nie będzie przedmiotem sprzedaży).

Ponadto odroczona może zostać płatność dopłaty do ceny za zbycie Wierzytelności, która, jak wyżej wskazano, może być należna Spółce pod warunkiem zaistnienia nadwyżek finansowych po stronie SPV wynikających ze spłat Wierzytelności.

- Po zbyciu Wierzytelności do SPV Spółka będzie pełniła funkcję tzw. serwisera w zakresie administrowania przedmiotowymi Wierzytelnościami. Usługi te będą świadczone przez Spółkę w oparciu o odpowiednią umowę o obsługę nabytych Wierzytelności, a w skład tych usług wejdzie, między innymi: wydawanie Dłużnikom zaświadczeń i udzielanie im wyjaśnień co do Wierzytelności, wystawianie faktur oraz innych dokumentów na płatności z Umów Leasingu lub Umów Pożyczki, prowadzenie dokumentacji dotyczącej Wierzytelności, odbieranie wpłat od Dłużników, prowadzenie korespondencji z Dłużnikami, wysyłanie monitów, przekazywanie wpłat z tytułu spłaty Wierzytelności na rachunek SPV. W zamian za świadczone usługi serwisowania Wierzytelności Spółka będzie otrzymywać od SPV określone wynagrodzenie. Serwisowanie Wierzytelności przez Spółkę jest konieczne z uwagi na to, iż Spółka, jako podmiot, który wygenerował Wierzytelności, posiada wiedzę o tych Wierzytelnościach, umowach będących ich podstawą i Dłużnikach Wierzytelności oraz po zbyciu w dalszym ciągu pozostanie stroną Umów Leasingu i Umów Pożyczki. Z uwagi na fakt, iż SPV jest spółką celową przeznaczoną do przeprowadzenia Sekurytyzacji, serwisowanie nabytych Wierzytelności przez samą SPV byłoby bardzo utrudnione, przez co zaangażowanie w ten proces Spółki jest kluczowe.

- Podobnie jak w innych transakcjach sekurytyzacyjnych, w Sekurytyzacji może zostać powołany także serwiser zastępczy (back-up servicer), którego zadaniem będzie zastąpienie Spółki, jako serwisera, lub podmiot, który skoordynuje wstąpienie serwisera zastępczego (back-up servicer facilitator) w sytuacji, gdyby Spółka nie mogła pełnić swojej funkcji w tym zakresie (w szczególności, na skutek ewentualnej upadłości lub też gdyby z innych powodów Spółka nie wykonywała obowiązków na podstawie umowy o świadczenie usług administrowania Wierzytelnościami). Celem powołania takiego zastępczego podmiotu jest zapewnienie ciągłości w ściąganiu Wierzytelności od Dłużników przekazywaniu tych należności do SPV. Jest to element kluczowy z uwagi na fakt, iż sekurytyzowane Wierzytelności stanowić będą zabezpieczenie finansowania uzyskanego przez SPV na zakup Wierzytelności. W konsekwencji też, kwoty ściągniętych Wierzytelności muszą zostać przeznaczone na zwrot finansowania zaciągniętego przez SPV.

- Celem zachęcenia inwestorów do nabycia obligacji emitowanych przez SPV, dla obligacji może zostać uzyskany odpowiedni rating od agencji ratingowych. Obligacje mogą być również notowane na wybranej giełdzie papierów wartościowych, co umożliwi swobodny obrót tymi papierami wartościowymi.

- Przelew Wierzytelności Leasingowych do SPV nie będzie połączony z przeniesieniem na SPV własności przedmiotów leasingu objętych Umowami Leasingu. W konsekwencji pomimo przeniesienia Wierzytelności Leasingowych na SPV, to Spółka w dalszym ciągu pozostanie stroną Umów Leasingu. Spółka będzie też wystawiać faktury na Leasingobiorców na poszczególne raty leasingowe, wchodzące w skład Wierzytelności przelanych na SPV. Analogicznie, w odniesieniu do Umów Pożyczek, to Spółka pozostanie pożyczkodawcą, pomimo że prawo do otrzymywania spłat kwoty głównej pożyczek, należnych odsetek i innych wynikających z nich wierzytelności zostanie przeniesione na SPV.

- Możliwe jest, iż w przyszłości Spółka i SPV podejmą decyzję o wcześniejszym zakończeniu transakcji sekurytyzacyjnej poprzez odkup przez Spółkę części Wierzytelności pozostałych jeszcze do spłacenia (tzw. clean-up cali). W szczególności, sytuacja taka może wystąpić po spłaceniu całości lub części finansowania zaciągniętego przez SPV na nabycie Wierzytelności. Odkup wierzytelności w ramach tzw. clean-up cali jest standardowym elementem transakcji sekurytyzacyjnych, który umożliwia inicjatorowi sekurytyzacji (Spółka) zakończenie transakcji w przypadku, gdy ze względu na niewielką wartość wierzytelności pozostałych do spłaty oraz fakt całkowitego spłacenia inwestorów, utrzymywanie struktury przestaje być ekonomicznie uzasadnione.

- Transakcja Sekurytyzacji może także przewidywać obowiązek lub możliwość odkupu Wierzytelności przez Spółkę od SPV, przykładowo w przypadku wystąpienia naruszenia ustalonych warunków Sekurytyzacji, np. w przypadku, gdy dana Wierzytelność nie będzie spełniać wymogów niezbędnych do objęcia jej Sekurytyzacją (tzw. eligibility criteria) lub też w przypadku, gdy dana Wierzytelność przestanie być spłacana.

- Opisane przepływy pieniężne SPV będą ustalone w taki sposób, by wszelkie nadwyżki finansowe SPV były przekazywane do Spółki. Może to nastąpić poprzez zapłatę na rzecz Spółki dopłaty do ceny za przeniesienie Wierzytelności, lub też zapłatę pod innym tytułem prawnym.

- W celu zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych SPV w stosunku do Spółki wynikających, między innymi, z umowy dotyczącej administrowania (serwisowania) Wierzytelnościami, a w szczególności wierzytelności względem Spółki o przekazywanie do SPV otrzymywanych strumieni płatności należnych od Leasingobiorców i Pożyczkobiorców, na rzecz SPV mogą zostać ustanowione zabezpieczenia („Zabezpieczenia”) na określonych aktywach należących do Spółki („Przedmioty Zabezpieczenia”). Zabezpieczenia mogą zostać ustanowione w formie warunkowego przewłaszczenia na SPV przedmiotów Umów Leasingu, jak również w formie zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy ruchomych lub praw Spółki stanowiących organizacyjną całość, w tym na środkach transportu, maszynach i urządzeniach będących przedmiotem Umów Leasingu. Celem zabezpieczenia wierzytelności SPV wynikających z Wierzytelności Pożyczkowych, określone zabezpieczenia mogą również zostać ustanowione na przedmiotach stanowiących zabezpieczenie Umów Pożyczek.

- Samo ustanowienie Zabezpieczeń, do czasu ich faktycznej realizacji, nie będzie skutkować zmianą stron Umów Leasingu. Do czasu faktycznej realizacji Zabezpieczeń, finansującym (leasingodawcą) w tych umowach w dalszym ciągu pozostanie Spółka.

- SPV może mieć prawo do zaspokojenia swoich zabezpieczonych wierzytelności w szczególności poprzez przejęcie na własność Przedmiotów Zabezpieczenia oraz przedmiotów zabezpieczających Wierzytelności Pożyczkowe. Przed przejęciem na własność Przedmiotów Zabezpieczenia oraz przedmiotów zabezpieczających Wierzytelności Pożyczkowe, SPV złoży zgłoszenie rejestracyjne dla celów polskiego podatku od towarów i usług. Po przejęciu na własność Przedmiotów Zabezpieczenia SPV będzie kontynuowała (jako leasingodawca) Umowy Leasingu dotyczące Przedmiotów Zabezpieczenia, a po zakończeniu tych umów dokona sprzedaży Przedmiotów Zabezpieczenia na rzecz korzystających lub osób trzecich, ewentualnie odda je w kolejny leasing lub najem/dzierżawę. W przypadku przedmiotów zabezpieczających Wierzytelności Pożyczkowe, SPV przeznaczy środki pieniężne uzyskane ze sprzedaży tych przedmiotów wyłącznie na poczet zaspokojenia Wierzytelności i rozliczeń z Dłużnikami.

Jak wynika z powyższego szczegółowego opisu planowanej transakcji Sekurytyzacji, będzie to skomplikowana operacja finansowa zawierająca wiele istotnych elementów, które są nieodzowne dla skutecznego jej przeprowadzenia. Należy podkreślić, że wszystkie opisane powyżej elementy zdarzenia przyszłego są ze sobą ściśle powiązane i kluczowe dla przeprowadzenia Sekurytyzacji.

Nie będzie to zatem transakcja obejmująca wyłącznie sprzedaż i przelew Wierzytelności do SPV. Wręcz przeciwnie, równie istotnymi elementami w Sekurytyzacji będzie także uzyskanie odpowiedniego finansowania przez SPV, zagwarantowanie skutecznej obsługi i administrowania sekurytyzowanych Wierzytelności, pozwalającego na terminowe ściąganie kwot należnych od Dłużników i w konsekwencji realizację zobowiązań finansowych SPV wobec podmiotów finansujących.

Celem planowanej Sekurytyzacji nie będzie zbycie przez Spółkę Wierzytelności poprzez ich sprzedaż do SPV celem windykacji, lecz wdrożenie szczególnego instrumentu pozwalającego na uzyskanie przez Spółkę środków finansowych przed wymagalnością Wierzytelności, w drodze finansowania zapewnionego przez SPV w oparciu o zabezpieczenie w postaci Wierzytelności. Właśnie z tych względów, sekurytyzowane Wierzytelności muszą być wierzytelnościami „zdrowymi”, nienoszącymi cech nieściągalności lub zagrożenia nieściągalnością. Wierzytelności te muszą pozwolić SPV na emisję w oparciu o nie „zdrowych” papierów wartościowych w formie obligacji, które zostaną nabyte przez inwestorów.

Pytanie

Czy po odkupie Wierzytelności Leasingowych przez Spółkę od SPV, Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości Wierzytelności Leasingowych odpisanych jako nieściągalne, które uprzednio zostały zarachowane przez Spółkę jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób wymagany przepisami Ustawy o CIT, jak również odpisów aktualizujących wartość Wierzytelności Leasingowych od tej części, która będzie zaliczona do przychodów należnych Spółki, a ich nieściągalność zostanie uprawdopodobniona zgodnie z przepisami Ustawy o CIT?

Państwa stanowisko w sprawie

Zdaniem Wnioskodawcy, po odkupie Wierzytelności Leasingowych przez Spółkę od SPV, Spółka będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wartości Wierzytelności Leasingowych odpisanych jako nieściągalne, które uprzednio zostały zarachowane przez Spółkę jako przychody należne i których nieściągalność została udokumentowana w sposób wymagany przepisami Ustawy o CIT. W opinii Spółki, Spółka będzie również uprawniona do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość Wierzytelności Leasingowych od tej części, która została uprzednio zaliczona do przychodów należnych Spółki, a ich nieściągalność zostanie uprawdopodobniona zgodnie z przepisami Ustawy o CIT.

Jak wskazano w opisie zdarzenia przyszłego, w planowanej transakcji strony mogą uzgodnić, iż Spółka będzie odkupywać, w trybie i według kryteriów, które strony uzgodnią umownie, Wierzytelności z Umów Leasingu. W szczególności, odkupem mogą zostać objęte Wierzytelności Leasingowe, które przestały być realizowane przez Leasingobiorców (tzn. Leasingobiorcy przestali regularnie spłacać raty leasingowe z tych umów) lub też Wierzytelności Leasingowe, które przestaną spełniać inne kryteria określone przez strony w umowie zbycia Wierzytelności. Prawo odkupu będzie stanowić element całości transakcji sekurytyzacyjnej. Wierzytelnościami sekurytyzowanymi powinny być bowiem wyłącznie wierzytelności terminowo spłacane przez Dłużników, ponieważ wierzytelności te stanowić będą zabezpieczenie obligacji emitowanych przez SPV. W rezultacie, zgodnie z praktyką rynkową, w przypadku pojawienia się opóźnień w spłatach poszczególnych Wierzytelności, będą one mogły zostać wyłączone z transakcji poprzez ich zwrotne przeniesienie do Spółki na mocy określonego w umowie prawa odkupu.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 Ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Stosownie zatem do tej kluczowej zasady dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych, każdy koszt służący osiągnięciu przychodu lub zachowaniu/zabezpieczeniu jego źródła, który nie został bezpośrednio wymieniony w art. 16 ust. 1 Ustawy o CIT, stanowi dla podatnika wydatek, który może być uwzględniony w rachunku podatkowym.

Ustawa o CIT, co do zasady nie pozwala na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne oraz utworzonych na ten cel rezerw, a także odpisów aktualizujących wartość należności. Wyjątkiem od tej zasady są jednak regulacje zawarte w art. 16 ust. 1 pkt 25 i 26a oraz art. 16 ust. 2 i ust. 2a Ustawy o CIT umożliwiające podatnikowi zaliczenie wartości nieściągalnych wierzytelności lub odpisów je aktualizujących do kosztów uzyskania przychodów, pod warunkiem spełnienia określonych przez ustawodawcę przesłanek.

Przepisy Ustawy o CIT zawierają zamkniętą listę takich przesłanek. W konsekwencji, do kosztów uzyskania przychodów mogą zostać zaliczone te wierzytelności odpisane jako nieściągalne, a także te odpisy aktualizujące wartość należności, które powstały u podatnika w związku z działaniem mającym na celu osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów i jednocześnie spełniają warunki określone odpowiednio w art. 16 ust. 1 pkt 25, art. 16 ust. 1 pkt 26a oraz art. 16 ust. 2 i ust. 2a Ustawy o CIT.

Z uwagi na powyższe, podatnik ma prawo do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne wówczas, gdy:

- wierzytelności te uprzednio, na podstawie art. 12 ust. 3 Ustawy o CIT, zostały zarachowane jako przychody należne, oraz

- ich nieściągalność została udokumentowana w sposób określony w art. 16 ust. 2 Ustawy o CIT.

Podatnik ma prawo do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności:

- określonych w ustawie o rachunkowości (przy czym, zgodnie z art. 16 ust. 3i Ustawy o CIT, przepisy art. 16 ust. 1 pkt 26a i 27 Ustawy o CIT stosuje się odpowiednio do tworzonych przez podatników stosujących MSR odpisów na utratę wartości należności, w zakresie i na zasadach określonych tymi przepisami; przepis ten będzie miał zastosowanie do odpisów tworzonych przez Spółkę, ponieważ stosuje ona MSR),

- jedynie od tej części należności, która była uprzednio zaliczona na podstawie art. 12 ust. 3 Ustawy o CIT do przychodów należnych,

- pod warunkiem, że nieściągalność należności została uprawdopodobniona na podstawie art. 16 ust. 2a pkt 1 Ustawy o CIT.

Zdaniem Spółki, powyższe przepisy będą miały zastosowanie do Spółki w odniesieniu do Wierzytelności Leasingowych, które zostaną odkupione przez Spółkę od SPV. W opinii Spółki, po odkupieniu Wierzytelności Leasingowych od SPV, Spółka będzie miała prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów przedmiotowych Wierzytelności Leasingowych odpisanych jako nieściągalne po udokumentowaniu nieściągalności tych Wierzytelności Leasingowych w sposób określony w art. 16 ust. 2 Ustawy o CIT.

Analogicznie, po odkupieniu Wierzytelności Leasingowych od SPV, Spółka będzie miała również prawo zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących te Wierzytelności Leasingowe pod warunkiem, iż nieściągalność odkupionych Wierzytelności Leasingowych zostanie uprawdopodobniona w sposób wskazany w art. 16 ust. 2a pkt 1 Ustawy o CIT.

Jak Wnioskodawca wskazał powyżej, warunkiem zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wierzytelności odpisanych jako nieściągalne lub odpisów aktualizujących jest, aby wierzytelności te zostały wcześniej zaliczone do przychodów należnych na podstawie art. 12 ust. 3 Ustawy o CIT. Niewątpliwie w przypadku Spółki warunek ten zostanie spełniony w odniesieniu do przedmiotowych Wierzytelności Leasingowych. Zgodnie bowiem z art. 17k ust. 2 Ustawy o CIT, opłaty ponoszone przez korzystającego na rzecz osoby trzeciej stanowią przychód finansującego w dniu wymagalności zapłaty. W konsekwencji, Spółka będzie miała obowiązek wykazywać Wierzytelności Leasingowe, jako swój przychód w dniu wymagalności ich zapłaty. Należy przy tym podkreślić, iż podstawą prawną zaliczenia przedmiotowych Wierzytelności do przychodów Spółki będzie art. 12 ust. 3 Ustawy o CIT, który stanowi, iż „za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartość zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont”. Natomiast art. 17k ust. 2 Ustawy o CIT doprecyzowuje jedynie, w jakim momencie przychód ten powstanie po stronie Spółki.

Z uwagi na powyższe, niewątpliwie podstawowy warunek do zaliczenia w koszty podatkowe Spółki wartości Wierzytelności Leasingowych odkupionych od SPV i odpisanych jako nieściągalne, jak również odpisów aktualizujących te Wierzytelności Leasingowe, zostanie spełniony. W konsekwencji, po należytym udokumentowaniu lub uprawdopodobnieniu tej nieściągalności, Spółka będzie miała prawo zaliczyć do kosztów podatkowych wartość tak odpisanych Wierzytelności Leasingowych lub odpisów amortyzacyjnych (winno być: „aktualizujących”).

Należy przy tym wskazać, iż po odkupie Wierzytelności od SPV, Spółka będzie właścicielem przedmiotowych Wierzytelności Leasingowych, tj. podmiotem uprawnionym do spłaty Wierzytelności Leasingowych przez Leasingobiorców będzie Spółka.

Interpretacja indywidualna

Rozpatrzyłem Państwa wniosek – 6 listopada 2018 r. wydałem interpretację indywidualną znak 0111-KDIB1-2.4010.378.2018.1.AW, w której uznałem Państwa stanowisko w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wartości wierzytelności leasingowych odpisanych jako nieściągalne, jak również odpisów aktualizujących wartość wierzytelności leasingowych, które na mocy określonego w ramach transakcji sekurytyzacji prawa odkupu, w dniu wymagalności zapłaty:

- nie będą stanowiły przychodów należnych z tytułu umowy leasingu – za nieprawidłowe;

- będą stanowiły przychody należne z tytułu umowy leasingu – za prawidłowe.

Interpretację doręczono Państwu 13 listopada 2018 r.

Skarga na interpretację indywidualną

Pismem z 12 grudnia 2018 r. wnieśli Państwo skargę na tę interpretację do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Skarga wpłynęła do mnie 19 grudnia 2018 r.

Wnieśli Państwo o uchylenie zaskarżonej interpretacji w części dotyczącej możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych Wierzytelności Leasingowych odpisanych jako nieściągalne, jak również odpisów aktualizujących te wierzytelności, które były wymagalne przed data ich odkupu przez Skarżącą.

Postępowanie przed sądami administracyjnymi

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił Państwa skargę – wyrokiem z 27 marca 2019 r. sygn. akt I SA/Po 36/19.

Wnieśli Państwo skargę kasacyjną od tego wyroku do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny – wyrokiem z 22 marca 2022 r. sygn. akt II FSK 1661/19 uchylił zaskarżony wyrok w całości oraz uchylił interpretację indywidualną.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 marca 2022 r. sygn. akt II FSK 1661/19 wpłynął do Organu 9 czerwca 2022 r. Akta zostały zwrócone do Organu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu – 13 lipca 2022 r.

Ponowne rozpatrzenie wniosku – wykonanie wyroku

Zgodnie z art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.):

Wykonuję obowiązek, który wynika z tego przepisu, tj.:

- uwzględniam ocenę prawną i wskazania dotyczące postępowania, które wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w ww. wyroku;

- ponownie rozpatruję Państwa wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej – stwierdzam, że stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

 Odstępuję od uzasadnienia prawnego tej oceny.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie wydania uchylonej interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).

Podstawą prawną dla odstąpienia od uzasadnienia interpretacji jest art. 14c § 1 Ordynacji podatkowej.