dotyczy ustalenia czy koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku ... - Interpretacja - 0111-KDIB1-1.4010.128.2022.1.AND

Shutterstock
Interpretacja indywidualna z dnia 1 czerwca 2022 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB1-1.4010.128.2022.1.AND

Temat interpretacji

dotyczy ustalenia czy koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku z tym dla celów podatkowych powinny być rozliczane analogicznie, jak dla celów bilansowych, tj. powinny być potrącane odpowiednio w okresach, w których osiągnięte zostały odpowiadające im przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

4 marca 2022 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 marca 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy ustalenia czy koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku z tym dla celów podatkowych powinny być rozliczane analogicznie, jak dla celów bilansowych, tj. Powinny być potrącane odpowiednio w okresach, w których osiągnięte zostały odpowiadające im przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

1. Działalność Wnioskodawcy w Polsce

Spółka Akcyjna Oddział w Polsce (dalej: „Wnioskodawca”) jest oddziałem szwedzkiego zakładu ubezpieczeń ..., spółki z siedzibą w Sztokholmie, utworzonej zgodnie z prawem szwedzkim. Na terytorium Polski, Wnioskodawca prowadzi działalność ubezpieczeniową na podstawie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1130), w zakresie ubezpieczeń wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej oraz ubezpieczeń choroby (Dział II, grupa 1 i 2). Wnioskodawca oferuje w Polsce ubezpieczenia pod marką (…).

2. Charakter kosztów akwizycji

Wnioskodawca dystrybuuje oferowane produkty ubezpieczeniowe w ramach współpracy z pośrednikami, którzy pośredniczą w sprzedaży produktów ubezpieczeniowych Wnioskodawcy, zgodnie z przepisami ustawy z 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U z 2019 r., poz. 1881). Działalność agentów polega w szczególności na doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia oraz zawieraniu umów ubezpieczenia w imieniu Wnioskodawcy. W zamian za wykonywane usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego, pośrednikom przysługuje od Wnioskodawcy wynagrodzenie w formie prowizji. Prowizja należna pośrednikom jest określona jako procent składki ubezpieczeniowej wynikającej z umowy ubezpieczenia, w której zawarciu uczestniczył pośrednik. Z uwagi na specyfikę działalności ubezpieczeniowej, zasady rachunkowości zakładów ubezpieczeń zostały uregulowane w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 12 kwietnia 2016 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (Dz. U. z 2016 r., poz. 562; dalej: „Rozporządzenie”) - zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 19 ww. Rozporządzenia, prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty akwizycji. Dla celów rachunkowych, zgodnie z § 15 ust. 1 Rozporządzenia, koszty akwizycji w części przypadającej na przyszłe okresy sprawozdawcze są rozliczane w czasie poprzez konto czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów. W związku z powyższym, dla celów księgowych rozliczenie kosztów akwizycji następuje poprzez zaksięgowanie całości kosztów akwizycji jako zobowiązanie i ich jednoczesne odroczenie w czasie poprzez konto rozliczeń międzyokresowych czynnych. W następnej kolejności, w okresie trwania umowy związanej z kosztem akwizycji, dokonywane jest jego dalsze rozliczenie w czasie. Powyższe oznacza, że w celu zachowania bilansowej zasady współmierności przychodów i kosztów w danym okresie rozliczeniowym wynikającym z umowy ubezpieczenia, w kosztach księgowych Spółki wykazywana jest wyłącznie część kosztów akwizycji dotycząca tego konkretnego okresu. Dla celów rachunkowych, koszty akwizycji są rozliczane analogicznie i w tej samej proporcji, co rozkładany jest w czasie za pomocą rezerwy składek przychód równy przypisowi składki, od której naliczono prowizję. Rezerwa składek jest jednym z rodzajów określonych w § 30 ust. 1 Rozporządzenia rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Na potrzeby podatkowe, przychód ubezpieczyciela z tytułu składki przypisanej jest wykazywany jednorazowo, następnie jest on rozkładany w czasie z wykorzystaniem rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej. Efektywnie, przychód ubezpieczyciela z tytułu składki ubezpieczeniowej dla celów podatkowych jest rozliczany w czasie.

Pytanie

Czy koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku z tym dla celów podatkowych powinny być rozliczane analogicznie jak dla celów bilansowych, tj. powinny być potrącane odpowiednio w okresach, w których osiągnięte zostały odpowiadające im przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej?

Państwa stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawcy, koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku z tym dla celów podatkowych powinny być rozliczane analogicznie jak dla celów bilansowych, tj. powinny być potrącane odpowiednio w okresach, w których osiągnięte zostały odpowiadające im przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej.

1. Uwagi ogólne

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są wydatki poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów enumeratywnie wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT. Art. 15 ust. 4 ustawy o CIT określa natomiast, iż koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c. Zgodnie z kolei z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia. Jeżeli koszty te dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą. Mając na uwadze treść przywołanych powyżej przepisów, ustawa o CIT wyróżnia dwa rodzaje kosztów podatkowych tj. koszty pośrednie oraz koszty bezpośrednie, jednocześnie nie zawiera definicji tych dwóch rodzajów kosztów.

2. Koszty akwizycji jako bezpośrednie koszty uzyskania przychodów

W ocenie Wnioskodawcy, wydatki związane z kosztami akwizycji są ściśle związane z przychodami z prowadzonej działalności ubezpieczeniowej w postaci składek ubezpieczeniowych. Pośrednicy otrzymują bowiem prowizję z tytułu podejmowania czynności mających na celu zawarcie umowy ubezpieczenia. Co istotne, wynagrodzenie w postaci prowizji jest należne wyłącznie w sytuacji zawarcia umowy ubezpieczenia oraz co do zasady jest określane jako część składki należnej z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia. W odniesieniu do tego rodzaju kosztów występuje więc bezpośredni związek pomiędzy jego poniesieniem a osiągnięciem przychodu (z tytułu składki ubezpieczeniowej). Mając na uwadze powyższe, w ocenie Wnioskodawcy koszty akwizycji dla celów podatkowych stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodów. 3. Zasady rozliczania bezpośrednich kosztów uzyskania przychodów

Ogólną zasadę rozliczania kosztów bezpośrednich określa przywołany powyżej art. 15 ust. 4 ustawy o CIT, zgodnie z którym koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c. Jak wynika z art. 15 ust. 4b ustawy o CIT, koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku podatkowego do dnia:

1.sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli podatnicy są obowiązani do sporządzania takiego sprawozdania, albo

2.złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są obowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego - są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Natomiast zgodnie z art. 15 ust. 4c ustawy o CIT, koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po dniu, o którym mowa w ust. 4b pkt 1 albo pkt 2, są potrącalne w roku podatkowym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane zeznanie. Z przedstawionych przepisów wynika, że dla celów podatkowego rozpoznania kosztu niezbędne jest, aby został on poniesiony. Zgodnie z art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Mając na uwadze przedstawione powyżej regulacje, zasadą jest rozliczanie kosztów bezpośrednich   w okresie, w którym osiągnięty został przychód, z którym dany koszt jest bezpośrednio związany. Niezbędne jest również, aby koszt ten został prawidłowo ujęty w księgach rachunkowych. Pomijając wskazane powyżej art. 12 ust. 1 pkt 5 oraz art. 15 ust. 1b ustawy o CIT, ustawa o CIT nie zawiera szczególnych przepisów regulujących zasady opodatkowania zakładów ubezpieczeń, również w zakresie rozliczania kosztów akwizycji. W związku z tym, do kwestii nieuregulowanych zastosowanie będą miały ogólne przepisy w zakresie rozliczania kosztów podatkowych zawarte w art. 15 ust. 4 oraz art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.

4. Szczególne przepisy ustawy o CIT dotyczące działalności ubezpieczeniowej

Z uwagi na specyfikę branży ubezpieczeniowej, ustawa o CIT zawiera szczegółowe przepisy dotyczące części zdarzeń występujących w działalności ubezpieczyciela. I tak, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 5, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są      w szczególności u ubezpieczycieli - kwota stanowiąca równowartość zmniejszenia stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych utworzonych dla celów rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami. Natomiast w myśl art. 15 ust. 1b ustawy o CIT, u ubezpieczycieli kosztem uzyskania przychodów za rok podatkowy są koszty ustalone zgodnie z ust. 1, a także:

1.rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe utworzone dla celów rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami – do wysokości stanowiącej przyrost tych rezerw na koniec roku podatkowego w stosunku do ich stanu na początek roku; przy ustalaniu zaliczek, o których mowa w art. 25, kosztem uzyskania przychodu jest przyrost stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych utworzonych dla celów rachunkowości na koniec okresu, za który wpłacana jest zaliczka, w stosunku do stanu tych rezerw na początek roku podatkowego;

2.odpisy na fundusz prewencyjny w wysokości określonej w odrębnych przepisach, jeżeli równowartość odpisów zwiększy środki funduszu.

W celu prawidłowego zrozumienia regulacji zawartej w ww. przepisie, niezbędne jest odwołanie się do właściwych przepisów dotyczących rachunkowości zakładów ubezpieczeń (tj. przepisów Rozporządzenia), ponieważ ustawa podatkowa odwołuje się do instytucji uregulowanych na gruncie zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń. Zgodnie z § 30 ust. 1 Rozporządzenia, zakład tworzy rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe, przeznaczone na pokrycie bieżących i przyszłych zobowiązań, jakie mogą wyniknąć z zawartych umów ubezpieczenia i umów reasekuracji czynnej. Dla celów rachunkowych, zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 Rozporządzenia, Spółka jako przychód traktuje tzw. składkę zarobioną, tj. składkę przypisaną, skorygowaną o stan rezerwy składki jako rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej (§ 2 ust. 1 pkt 16 Rozporządzenia). W momencie przypisu składki Spółka rozpoznaje przychód podatkowy odpowiadający wysokości składki przypisanej. Jednocześnie Spółka rozpoznaje dla celów podatkowych zmiany stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych. Mając na uwadze przedstawione powyżej przepisy, w dacie przypisu składki zakład ubezpieczeń rozpoznaje przychód podatkowy odpowiadający wysokości składki przypisanej. Jednocześnie dla celów rachunkowych ubezpieczyciel zwiększa stan rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej o wartość składki przypisanej. Mając na uwadze treść przywołanego art. 15 ust. 1b, ubezpieczyciel rozpoznaje jednocześnie koszt podatkowy równy wartości zwiększenia stanu rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej. W efekcie zastosowania ww. przepisów ustawy o CIT, przychód ze składki otrzymanej jest równoważony kosztem podatkowym z tytułu zawiązania lub zwiększenia rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej. W kolejnych okresach rozliczeniowych, zgodnie z przepisami rachunkowymi zakład ubezpieczeń dokonuje stopniowo zmniejszenia stanu rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej, co z uwagi na treść art. 12 ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT powoduje powstanie przychodu podatkowego. Mając na uwadze powyższe należy wskazać, że zakład ubezpieczeń jako przychód dla celów rachunkowych oraz podatkowych efektywnie kwalifikuje tzw. składkę zarobioną, czyli składkę przypisaną skorygowaną o stan rezerwy składki. Uwzględniając specyfikę działalności zakładów ubezpieczeń oraz właściwe przepisy ustawy o CIT, przychód zakładu ubezpieczeń   z tytułu składki ubezpieczeniowej powstaje w czasie, w związku ze zmianą stanu rezerwy techniczno- ubezpieczeniowej proporcjonalnie w czasie trwania umowy ubezpieczenia.

5. Rachunkowe rozliczanie kosztów akwizycji

Na potrzeby księgowego rozliczania ponoszonych przez ubezpieczyciela kosztów akwizycji, stosowany jest mechanizm tzw. odroczonych kosztów akwizycji. Niniejszy mechanizm funkcjonuje w ten sposób, że dokonywane jest zaksięgowanie całości kosztów akwizycji jako zobowiązania i ich jednoczesne odroczenie w czasie poprzez konto rozliczeń międzyokresowych czynnych. W kolejnych okresach trwania umowy ubezpieczenia związanej z danym kosztem akwizycji, dokonywane jest jego dalsze rozliczenie w czasie. W celu zachowania bilansowej zasady współmierności przychodów i kosztów w danym okresie rozliczeniowym wynikającym z umowy ubezpieczenia, w kosztach księgowych zakładu ubezpieczeń wykazana jest wyłącznie część kosztów akwizycji dotycząca tego konkretnego okresu. Mając na uwadze przedstawiony powyżej mechanizm, proporcjonalnej części przychodu rozpoznanego w każdym kolejnym miesiącu z tytułu składki ubezpieczeniowej, odpowiada bezpośrednio związany z tym przychodem koszt akwizycji w postaci wynagrodzenia pośrednika ubezpieczeniowego. Dla celów rachunkowych prowizja akwizycyjna nie jest więc zaliczana do kosztów jednorazowo i w całości, lecz proporcjonalnie w kolejnych miesiącach obowiązywania umowy ubezpieczenia, proporcjonalnie do przychodu z tytułu składki zarobionej.

6. Rozliczanie kosztów akwizycji w CIT

Zgodnie z przywołanym uprzednio art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, moment uznania wydatku za koszt uzyskania przychodu jest uzależniony od momentu ujęcia go w księgach rachunkowych. Ujęcie (zaksięgowanie) kosztu w księgach rachunkowych określa więc datę powstania kosztu podatkowego. Przepisy o rachunkowości określają, kiedy ujmowany jest    w  księgach rachunkowych koszt, co wpływa z kolei na datę poniesienia kosztu podatkowego. Z treści wskazanego przepisu wynika, że dotyczy on wszystkich rodzajów kosztów podatkowych, w tym również bezpośrednich. Ujęcie księgowe jest więc kluczowe z perspektywy prawidłowego określenia momentu uznania danego wydatku za koszt podatkowy. Jak zostało wskazane powyżej, koszty akwizycji dla celów księgowych są rozliczane w czasie, proporcjonalnie do przychodu podatkowego powstającego w wyniku stopniowego zmniejszania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (tj. przychód ze składki zarobionej). Jak zostało opisane powyżej, za pomocą mechanizmu odroczonych kosztów akwizycji, koszty akwizycji rozliczane są w czasie proporcjonalnie do przychodu z tytułu składki ubezpieczeniowej, z którą są związane. W efekcie, dla celów księgowych koszty akwizycji są ujmowane w czasie. Jednocześnie, wydatki te stanowią bezpośrednie koszty podatkowe. W związku z tym, w ocenie Wnioskodawcy dla celów podatkowych koszty akwizycji powinny być rozpoznawane w czasie w tej samej wysokości i w tych samych okresach, jak dla celów księgowych, z uwagi na treść art. 15 ust. 4 w zw. art. 15 ust. 4e ustawy o CIT. Wnioskodawca stoi na stanowisku, że powyższe podejście jest zgodne z konstrukcją przepisów dotyczących rozliczania bezpośrednich kosztów podatkowych oraz specyfiką powstawania przychodów w zakładach ubezpieczeń. W ocenie Wnioskodawcy przyjęcie założenia, że przychód z tytułu uzyskiwanej składki jest rozliczany w czasie pozwala na uznanie, że koszt akwizycji związany jest nie z jednym przychodem (uzyskiwanym w dacie otrzymania składki i jednocześnie kompensowanym zwiększeniem rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej), lecz z poszczególnymi częściami tego przychodu, rozpoznawanymi podatkowo w kolejnych okresach rozliczeniowych. Podejście to jest więc zgodne z zasadą potrącalności kosztów bezpośrednich, która stanowi, że koszty te ujmowane są w okresie, w którym powstał przychód podatkowy. Wnioskodawca pragnie również podkreślić, że powyższa interpretacja nie bez powodu została oparta o obowiązujące w zakładach ubezpieczeń zasady rachunkowości. Przepisy ustawy o CIT odwołują się bowiem bezpośrednio do przepisów księgowych oraz pojęć zawartych w tych przepisach. W szczególności, art. 12 ust. 1 pkt 5 odwołuje się do pojęcia rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej, natomiast art. 15 ust. 4e odnosi się do księgowego rozliczenia kosztów podatkowych. W celu prawidłowej wykładni norm prawnych zawartych w ustawie o CIT, niezbędne jest więc uwzględnienie odpowiednich przepisów księgowych,    w tym przypadku przepisów Rozporządzenia. Powyższe podejście jest również zgodne z ekonomicznym charakterem umowy ubezpieczenia oraz celem przepisów ustawy o CIT. Jeżeli bowiem ustawodawca uznał, że przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej powinny być rozłożone w czasie za pomocą rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej, zasadne z perspektywy celowościowej jest analogiczne rozliczanie kosztów akwizycji, z uwagi na treść art. 15 ust. 4 ustawy o CIT.

7. Podatkowe rozliczanie kosztów akwizycji w orzecznictwie

Stanowisko przedstawione przez Wnioskodawcę zostało potwierdzone m.in. w prawomocnym wyroku WSA w Warszawie (wyrok WSA w Warszawie z 8 lutego 2017 r., sygn. akt III SA/Wa 62/16), który wskazał, że: „Skoro Organ potwierdził, że koszty z tytułu prowizji pośredników ubezpieczeniowych są kosztami bezpośrednio związanymi z przychodami, zaś jednocześnie słusznie nie zakwestionował proporcjonalnego powstawania przychodu Skarżącej związanego z tymi kosztami, to także same te koszty powinny być potrącalne proporcjonalnie, w sposób odpowiadający powstawaniu powiązanych z kosztami przychodów. Dodatkowo należy w tym miejscu zanegować stanowisko Ministra, iż art. 15 ust. 4e ustawy nie znajdzie w sprawie zastosowania z uwagi na okoliczność, że dotyczy on tylko kosztów innych niż bezpośrednio powiązanych z przychodami (str. 12 interpretacji). Otóż z literalnego brzmienia tego przepisu wynika jasno, że dotyczy on wszystkich kosztów (lege non distinguente), w tym bezpośrednich. Skoro tak, to ujęcie tych kosztów w księgach rachunkowych Spółki oznacza ich poniesienie, zaś ich potrącalność reguluje przywołany art. 15 ust. 4 ustawy, gdyż są one niewątpliwie (Minister tę okoliczność przyznał) kosztami bezpośrednio związanymi z przychodami. Zatem najpierw koszt został poniesiony (ujęto go  w księgach), a później Skarżąca nabyła prawo stopniowego i proporcjonalnego pomniejszenia powstającego przychodu o poniesiony koszt. W konsekwencji trafnie oceniła Spółka, że koszty akwizycji powinny być rozpoznawane dla celów podatkowych w tej samej wysokości i w tych samych okresach, jak dla celów księgowych, co - powtórzmy - nie oznacza, że przedmiotem wniosku o wydanie interpretacji były przepisy ustawy o rachunkowości, albo że swoje stanowisko Spółka oparła wyłącznie o zasady rachunkowości (współmierności kosztów i przychodów oraz ostrożności)”. Powyższe stanowisko zostało podtrzymane przez NSA (wyrok NSA z 8 maja 2019 r., sygn. akt II FSK 1330/17), w którym NSA wskazał, że: „Zgodnie z podstawową zasadą dotyczącą potrącalności kosztów bezpośrednio związanych    z przychodami, a wyrażoną w art. 15 ust. 4 ustawy o CIT, są one ujmowane dla celów podatkowych w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody. Zasady rozpoznawania kosztów akwizycji dla celów księgowych są w istocie zbieżne z wynikającymi z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zasadami rozpoznawania kosztów akwizycji dla celów podatkowych. (...) W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że w niniejszej sprawie znajdzie zastosowanie art. 15 ust. 4e ustawy o CIT. Literalnego brzmienia art. 15 ust. 4e ustawy o CIT wynika, że dotyczy on wszystkich kosztów w tym kosztów bezpośrednich. Z brzmienia art. 15 ust. 4e ustawy o CIT wynika, że ustawodawca uzależnia moment, w którym wydatek staje się kosztem uzyskania przychodów od momentu ujęcia go w księgach zgodnie z zasadami ustawy o rachunkowości”. Powyższe stanowisko zostało również zaaprobowane w interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS wydanej na skutek powyższego wyroku (Interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 22 listopada 2019 r. znak: IPPB6/4510-232/15-5/S/AK/SJ).

Podsumowując, w ocenie Wnioskodawcy, koszty akwizycji będące przedmiotem niniejszego wniosku stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu, które dla celów podatkowych powinny być rozpoznawane w czasie, analogicznie jak dla celów księgowych.

Mając na uwadze powyższe, Wnioskodawca wnosi o potwierdzenie prawidłowości stanowiska wyrażonego w niniejszym wniosku.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm., dalej: „updop”):

kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1.

Przy czym, jak wynika z art. 15 ust. 1b pkt 1 ww. ustawy:

u ubezpieczycieli kosztem uzyskania przychodów za rok podatkowy są koszty ustalone zgodnie z ust. 1, a także rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe utworzone dla celów rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami – do wysokości stanowiącej przyrost tych rezerw na koniec roku podatkowego w stosunku do ich stanu na początek roku; przy ustalaniu zaliczek, o których mowa w art. 25, kosztem uzyskania przychodu jest przyrost stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych utworzonych dla celów rachunkowości na koniec okresu, za który wpłacana jest zaliczka, w stosunku do stanu tych rezerw na początek roku podatkowego.

Definicja kosztów uzyskania przychodów sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu, każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu, a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

Innymi słowy oznacza to, że dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowo-skutkowy.

Zatem, aby uznać wydatek za koszt uzyskania przychodów, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

·wydatek został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika;

·poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów;

·pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;

·jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona;

·został właściwie udokumentowany;

·wydatek nie może znajdować się w katalogu kosztów określonych w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Powyższe oznacza, że wszystkie poniesione wydatki, po wyłączeniu wydatków enumeratywnie wymienionych w przywołanym art. 16 ust. 1 ww. ustawy, stanowić mogą koszt uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo–skutkowym z osiąganymi przychodami. Właściwa i zgodna z treścią ustawowej regulacji kwalifikacja kosztów uzyskania przychodów powinna brać pod uwagę:

·przeznaczenie wydatku (jego celowość, zasadność dla funkcjonowania podmiotu) oraz

·potencjalną możliwość (analizowaną w dacie poniesienia wydatku na podstawie obiektywnych przesłanek) przyczynienia się danego wydatku do osiągnięcia przychodu.

Istotnym jest, że wykazanie związku poniesionych kosztów z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz okoliczności, że ich poniesienie ma wpływ na wysokość osiąganych przychodów, obciąża podatnika.

W oparciu o kryterium stopnia powiązania kosztów z przychodami, koszty podatkowe można podzielić na:

·bezpośrednio związane z przychodami, których poniesienie przekłada się wprost (w sposób bezpośredni) na uzyskanie konkretnych przychodów (możliwe jest ustalenie, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód);

·inne niż bezpośrednio związane z przychodami, które nie pozostają w uchwytnym związku z konkretnymi przysporzeniami podatnika (brak jest możliwości ustalenia, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód), ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia (tzw. koszty pośrednie).

W celu rozstrzygnięcia momentu zakwalifikowania określonych wydatków w ciężar kosztów podatkowych należy prawidłowo określić charakter tych kosztów w aspekcie podatkowym, albowiem samo uznanie określonych wydatków za koszty bezpośrednie, na gruncie przepisów ustaw niebędących przepisami prawa podatkowego (tj. ustawy o rachunkowości czy przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy), nie stanowi warunku wystarczającego do uznania tego wydatku za koszt bezpośrednio związany z przychodami, w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Przy rozstrzyganiu w powyższej kwestii należy mieć na uwadze również, że ustawa               o podatku dochodowym od osób prawnych nie definiuje ww. pojęć ani też nie zawiera regulacji odsyłających do rachunkowych zasad ustalania kosztów. Należy natomiast uwzględnić, iż jak wynika z art. 15 ust. 4 updop:

koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, poniesione w latach poprzedzających rok podatkowy oraz w roku podatkowym, są potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody, z zastrzeżeniem ust. 4b i 4c.

W myśl natomiast art. 15 ust. 4b updop:

koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po zakończeniu tego roku podatkowego do dnia:

1.sporządzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia zeznania, jeżeli podatnicy są obowiązani do sporządzania takiego sprawozdania, albo

2.złożenia zeznania, nie później jednak niż do upływu terminu określonego do złożenia tego zeznania, jeżeli podatnicy, zgodnie z odrębnymi przepisami, nie są obowiązani do sporządzania sprawozdania finansowego

- są potrącalne w roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Przy czym, zgodnie z art. 15 ust. 4c updop:

koszty uzyskania przychodów bezpośrednio związane z przychodami, odnoszące się do przychodów danego roku podatkowego, a poniesione po dniu, o którym mowa     w ust. 4b pkt 1 albo pkt 2, są potrącalne w roku podatkowym następującym po roku, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe lub składane zeznanie.

Jednocześnie, jak wynika z art. 15 ust. 4e updop:

za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4a i 4f-4h, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.

Z punktu widzenia momentu uznania wydatku za koszt podatkowy istotny jest również sam moment powstania przychodu podatkowego z określonej transakcji,                               z uwzględnieniem specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej przez podmiot.

Jak wynika bowiem z art. 12 ust. 3 updop:

za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, a także za przychody uzyskane z zysków kapitałowych,  z wyłączeniem przychodów, o których mowa w art. 7b ust. 1   pkt 1, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przy czym, stosownie do treści art. 12 ust. 1 pkt 5 i pkt 5a updop:

przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności                              u ubezpieczycieli – kwota stanowiąca równowartość zmniejszenia stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych utworzonych dla celów rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami oraz równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 27, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów lub potrąconych dla celów ustalenia zysku (straty) netto w okresie opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

Wskazane powyżej źródła uzyskanych przysporzeń generują odmienne momenty rozpoznania odpowiadających im kosztów bezpośrednich.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca prowadzi działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń wypadku, w tym wypadku przy pracy i choroby zawodowej oraz ubezpieczeń choroby.

Przy pozyskiwaniu Klientów (ubezpieczających) Wnioskodawca korzysta z usług pośredników ubezpieczeniowych, którzy wykonują szereg czynności faktycznych                    i prawnych (tj. doradzanie, proponowanie lub wykonywanie innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia, a także zawieranie umów ubezpieczenia w imieniu Wnioskodawcy).

Prowizje pośredników ubezpieczeniowych z punktu widzenia rachunkowego stanowią dla Wnioskodawcy tzw. bezpośrednie koszty akwizycji, stosownie do § 2 ust. 1 pkt 19) Rozporządzenia Ministra Finansów z 12 kwietnia 2016 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (Dz. U. z 2016 r. poz. 562 ze zm.). Dla celów bilansowych koszty akwizycji rozkładane są w czasie poprzez konto czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Koszty akwizycji są rozliczane analogicznie i w tej samej proporcji, co rozkładany jest w czasie za pomocą rezerwy składki, przychód równy przypisowi tej składki, od której naliczono prowizję. Natomiast na potrzeby podatkowe, przychód ubezpieczyciela z tytułu składki przypisanej jest wykazywany jednorazowo.

Odnosząc się do zadanego we wniosku pytania czy koszty akwizycji stanowią bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i powinny być rozliczane analogicznie jak dla celów bilansowych wyjaśniamy, że Wnioskodawca prawidłowo zakwalifikował koszty akwizycji, jako koszty bezpośrednio związane z uzyskanym przychodem z tytułu zawartych umów ubezpieczenia. Spółka wskazała bowiem w opisie, że wynagrodzenie jest liczone jako określony procent sumy składki ubezpieczeniowej przewidzianej w  umowie ubezpieczenia. Jednakże ze względu na fakt, iż Spółka na potrzeby podatkowe, przychód ubezpieczyciela z tytułu ww. składki wykazuje jednorazowo, to wydatki poniesione z tytułu kosztów akwizycji powinny być potrącone przez Wnioskodawcę jednorazowo w dacie uzyskania odpowiadającego im przychodu.

Generalną zasadą podatkowego rozliczania kosztów bezpośrednich jest ujęcie (potrącenie) w rachunku podatkowym kosztu bezpośrednio związanego z przychodem w roku jego związania z odpowiadającym mu przychodem, chyba że koszt bezpośredni został poniesiony po dniu sporządzenia sprawozdania finansowego po zakończeniu roku podatkowego (nie później jednak niż termin określony do złożenia zeznania podatkowego) – w takim przypadku jest on potrącalny w roku podatkowym następującym po roku, którego dotyczy. Podatkowych zasad rozliczania kosztów bezpośrednich nie zmieni skompensowanie uzyskanego przychodu utworzoną rezerwą techniczno-ubezpieczeniową, bowiem w przypadku podmiotów gospodarczych zajmujących się działalnością ubezpieczeniową koszty ww. rezerwy (określone w art. 15 ust. 1b updop) funkcjonują odrębnie od kosztów ustalanych na zasadach ogólnych określonych w art. 15 ust. 1 tej ustawy. Należy zaznaczyć, że przepisy wskazanego w stanowisku Wnioskodawcy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji wydanego na podstawie ustawy o rachunkowości, nie mogą mieć zastosowania do oceny momentu powstania przychodów i kosztów podatkowych u ubezpieczyciela. Kwestie te bowiem reguluje samodzielnie ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, która nie przewiduje ustalania wysokości kosztów bezpośrednich na zasadzie bilansowej współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów w danym okresie rozliczeniowym wynikającym z umowy ubezpieczenia, proporcjonalnie do przychodu rozliczanego w czasie rezerwą składek ubezpieczeniowych.

Zatem nie można się zgodzić z Państwa stanowiskiem, iż koszty akwizycji stanowiące prowizje pośredników ubezpieczeniowych jako bezpośrednie koszty uzyskania przychodu i w związku z tym dla celów podatkowych powinny być rozliczane analogicznie jak dla celów bilansowych (…) oraz, że jeżeli bowiem ustawodawca uznał, że przychody z tytułu składki ubezpieczeniowej powinny być rozłożone w czasie za pomocą rezerwy techniczno-ubezpieczeniowej, zasadne z perspektywy celowościowej jest analogiczne rozliczanie kosztów akwizycji, z uwagi na treść art. 15 ust. 4 ustawy o CIT.

Zauważyć bowiem należy, że wskazany w art. 12 ust. 1 pkt 5 updop przychód podatkowy powstający u ubezpieczycieli w przypadku zmniejszenia stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych utworzonych dla celów rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami, jest bowiem kategorią odrębną od przychodów ustalanych na zasadach określonych w art. 12 ust. 3 updop.

W związku z powyższym, skoro Wnioskodawca przychód z tytułu składki ubezpieczeniowej (który stanowi odrębny od przychodów z tytułu zmniejszenia stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych), ujmuje jednorazowo na potrzeby podatkowe, to koszty akwizycji jako koszty bezpośrednio związane z tym przychodem będą potrącalne w tym roku podatkowym, w którym osiągnięte zostały odpowiadające im przychody.

Mając powyższe na uwadze, Państwa stanowisko jest nieprawidłowe.

Odnosząc się do powołanych przez Państwa interpretacji organów podatkowych oraz wyroków sądowych wskazać należy, że rozstrzygnięcia w nich zawarte dotyczą tylko konkretnych, indywidualnych spraw podatników, w określonym stanie. Natomiast organy podatkowe, mimo że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami sądów i organów podatkowych, nie mają możliwości zastosowania ich wprost, bowiem powołane interpretacje nie stanowią materialnego prawa podatkowego i nie mają mocy powszechnie obowiązującej. Każdą sprawę tut. organ jest zobowiązany rozpatrywać indywidualnie.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanego przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.  

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawyz dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

 Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona

w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.; dalej jako „PPSA”).  

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2021 r. poz. 1540 ze zm.).