
Temat interpretacji
Temat interpretacji
Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe
Szanowni Państwo,
stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych jest nieprawidłowe.
Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej
4 września 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 2 września 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie ustalenia, czy ustanowienie w przyszłości w formie aktu notarialnego na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności przesyłu w celu wybudowania na obcym gruncie sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej oraz zapewnienia dostępu do tych urządzeń lub wyłącznie w celu zapewnienia dostępu do już istniejących urządzeń stanowić będzie przychód Spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Treść wniosku jest następująca:
Opis zdarzenia przyszłego
Przedmiotem działalności A. Spółka Akcyjna (dalej: „Wnioskodawca”, „Spółka”) jest zbiorowe dostarczanie wody i zbiorowe odprowadzanie ścieków na terenie (…) i w gminach ościennych, w których znajduje się infrastruktura należąca do Spółki. W swojej działalności Wnioskodawca wykorzystuje infrastrukturę przesyłową obejmującą rurociągi przebiegające przez grunty, które w większości przypadków nie należą do Spółki. Na rzecz Wnioskodawcy właściciele gruntów ustanawiają służebność przesyłu, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 z późn. zm., dalej: „kodeks cywilny”). Istotą służebności przesyłu jest możliwość korzystania przez przedsiębiorcę z nieruchomości stanowiącej własność innych w ograniczonym zakresie tj. wybudowania i korzystania z urządzeń określonych w art. 49 kodeksu cywilnego. W przypadku Spółki służebność przesyłu będzie polegać na prawie wybudowania urządzeń (jeżeli jeszcze nie istnieją) przejścia, przejazdu i korzystania z gruntu zajmowanego przez urządzenia w celu usunięcia awarii, bieżącej obsługi oraz wykonania prac remontowych i modernizacyjnych.
Służebność, która zostanie ustanowiona nie będzie usprawniać pracy urządzenia przesyłowego, a jedynie zapewni jego prawidłową eksploatację. Ustanowienie służebności przesyłu następować będzie w formie aktu notarialnego. Ustanowienie służebności w tej formie może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny.
W przypadku służebności odpłatnej wynagrodzenie będzie ustalane w drodze negocjacji z właścicielem nieruchomości, a jego wysokość będzie uzależniona miedzy innymi od usytuowania urządzenia oraz ograniczenia funkcjonowania nieruchomości przez służebność. Przy kalkulacji wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Spółka brać będzie pod uwagę ewentualny spadek wartości nieruchomości obciążonej służebnością.
Nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu może się pojawić między innymi w czterech sytuacjach.
Pierwsza, gdy podmiot zamierzający przyłączyć się do sieci Spółki wyrazi zgodę na przebieg urządzeń wodociągowych przez działkę, której jest właścicielem. Tym samym uzyska on możliwość przyłączenia się do sieci i korzystania z usług świadczonych przez Spółkę. Budowa przyłącza pozostaje w gestii podmiotu ustanawiającego służebność.
Druga, gdy ustanowienie służebności i budowa przyłącza nastąpi z inicjatywy właściciela nieruchomości, ale budowa przyłącza wykonywana będzie przez Spółkę. Pomimo, że właściciel nieruchomości nie otrzyma wynagrodzenia za ustanowienie służebności, to uzyska korzyść w postaci wykonania przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego.
Trzecia sytuacja, gdy podmiot po wybudowaniu sieci przekaże odpłatnie wybudowaną sieć na majątek Spółki i ustanowi nieodpłatną służebność na gruncie, w którym umieszczone będą przekazywane urządzenia. Pozwoli to Spółce na dostęp do urządzeń będących jej własnością, a właściciel gruntu nie będzie ponosić kosztów związanych z eksploatacją urządzeń oraz będzie mieć możliwość korzystania z usług Spółki.
Czwarta sytuacja, gdy Spółka wybuduje przewody wodociągowe i kanalizacyjne przebiegające przez działkę, której właściciel w przyszłości planuje przyłączenie do sieci wodociągowej. Nie będzie on korzystać na bieżąco z usług Spółki, ale uzyska możliwość przyłączenia się do sieci w przyszłości. W takim przypadku nie jest ustalana odpłatność, bowiem nieruchomość na której ustanowiona będzie służebność nie straci na wartości. Nie dojdzie w takiej sytuacji do ingerencji w nieruchomość w taki sposób, że jej wartość spadnie. Wręcz przeciwnie. Na nieruchomości wybudowana zostanie sieć przesyłowa, której istnienie podniesie wartość rynkową i użytkową nieruchomości. Wykonanie przyłącza jest szybsze i tańsze, jeżeli przez nieruchomość przebiegają sieci przesyłowe.
Nieruchomość na której wybudowana zostanie sieć wodociągowa lub kanalizacyjna, na której mogą być wyprowadzone przyłącza, stanie się „działką uzbrojoną”, co podniesie jej wartość użytkową oraz cenę rynkową.
W większości opisanych wyżej przypadków nieruchomość nie straci na wartości po ustanowieniu służebności przesyłu, bowiem nie zostanie ograniczony sposób korzystania z niej, a w wyniku wykonania przyłącza wartość nieruchomości wzrasta.
Spółka podkreśla, że tut. Organ wydał interpretacją indywidualną z 28 września 2018 r. zn. 0114- KDIP2-1.4010.312.2018.1.KS w przedmiocie nieodpłatnej służebności przesyłu. Wniosek złożony przez Spółkę dotyczył jednak zaistniałych stanów faktycznych, natomiast przedmiotowy wniosek obejmuje zdarzenia przyszłe.
Pytanie
Czy ustanowienie w przyszłości w formie aktu notarialnego na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności przesyłu w celu wybudowania na obcym gruncie sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej oraz zapewnienia dostępu do tych urządzeń lub wyłącznie w celu zapewnienia dostępu do już istniejących urządzeń stanowić będzie przychód Spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2025 r. poz. 278 z późn. zm., dalej: „ustawa o CIT”)?
Państwa stanowisko w sprawie
Zdaniem Spółki ustanowienie nieodpłatnej służebności przesyłu w formie aktu notarialnego w przypadkach opisanych w zdarzeniu przyszłym nie stanowi przychodu dla Spółki w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
W świetle art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. ustawy o CIT przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, [...].
Ustawa o CIT nie definiuje, co należy rozumieć przez nieodpłatne świadczenie. W tym miejscu warto powołać się m.in. na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18 maja 2017 r. sygn. akt II FSK 1133/15, który w sposób wyczerpujący analizuje dorobek orzeczniczy w tym zakresie. Zgodnie z powyższym wyrokiem jako nieodpłatne świadczenia należy rozumieć „wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku osobie, mające konkretny wymiar finansowy”. Aby uznać konkretne świadczenie za nieodpłatne, stanowiące źródło przychodu podlegające opodatkowaniu, musi dojść do zdarzenia prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody objęte opodatkowaniem. Aby zatem dane świadczenie mogło być uznane za świadczenie nieodpłatne, konieczne jest, by polegało ono wyłącznie na jednostronnym przysporzeniu po stronie podmiotu, który świadczenie to uzyskał (por. wyrok NSA z dnia 16 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 1007/11, publik. CBOSA).
Innymi słowy, aby uznać dane świadczenie za świadczenie nieodpłatne, musi wystąpić jednostronne przysporzenie po stronie podmiotu uzyskującego świadczenie, przysporzenie musi mieć charakter majątkowy i jednocześnie nie może ono być powiązane z istnieniem żadnego zobowiązania o charakterze wzajemnym. Otrzymujący odnosi więc określoną korzyść pod tytułem darmym (wyrok NSA z dnia 15 stycznia 2008 r., sygn. akt II FSK 1578/06).
Jak zauważono w wyroku NSA z 23 kwietnia 2013 r. sygn. akt II FSK 1715/11, z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT wynikają trzy zdarzenia, wywołujące powstanie przychodu na gruncie omawianej ustawy, tj.:
a)otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy,
b)otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie praw,
c)otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie innych świadczeń.
W art. 12 ust. 6 pkt 1-4 ustawy o CIT ustawodawca wskazał cztery zdarzenia, powodujące zaistnienie nieodpłatnego świadczenia, wskazując sposób jego obliczenia. Zaliczył do nich następujące przedmioty:
a)usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia,
b)usługi zakupione,
c)udostępnienie lokalu,
d)pozostałe przypadki.
Z powołanego przepisu można wyprowadzić wniosek, że żaden z ww. przypadków nie odnosi się wprost do nieodpłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw. Tzw. „pozostałe przypadki” są pojęciem nieostrym i przez to trudno definiowalnym, jednakże z uwagi na przedmiotowy zakres art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT i użycie w nim określenia „otrzymane nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw” przyjąć należy, że owe „pozostałe przypadki” obejmują sposób obliczenia wartości tego przedmiotu nieodpłatnego świadczenia rzeczy lub praw” (wyrok NSA z dnia 24 marca 2015 r., sygn. akt II FSK 503/13).
W tym miejscu warto przytoczyć wyrok NSA z 23 kwietnia 2013 r. sygn. akt II FSK 1717/11, który podkreśla, że uwzględniając zasadę pewności prawa i określoności konstruowania obowiązku podatkowego w drodze ustawy, określenie "otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw" należy rozumieć, jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna jest ze swej istoty zawsze nieodpłatna (nabycie następuje w drodze zasiedzenia służebności przesyłu lub gdy podatnik, korzystając z zasady swobody umów i kształtowania swej sytuacji prawnej, dokonuje czynności prawnej nieodpłatnie, w drodze umowy lub ugody sądowej). Przychód zaś powstawałby w takich przypadkach, gdy podatnik zmieniając charakter czynności prawnej odpłatnej, dokonuje jej jako nieodpłatnej. W takim przypadku z istoty rzeczy powinien liczyć się na gruncie prawa podatkowego z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.
Wnioski te podziela szereg orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, w tym wyrok NSA z 12 kwietnia 2018 r. sygn. akt II FSK 882/16 czy wyrok NSA z 20 września 2017 r. sygn. akt II FSK 2217/15.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, że istotą służebności przesyłu jest możliwość obciążenia nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych. Na podstawie służebności przesyłu przedsiębiorca przesyłowy pozyskuje uprawnienia do korzystania z cudzej nieruchomości. Dokładna treść służebności przesyłu nie została sprecyzowana przez ustawodawcę, jednak w judykaturze akceptuje się, że jej treść powinna zostać ustalona w taki sposób, aby przedsiębiorca mógł w pełni korzystać z posiadanych urządzeń.
Na treść służebności przesyłu składają się uprawnienia do posadowienia urządzeń przesyłowych na cudzej nieruchomości, ich utrzymywania, eksploatacji i konserwacji, a ponadto usuwania awarii związanych z urządzeniami przesyłowymi przez pracowników przedsiębiorcy (postanowienie Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2023 r. sygn. akt II CSKP 961/22). W zakresie urządzeń jeszcze nieistniejących treść służebności stanowi prawo do ich budowy, a także wstępu na cudzą nieruchomość w tym celu (J. Pokrzywniak, Kluczowe dylematy związane z regulacją służebności przesyłu, „Rejent” 2010/4).
Nie ulega wątpliwości, że służebność przesyłu może zostać ustanowiona na rzecz przedsiębiorcy zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie. Wynika to m.in. z treści art. 3052 § 1 kodeksu cywilnego, w świetle którego w pewnych sytuacjach przedsiębiorca może żądać ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Takiego wynagrodzenia może żądać właściciel nieruchomości obciążonej, jeżeli zachodzi przypadek z 3052 § 2 kodeksu cywilnego.
A contrario - jeżeli strony nie ustalą wynagrodzenia za ustanowienie służebności, będzie miała ona charakter nieodpłatny.
W ocenie Wnioskodawcy okoliczność ta nie oznacza jednak, że ustanowiona w takich przypadkach nieodpłatna służebność przesyłu stanowi nieodpłatne świadczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. W świetle orzecznictwa sądowego „otrzymanie nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw" należy rozumieć jako niewywołujące przychodu w sytuacji, gdy czynność prawna już ze swojej istoty jest nieodpłatna.
Jak już wytłumaczono, z nieodpłatnym świadczeniem na gruncie ustawy o CIT będziemy mieć do czynienia w sytuacji, w której dojdzie do wyłącznie jednostronnego przysporzenia się jednego podmiotu kosztem drugiego. Biorąc natomiast pod uwagę naturę służebności przesyłu - takie wyłącznie jednostronne świadczenie w przedstawionych zdarzeniach przyszłych nie może nastąpić. Właściciele nieruchomości obciążonej wykazywać będą bowiem wymierną korzyść związaną z ustanowieniem na ich gruncie służebności przesyłu. Korzyść ta może objawić się zarówno zwiększeniem wartości posiadanej nieruchomości, jak i samą możliwością przyłączenia, a tym samym korzystania z usług Wnioskodawcy. Nie ulega więc wątpliwości, że w analizowanym zdarzeniu przyszłym można stwierdzić pewną ekwiwalentność świadczeń, eliminującą jednostronne przysporzenie.
Służebność przesyłu czy też służebność gruntowa - ustanowiona w celu zbieżnym z celem służebności przesyłu, w istocie doprowadzić ma do zwiększenia użyteczności nieruchomości władnącej, w związku z realizacją koniecznych zadań mieszczących się w sferze użyteczności publicznej (doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej itp.), niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania infrastruktury mieszkaniowej, gospodarczej i in. Wprowadzenie do gruntu urządzeń zapewniających realizację tychże funkcji służyć wszak może również właścicielowi nieruchomości obciążonej. Stąd też trudno tu mówić o „wzbogaceniu” przedsiębiorcy w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p., skoro ustanowienie służebności jest konieczne dla zapewnienia właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c.” (wyrok NSA z dnia 14 sierpnia 2019 r., sygn. akt II FSK 3396/17).
W przedstawionym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca jasno wykluczył ewentualne jednostronne przysporzenie, które mogłoby wystąpić w sytuacji, w której właściciel nieruchomości obciążonej ustanowiłby na rzecz Wnioskodawcy służebność przesyłu nieodpłatnie.
Wnioskodawca wyjaśnia, że nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu ma miejsce w przypadku, gdy właściciel nieruchomości odnosi korzyść w ustanowieniu takiej służebności oraz wybudowaniu sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej na obciążonym gruncie. Właściciel nieruchomości uzyskuje korzyść w postaci zwiększenia wartości użytkowej i rynkowej nieruchomości w związku z budową sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej. Ponieważ ta korzyść po stronie właściciela nieruchomości niewątpliwie powstaje, niezasadnym jest uznanie, że nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu prowadzi do powstania nieodpłatnego świadczenia po stronie Spółki.
Określając wysokość ewentualnego przychodu z tytułu nieodpłatnego nabycia prawa, przychód należy określić w wysokości wynagrodzenia, jakiego by oczekiwał podmiot za odpłatne ustanowienie takiego prawa. Wynagrodzenie za ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu powinno być uzależnione od stopnia ograniczenia właściciela w korzystaniu z nieruchomości oraz utraty wartości użytkowej i rynkowej przez nieruchomość w wyniku ustanowienia służebności przesyłu oraz wybudowania urządzeń. Ponieważ w opisanym zdarzeniu przyszłym nie dojdzie do zmniejszenia wartości nieruchomości, ustanowienie odpłatności jest nieuzasadnione, a zatem Wnioskodawca nie nabywa nieodpłatnie prawa, które stanowi przychód podatkowy.
W przypadku gdy na rzecz Spółki ustanowiona zostaje służebność przesyłu (sytuacja opisana w stanie faktycznym jako pierwsza i trzecia), a właściciel gruntu uzyskuje możliwość przyłączenia do sieci i korzystania z usług Spółki można uznać, że obie strony uzyskują korzyść, więc żadna ze stron nie uzyskuje przychodu kosztem drugiej. To samo dotyczy sytuacji, gdy korzyść wystąpi w przyszłości, gdy właściciel gruntu dzięki wybudowaniu sieci na jego działce uzyskał możliwość przyłączenia się do niej, a wartość rynkowa działki, dzięki uzbrojeniu, znacząco wzrosła. W sytuacji opisanej jako druga, to Spółka buduje przyłącze i przekazuje je bez wynagrodzenia na rzecz właściciela ustanawiającego na rzecz Spółki służebność, więc również w tym wypadku nie można mówić o uzyskaniu przychodu przez Spółkę kosztem właściciela.
Biorąc pod uwagę powyższe argumenty, należy uznać, że ustanowienie służebności przesyłu bez wynagrodzenia nie rodzi obowiązku rozpoznania przychodu podatkowego. Nie można uznać, że ustanowienie służebności na drodze umownej w formie aktu notarialnego bez wynagrodzenia stanowi odstąpienie od opłaty z tego tytułu. Tym samym Spółka nie otrzymuje nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.
Argumentacja przedstawiona przez Wnioskodawcę jest akceptowana przez sądy administracyjne, w których doszło do ukształtowania się jednolitej linii orzeczniczej. Do przykładowych rozstrzygnięć sądów administracyjnych w tym zakresie należy m.in.:
1.wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 kwietnia 2023 r. sygn. akt II FSK 2666/20, w świetle którego „zawarcie przez strony nieodpłatnej umowy służebności przesyłu na podstawie art. 3051 k.c. nie stanowi przychodu dla przedsiębiorstwa, na rzecz którego tę służebność ustanowiono z tytułu niepłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT”,
2.wyrok NSA z 13 listopada 2019 r. sygn. akt II FSK 3497/18, zgodnie z którym „przychód zaś powstawałby w takich przypadkach, gdy podatnik zmieniając charakter czynności prawnej odpłatnej, dokonuje jej jako nieodpłatnej. W takim przypadku z istoty rzeczy powinien liczyć się na gruncie prawa podatkowego z negatywnymi konsekwencjami podatkowymi”,
3.wyrok WSA w Kielcach z 30 stycznia 2025 r. sygn. akt I SA/Ke 528/24, który wskazuje, że „nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu przez właściciela gruntu na rzecz przedsiębiorstwa eksploatującego linię przesyłową nie stanowi dla tego przedsiębiorstwa przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT”,
4.wyrok WSA w Łodzi z 13 lutego 2025 r. sygn. akt I SA/Łd 816/24, według którego „zawarcie przez strony nieodpłatnej umowy służebności przesyłu, mającej na celu umożliwienie wnioskodawcy korzystania z cudzej nieruchomości, aby realizować zadania związane z prawidłowym funkcjonowaniem infrastruktury, tj. dostarczanie wody, czy odprowadzanie ścieków nie stanowi przychodu dla Spółki, na rzecz której tę służebność ustanowiono z tytułu niepłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT”,
5.wyrok WSA w Olsztynie z 3 grudnia 2024 r. sygn. akt I SA/OI 407/24, w świetle którego „zawarcie przez strony nieodpłatnej umowy służebności przesyłu lub ustanowienie takiej służebności na skutek jednostronnego oświadczenia woli nie stanowi przychodu dla przedsiębiorstwa, na rzecz którego tę służebność ustanowiono z tytułu niepłatnego lub częściowo odpłatnego otrzymania rzeczy lub praw, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT”,
6.wyrok WSA w Krakowie z 17 września 2024 r. sygn. akt I SA/Kr 562/24, zgodnie z którym „ustanowienie służebności przesyłu, w istocie doprowadzić ma do zwiększenia użyteczności nieruchomości, w związku z realizacją koniecznych zadań mieszczących się w sferze użyteczności publicznej (doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej itp.), niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowania infrastruktury mieszkaniowej, gospodarczej i in. Zwiększenie użyteczności w prostej konsekwencji prowadzi zaś do zwiększenia wartości nieruchomości. Zatem mamy tutaj ekwiwalentność. Korzyści spółki towarzyszy korzyść właściciela nieruchomości w postaci zwiększenia wartości nieruchomości. Ekwiwalentność nie musi wyrażać się tylko w postaci obniżenia opłat, czy też bezpłatnego przyłączenia do sieci, na które powołuje się organ, ale może polegać również na zwiększeniu wartości nieruchomości w wyniku doprowadzenia instalacji wodno-kanalizacyjnej i ustanowienia służebności przesyłu”.
W tym miejscu warto powołać się również na pozytywne interpretacje indywidualne prawa podatkowego wydane przez tut. Organ, do których należą m.in.:
1.interpretacja indywidualna z 8 maja 2024 r. zn. 0111-KDIB1 -2.4010.217.2020.9.MK,
2.interpretacja indywidualna z 28 września 2023 r. zn. 0114-KDIP2-1.4010.12.2019.8.MW,
3.interpretacja indywidualna z 21 kwietnia 2020 r. zn. 0111-KDIB1 -3.4010.66.2018.9.MBD.
Reasumując, w ocenie Wnioskodawcy w stanie przyszłym zaprezentowanym we wniosku nie dojdzie do powstania przychodu podatkowego. Dodatkowo, tezę o nieodpłatności świadczenia (a tym samym powstania przychodu) eliminuje wykazana przez Wnioskodawcę ekwiwalentność świadczeń, która po stronie właścicieli nieruchomości obciążonej ujawnia się poprzez zwiększenie wartości nieruchomości. Ekwiwalentność nie musi wyrażać się tylko w postaci obniżenia opłat, czy też bezpłatnego przyłączenia do sieci, ale może polegać również na zwiększeniu wartości nieruchomości w wyniku doprowadzenia instalacji wodno-kanalizacyjnej i ustanowienia służebności przesyłu.
Jednocześnie Wnioskodawca wskazuje, że w przeszłości występował do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w przedmiocie identyfikowania przychodu w związku z ustanowieniem na rzecz Wnioskodawcy nieodpłatnej służebności przesyłu w zakresie zaistniałego stanu faktycznego. Niemniej jednak, przedmiotowy wniosek Wnioskodawca kieruje w zakresie zdarzeń przyszłych, gdyż zdarzenia, które są przedmiotem wniosku będą mieć miejsce w przyszłości, zaś sam Wnioskodawca zainteresowany jest uzyskaniem ochrony, o której mowa w art. 14k ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111 z późn. zm.) wyłącznie na przyszłość.
Ocena stanowiska
Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest nieprawidłowe.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz.U. z 2025 r. poz. 278 ze zm., dalej: „updop”):
Dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, nie zawiera definicji przychodu, precyzując, poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w art. 12 ust. 1, rodzaje przychodów, a także enumeratywnie wylicza, jakiego rodzaju wpływy pieniężne podmiotu gospodarczego nie są zaliczane do przychodów.
Z istoty podatku dochodowego od osób prawnych wynika, że jest on ciężarem publicznoprawnym od przyrostu majątkowego (dochodu), a zatem przychodem – jako źródłem dochodu – jest wartość, która wchodząc do majątku podatnika może powiększyć jego aktywa.
Powołana ustawa ustala zdarzenia, które powodują powstanie obowiązku podatkowego, czyli powinności przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem tych zdarzeń. Ustala, kiedy i w jakich sytuacjach powstanie obowiązek podatkowy.
Oznacza to, że powstaje on w okolicznościach wskazanych przez prawo, niezależnie od woli podlegających mu osób czy podmiotów. Na gruncie ustaw podatkowych abstrakcyjny obowiązek podatkowy przekształca się w skonkretyzowane zobowiązanie podatkowe. Zdarzeniem, z którym ustawodawca wiąże obowiązek podatkowy, jest m.in. otrzymanie „nieodpłatnego świadczenia”.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 updop:
Przychodem, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe i instytucje gospodarki budżetowej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych, zaliczając nieodpłatne świadczenie do czynników kształtujących podstawę opodatkowania, nie precyzuje, co należy rozumieć przez „nieodpłatne świadczenie”.
Zgodnie z wykładnią gramatyczną, odpłacać to „oddawać komuś coś w zamian”, odpłatny zaś to „taki za który się płaci, wymagający zapłacenia, zwrot kosztów” (Nowy Słownik Języka Polskiego PWN, Warszawa 2002). Nieodpłatny to niewymagający opłaty. Zgodnie z ugruntowanym poglądem, po raz pierwszy sformułowanym w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 stycznia 2000 r., sygn. akt I SA/Gd 2285/98, a potem w uchwale siedmiu sędziów NSA z 18 listopada 2002 r., sygn. akt FPS 9/02 i w uchwale składu siedmiu sędziów NSA z 16 października 2006 r., sygn. akt II FPS 1/06, pojęcie to obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
Nieodpłatnym świadczeniem jest zatem uzyskana przez podatnika wymierna korzyść majątkowa niezwiązana z poniesieniem wydatków, powstaniem kosztów, z obowiązkiem uiszczenia wynagrodzenia lub inną formą ekwiwalentu. Nieodpłatne świadczenie ma miejsce, gdy świadczeniu jednego z podmiotów nie towarzyszy świadczenie drugostronne, co w konsekwencji wyraża się w zaistnieniu stanu, w którym po stronie przyjmującego dochodzi do zwiększenia aktywów bądź zmniejszenia pasywów. Świadczenia otrzymującego, aby podlegały opodatkowaniu, muszą zatem prowadzić do pojawienia się po stronie podmiotu je otrzymującego przychodu, czyli korzyści majątkowej, która może wystąpić w dwóch postaciach: prowadzi do powiększenia aktywów, co jest zwykłym skutkiem wypłaty pieniędzy, albo do zaoszczędzenia wydatków, co może być następstwem świadczenia rzeczowego lub w formie usługi. W wyniku takiego świadczenia w majątku podmiotu otrzymującego nie pojawia się wprawdzie realny dochód (w znaczeniu ekonomicznym), ale ponieważ znaczenie dochodu na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest szersze, zaoszczędzenie wydatków musi być traktowane na równi z przyrostem majątku.
Najbardziej istotną dla pojęcia nieodpłatnego świadczenia jest przesłanka, dotycząca ekwiwalentności, w istocie pozwalająca na stwierdzenie, kiedy mamy do czynienia ze świadczeniem nieodpłatnym. Tylko świadczenia nieekwiwalentne mogą stanowić przychód podatkowy po stronie otrzymującego.
Ekwiwalentność, która wyłącza możliwość powstania przychodu podatkowego z tytułu nieodpłatnego przysporzenia, oznacza wystąpienie świadczenia wzajemnego. Ekwiwalentność nie może wystąpić ani w momencie dokonywania świadczenia, ani w jakimkolwiek momencie w przyszłości. Jeżeli bowiem występuje ekwiwalent, jest też korzyść po drugiej stronie, a więc wyłączona jest możliwość uznania świadczenia za nieodpłatne. Przysporzenie w majątku podatnika musi mieć dla niego pewną wartość, którą można wyrazić w wymiarze finansowym. Chodzi o to, by świadczenie otrzymane bez wynagrodzenia było dla otrzymującego wartościowe. Świadczenie nieodpłatne będące przychodem podatkowym powinno wynikać z dwustronnego stosunku, tzn. powinien istnieć możliwy do identyfikacji podmiot świadczący oraz podmiot otrzymujący. Wynika to wprost z brzmienia ustawy, która mówi o świadczeniu, a nie o przysporzeniu. Zgodnie z definicją słownikową „świadczenie” oznacza obowiązek wykonania lub przekazania czegoś na czyjąś rzecz.
Wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń oraz wartość nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie otrzymanych rzeczy i praw stanowiących przychody podatkowe ustala się na podstawie art. 12 ust. 5-6a updop.
Zgodnie z art. 12 ust. 5 updop:
Wartość otrzymanych rzeczy lub praw, w tym otrzymanych nieodpłatnie, określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania, z zastrzeżeniem ust. 6b.
Zgodnie z art. 12 ust. 6 updop:
Wartość świadczeń w naturze, w tym nieodpłatnych świadczeń ustala się:
1)jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia - według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
2)jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione - według cen zakupu;
3)jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu;
4)w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Z opisu sprawy wynika, że na Państwa rzecz właściciele gruntów ustanawiają służebność przesyłu, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. W przypadku Spółki służebność przesyłu będzie polegać na prawie wybudowania urządzeń (jeżeli jeszcze nie istnieją) przejścia, przejazdu i korzystania z gruntu zajmowanego przez urządzenia w celu usunięcia awarii, bieżącej obsługi oraz wykonania prac remontowych i modernizacyjnych. Służebność, która zostanie ustanowiona nie będzie usprawniać pracy urządzenia przesyłowego, a jedynie zapewni jego prawidłową eksploatację. Ustanowienie służebności przesyłu następować będzie w formie aktu notarialnego. Ustanowienie służebności w tej formie może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny. W przypadku służebności odpłatnej wynagrodzenie będzie ustalane w drodze negocjacji z właścicielem nieruchomości, a jego wysokość będzie uzależniona miedzy innymi od usytuowania urządzenia oraz ograniczenia funkcjonowania nieruchomości przez służebność. Przy kalkulacji wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu Spółka brać będzie pod uwagę ewentualny spadek wartości nieruchomości obciążonej służebnością. Nieodpłatne ustanowienie służebności przesyłu może się pojawić między innymi w czterech sytuacjach:
1)gdy podmiot zamierzający przyłączyć się do sieci Spółki wyrazi zgodę na przebieg urządzeń wodociągowych przez działkę, której jest właścicielem. Tym samym uzyska on możliwość przyłączenia się do sieci i korzystania z usług świadczonych przez Spółkę. Budowa przyłącza pozostaje w gestii podmiotu ustanawiającego służebność;
2)gdy ustanowienie służebności i budowa przyłącza nastąpi z inicjatywy właściciela nieruchomości, ale budowa przyłącza wykonywana będzie przez Spółkę. Pomimo, że właściciel nieruchomości nie otrzyma wynagrodzenia za ustanowienie służebności, to uzyska korzyść w postaci wykonania przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego;
3)gdy podmiot po wybudowaniu sieci przekaże odpłatnie wybudowaną sieć na majątek Spółki i ustanowi nieodpłatną służebność na gruncie, w którym umieszczone będą przekazywane urządzenia. Pozwali to Spółce na dostęp do urządzeń będących jej własnością, a właściciel gruntu nie będzie ponosić kosztów związanych z eksploatacją urządzeń oraz będzie mieć możliwość korzystania z usług Spółki;
4)gdy Spółka wybuduje przewody wodociągowe i kanalizacyjne przebiegające przez działkę, której właściciel w przyszłości planuje przyłączenie do sieci wodociągowej. Nie będzie on korzystać na bieżąco z usług Spółki, ale uzyska możliwość przyłączenia się do sieci w przyszłości. W takim przypadku nie jest ustalana odpłatność, bowiem nieruchomość na której ustanowiona będzie służebność nie straci na wartości. Nie dojdzie w takiej sytuacji do ingerencji w nieruchomość w taki sposób, że jej wartość spadnie.
W większości opisanych wyżej przypadków nieruchomość nie straci na wartości po ustanowieniu służebności przesyłu, bowiem nie zostanie ograniczony sposób korzystania z niej, a w wyniku wykonania przyłącza wartość nieruchomości wzrasta.
Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy ustanowienie na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności przesyłu powoduje po jej stronie powstanie przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 updop.
Odnosząc się do powyższej wątpliwości, wskazać należy, że instytucja służebności przesyłu została wprowadzona do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2025 r., poz. 1071, dalej: K.c.) ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny. Służebność przesyłu, o której mowa w art. 305¹ i nast. Kodeksu cywilnego, jest trzecią kategorią służebności obok służebności gruntowych i osobistych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 305¹ K.c.:
nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1, prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).
Służebność przesyłu stanowi zatem ograniczone prawo rzeczowe odnoszące się do określonych w art. 49 K.c. urządzeń służących do doprowadzania lub odprowadzania płynów pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych (por. uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z 26 lipca 2017 r., sygn. III CZP 28/17). W praktyce wykonywanie służebności może polegać na umieszczeniu na obciążonym gruncie urządzeń przesyłowych oraz prawie wstępu na ten grunt w zakresie niezbędnym dla ich eksploatacji. Ustanowienie służebności przesyłu może nastąpić w drodze umowy między przedsiębiorcą będącym właścicielem urządzeń względnie zamierzającym usytuować takie urządzenia w ramach cudzej nieruchomości a właścicielem takiej nieruchomości. Służebność taka może być ustanowiona za wynagrodzeniem lub nieodpłatnie. W przypadku odmowy zawarcia umowy przez właściciela nieruchomości możliwe jest powstanie służebności przesyłu na mocy orzeczenia sądowego. Służebność staje się wówczas prawem przymusowym. Możliwe jest również zasiedzenie służebności przesyłu. Istotną kwestią jest ustanowienie służebności przesyłu bądź służebności gruntowej nieodpłatnie oraz brak ekwiwalentności.
Dla oceny skutków podatkowych ustanowienia służebności dla przedsiębiorstwa przesyłowego nie jest istotny tryb jej powstania (umowa zawarta przez strony, orzeczenie sądu czy też zasiedzenie) oraz podmiot żądający ustanowienia służebności (zarówno przedsiębiorca, jak i właściciel nieruchomości mogą wystąpić do sądu o ustanowienie służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem). Istotną kwestią jest ustanowienie służebności przesyłu bądź służebności gruntowej nieodpłatnie oraz brak ekwiwalentności.
Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że ustanowienie na rzecz Spółki nieodpłatnych i nieograniczonych w czasie służebności przesyłu, a więc uprawnień do korzystania z urządzeń przesyłowych, które znajdują się na terenie nieruchomości stanowiących własność osób trzecich lub gdzie w przyszłości mają one zostać wybudowane, bez wynagrodzenia, spowoduje uzyskanie przez tę Spółkę przysporzenia majątkowego.
Przysporzenie to ma i będzie mieć, konkretny wymiar finansowy, a jego wartością jest i będzie kwota, jaką Spółka jako przedsiębiorstwo, którego głównym przedmiotem działalności jest dystrybucja energii elektrycznej, zapłaciłaby na rzecz właścicieli gruntów obciążonych służebnością. Taka sytuacja powoduje konieczność wykazania przychodu z nieodpłatnych świadczeń, tym samym dojdzie do zwiększenia dochodów/ zmniejszenia strat Spółki powodującego jednocześnie zwiększenie dochodów/zmniejszenie jego strat.
Tak też uznał NSA w wyroku z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt II FSK 788/10:
„(…) Kluczową cechą świadczenia nieodpłatnego jest (…) to, że otrzymujący takie świadczenie nie jest zobowiązany do wykonania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego. Aby zatem dane świadczenie mogło być uznane za świadczenie nieodpłatne, konieczne jest, by polegało ono wyłącznie na jednostronnym przysporzeniu po stronie podmiotu, który świadczenie to uzyskał. Nieodpłatnym świadczeniem będą więc w szczególności wszelkie wykonane na rzecz uprawnionego świadczenia, np. przyznające mu prawa do używania lub użytkowania składnika majątku. O nieodpłatnym świadczeniu można mówić także w przypadku znoszenia określonego działania podatnika, np. nieodpłatne udostępnienie nieruchomości na prowadzenie działalności. Właściciel obciążonej nieruchomości nie uzyskuje więc z tego tytułu żadnych korzyści, którą mogłaby być np. bonifikata w opłatach za dostarczanie i wykorzystanie energii elektrycznej.
(…) Przedsiębiorca w przypadku nieodpłatnego ustanowienia służebności przesyłu otrzymuje nieodpłatnie świadczenie z tytułu korzystania przez niego z majątku innego podmiotu za jego zgodą i bez konieczności ponoszenia z tego tytułu jakiejkolwiek zapłaty czy jej ekwiwalentu. Jeżeli bowiem zostanie zawarta umowa służebności przesyłu bez wynagrodzenia, wówczas przysporzenie majątkowe polega na tym, że przedsiębiorstwo przesyłowe nie będzie zobowiązane płacić za korzystanie z cudzej nieruchomości. Świadczenie to ma również charakter majątkowy o określonej wartości. Tworzy zatem konkretny przychód po stronie podatnika, nie rodząc po jego stronie żadnych zobowiązań do świadczeń wzajemnych wobec świadczeniodawcy. (…) Ustanowiona nieodpłatnie służebność przesyłu skutkuje więc obowiązkiem wykazania przychodu do opodatkowania (…)”.
Uwzględniając wnioski z orzecznictwa i doktryny za nieodpłatne świadczenia należy uznać wszystkie te zdarzenia prawne oraz gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu przysporzenie majątku mające konkretny wymiar finansowy. Podstawową cechą nieodpłatnego świadczenia jest sytuacja, w której otrzymujący przysporzenie nie będzie zobowiązany do jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego.
Należy zauważyć, że w niniejszej sprawie w zdarzeniach oznaczonych we wniosku numerami 1, 3 i 4, przedmiotem wątpliwości są sytuacje, w których poprzez ustanowienie nieodpłatnej służebności właściciele nieruchomości w drodze aktu notarialnego przyznają Spółce będącej przedsiębiorstwem zbiorowego dostarczania wody i zbiorowego odprowadzania ścieków, prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej, bez jakiejkolwiek zapłaty czy innej formy ekwiwalentu np. w formie bonifikaty w opłatach za korzystanie z usług Wnioskodawcy. Jedynie w sytuacji oznaczonej numerem 2 wystąpi element ekwiwalentności w postaci wykonania przez Spółkę przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego na rzecz właściciela nieruchomości.
Jeszcze raz podkreślenia wymaga, że ustanowienie nieodpłatnej służebności umożliwi Spółce prowadzenie działalności bez konieczności ponoszenia wydatków związanych z korzystaniem z cudzej nieruchomości. Służebność przesyłu da zatem Spółce jako uprawnionej, aczkolwiek w ograniczonym zakresie, władztwo nad cudzą nieruchomością. Z drugiej strony ograniczy prawa własności właściciela nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez niego w sferze, w której może być wykonywana jego własność, stanu ukształtowanego zawartym aktem notarialnym.
Powyższe prowadzi do wniosku, że Spółka w każdej z trzech opisanych sytuacji (sytuacja nr 1, 3 i 4) uzyska przysporzenie majątkowe. W wyniku ustanowienia na rzecz Spółki służebności przesyłu, Spółka uzyska konkretną korzyść, wymierną ekonomicznie, polegającą na umożliwieniu jej prowadzenia działalności gospodarczej związanej z dostarczaniem wody i odprowadzaniem ścieków. Korzyść tę Spółka uzyska bezpłatnie. Spełnione zatem zostaną przesłanki uzyskania przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 updop.
Podkreślić należy, że jedynie w sytuacji oznaczonej numerem 2 Spółka zobowiąże się do wykonania na korzyść właścicieli gruntów przyłączy wodociągowych lub kanalizacyjnych, których wykonanie posiada określoną wartość finansową. Zatem, jedynie w sytuacji, kiedy koszt wykonania takiego przyłącza będzie świadczeniem ekwiwalentnym w stosunku do wartości ustanowionej na rzez Spółki służebności przesyłu, Spółka nie osiągnie przychodu na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 updop.
W pozostałych sytuacjach oznaczonych numerami 1, 3 i 4 Spółka nie wykazała ekwiwalentności ustanowienia nieodpłatnej służebności.
Biorąc pod uwagę powyższe, należy stwierdzić, że ustanowienie w przyszłości w formie aktu notarialnego na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności przesyłu w celu wybudowania na obcym gruncie sieci wodociągowej lub kanalizacyjnej oraz zapewnienia dostępu do tych urządzeń lub wyłącznie w celu zapewnienia dostępu do już istniejących urządzeń stanowić będzie przychód Spółki na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.
Wyjątkiem będzie przypadek oznaczony numerem 2 w sytuacji, gdy wartość świadczenia wykonanego przez Spółkę na rzecz właściciela gruntu (wykonania przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego) będzie ekwiwalentna w stosunku do wartości ustanowionej przez właściciela gruntu na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności przesyłu.
Tym samym za nieprawidłowe należy uznać stanowisko Spółki, gdyż jak wykazano powyżej Spółka w gruncie rzeczy w związku z ustanowieniem nieodpłatnych służebności przesyłu w formie aktów notarialnych uzyska przychód na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 updop. Wyjątkiem będzie, jak już wyżej podniesiono, przypadek określony w punkcie 2 w sytuacji wykonania przyłącza wodociągowego lub kanalizacyjnego, którego wartość będzie ekwiwalentna w stosunku do wartości nieodpłatnej służebności przesyłu ustanowionej przez właściciela gruntu na rzecz Spółki.
Końcowo, w odniesieniu do powołanych przez Spółkę wyroków sądowych potwierdzających stanowisko Spółki, a także w kontekście wyroków wskazanych przez organ należy stwierdzić, że praktyka orzecznicza w tym zakresie nie jest jednolita. Stanowisko organu potwierdzają m.in. wyroki: NSA: z 12 lutego 2013 r., II FSK 1246/11; z 12 lutego 2013 r., II FSK 1248/11; z 16 czerwca 2011 r., II FSK 788/10; II FSK 856/10; II FSK 974/10; II FSK 1007/11; II FSK 1064/10; WSA w Warszawie z 11 stycznia 2011 r., III SA/Wa 993/10; WSA w Gdańsku z 5 stycznia 2011 r., I SA/Gd 1160/10; WSA w Rzeszowie z 28 stycznia 2010 r., I SA/Rz 928/09, WSA w Lublinie z 22 stycznia 2010 r., I SA/Lu 776/09, WSA w Łodzi z 13 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Łd 1014/09, WSA w Białymstoku z 25 stycznia 2010 r., I SA/BK 550/09, jak również wyrok z 12 maja 2015 r. I SA/Łd 292/15 Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, w którym skład orzekający stwierdził, że:
Wykorzystywanie w sposób nieodpłatny obcych gruntów w celu prowadzenia działalności gospodarczej rodzi dla przedsiębiorcy przysporzenie majątkowe, ponieważ nie musi on płacić za korzystanie z gruntu, na którym posadowione są urządzenia służące prowadzonej działalności. Przedsiębiorca w przypadku nieodpłatnego ustanowienia służebności otrzymuje nieodpłatnie świadczenie z tytułu korzystania przez niego z majątku innego podmiotu za jego zgodą i bez konieczności ponoszenia z tego tytułu jakiejkolwiek zapłaty czy jej ekwiwalentu. Jeżeli bowiem zostanie zawarta ugoda, stanowiąca w istocie umowę ustanawiającą służebność bez wynagrodzenia, wówczas przysporzenie majątkowe polega na tym, że przedsiębiorstwo przesyłowe nie będzie zobowiązane płacić za korzystanie z cudzej nieruchomości. Świadczenie to ma również charakter majątkowy o określonej wartości. Tworzy wobec tego konkretny przychód podatnika, nie rodząc po jego stronie żadnych zobowiązań do świadczeń wzajemnych wobec świadczeniodawcy. Przysporzenie takie ma konkretny wymiar finansowy. Na wielkość tego przysporzenia ma natomiast wpływ zakres w jakim przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z cudzej nieruchomości, na której posadowione są określone urządzenia elektroenergetyczne.
(...) Wykonywanie uprawnień wynikających z ustanowionej na rzecz Spółki nieodpłatnej służebności polega między innymi na tym, że właściciel nieruchomości gruntowej (obciążonej) jest obowiązany, w wyniku zawartej ugody bez wynagrodzenia, do świadczenia obowiązku udostępniania nieruchomości będącej jego własnością dla celów działalności gospodarczej przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej. Spółka uzyskując to prawo nie ponosi w związku z nim żadnych kosztów, ponieważ nie jest zobowiązana do uiszczenie wynagrodzenia za korzystanie z obciążonej nieruchomości. Wartość tak otrzymanego świadczenia stanowi przychód uprawnionego podmiotu, a więc Spółki. Wobec tego Spółka ta uzyskuje nieodpłatne świadczenie, o którym mowa jest w art. 12 ust. 1 pkt 2 u.p.d.o.p. Ustanowiona nieodpłatnie służebność skutkuje więc obowiązkiem wykazania przychodu do opodatkowania.
Dodatkowe informacje
Informacja o zakresie rozstrzygnięcia
Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.
W odniesieniu do powołanych przez Państwa interpretacji indywidualnych i wyroków sądów należy stwierdzić, że zostały wydane w indywidualnych sprawach podmiotów i nie wiążą w sprawie będącej przedmiotem wniosku. Zostały wydane w określonym stanie faktycznym i w tych sprawach rozstrzygnięcia w nich zawarte są wiążące, nie mogą one zatem przesądzać o niniejszym rozstrzygnięciu. Natomiast organy mimo, że w ocenie indywidualnych spraw podatników posiłkują się wydanymi rozstrzygnięciami organów podatkowych oraz wyrokami sądów administracyjnych, to nie mają możliwości zastosowania ich wprost z tego powodu, że nie stanowią one materialnego prawa podatkowego. Każdą sprawę organ jest zobowiązany rozpatrywać indywidualnie.
Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji
- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej stanowi element czynności będących przedmiotem decyzji wydanej:
1) z zastosowaniem art. 119a;
2) w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
3) z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:
Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.
Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację
Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):
- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).
Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).
Podstawa prawna dla wydania interpretacji
Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 i 14r ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.).
